Nổi danh nhờ “cầm nhầm” thơ

Việc dịch giả Đào Kim Hoa bị nghi “đạo” bốn bài thơ: Thư mùa đông, Thơ viết ở biển, Người đẹp, Đứng trước em của hai nhà thơ Hữu Thỉnh và Lò Ngân Sủn để được vinh danh tại Festival thơ quốc tế Đài Bắc và sau đó nhận được sự hâm mộ của nhiều người yêu thơ các nước châu Á đang khiến làng văn chương trong nước xôn xao và bất bình. 

Chuyện 9 năm về trước

Dưới tư cách là một “nhà thơ”, dịch giả Đào Kim Hoa được Cục Văn hóa thành phố Đài Bắc mời tham dự festival thơ quốc tế lần đầu tiên được tổ chức tại Đài Bắc vào tháng 9-2001. Chùm thơ 4 bài tham gia festival khi đó của bà Hoa đã được dịch giả Trần Lê (Đài Loan) dịch sang tiếng Hoa và in trong tuyển tập tác phẩm của các nhà thơ quốc tế tham dự festival.

Theo đánh giá của dịch giả Trần Lê (cũng là một trong mười nhà thơ nổi tiếng nhất Đài Loan), cả bốn bài thơ mà “nhà thơ” Đào Kim Hoa gửi tới ban tổ chức đều có giá trị thi ca và vẻ đẹp của các hình ảnh thơ làm rung động lòng người. Những dòng thơ này, sau đó, đã tạo được sự đồng cảm và đón nhận của độc giả Trung Quốc, Đài Loan, Singapore, Malaysia. Từ đó, danh tiếng nhà thơ Đào Kim Hoa được lưu truyền trong giới độc giả người Hoa.
 
Thơ Đào Kim Hoa đã được tuyển vào các trang giáo dục, văn học của Trung Quốc và các trang mạng nổi tiếng nhất Trung Quốc, như: Baidu, Tianya đều đăng tải thơ và tiểu sử của bà...

Tuy nhiên, qua tìm hiểu thì cả bốn bài thơ mà bà Đào Kim Hoa mang đến Festival thơ quốc tế Đài Bắc đều là những tác phẩm nổi tiếng của hai nhà thơ Hữu Thỉnh (Thư mùa đông, Thơ viết ở biển) và Lò Ngân Sủn (Người đẹp, Đứng trước em).

Trước sự việc gây xôn xao này, nhà thơ Hữu Thỉnh rất bất bình. Ông cho biết, chưa bao giờ đồng ý cho bà Đào Kim Hoa được quyền sử dụng hai bài thơ của mình cũng như nhượng quyền cho bà Hoa dịch tác phẩm này mang đến Đài Bắc dự festival thơ quốc tế lần đầu tiên, tổ chức vào tháng 9-2001.

Theo nhà thơ Hữu Thỉnh, đây thực sự là trường hợp mạo danh chứ không còn là đạo văn nữa.

Nhà thơ Lò Ngân Sủn cũng khẳng định, ông chưa bao giờ đồng ý chuyển nhượng tác phẩm của mình cho bà Hoa hay bán hai bài Người đẹp, Đứng trước em cho bà.

Trang thơ của Đào Kim Hoa tham gia Festival thơ quốc tế Đài Bắc 2001, có in tác phẩm Thư mùa đông, Thơ viết ở biển, Người đẹp, Đứng trước em với tư cách là tác giả của những bài thơ này

Người trong cuộc kêu “oan”

Trong khi giới văn chương phẫn nộ thì người trong cuộc, bà Đào Kim Hoa, chỉ cho đó là một sự hiểu lầm. Theo bà Hoa, bà được mời tham dự festival thơ quốc tế tại Đài Bắc năm 2001 hoàn toàn với tư cách cá nhân chứ không phải do Hội Nhà văn Việt Nam cử đi, dù bà luôn giới thiệu mình là nhà thơ - dịch giả chứ chưa bao giờ giới thiệu mình là nhà thơ.

Trả lời thắc mắc rằng tại sao một dịch giả lại được mời tham dự một festival về thơ ca, bà Hoa cho rằng vì bà làm ở Ban Đối ngoại Hội Nhà văn Việt Nam nên có quen với điều phối viên của chương trình và được mời trực tiếp nhờ mối quan hệ đó.

“Ban tổ chức đã yêu cầu mỗi nhà thơ phải gửi 4 bài thơ, tôi đã email lại là tôi không có thơ. Thơ tôi đã gửi cho ban tổ chức là 2 bài của nhà thơ Lò Ngân Sủn: Đứng trước em và Người đẹp (Standing before you; Beautiful woman - Translated by Dao Kim Hoa and Joseph Duemer) và một chùm thơ của nhà thơ Hữu Thỉnh: Thư mùa đông, Thơ viết ở biển, Đợi, Hỏi, Tạm biệt Sầm Sơn, Thơ dưới mái hiên (Winter letter; Poem written by the sea; Waiting; Questions; Good-bye beach Sam Son; Poem under the porch roof - Translated by Dao Kim Hoa and Joseph Duemer)”- bà Hoa trần tình với báo chí.

Cũng theo bà Hoa, trong khuôn khổ festival, bà đã đọc bốn bài thơ trên và cũng nói rõ đây là tác phẩm của hai nhà thơ nổi tiếng Việt Nam là Hữu Thỉnh và Lò Ngân Sủn...

Bà Hoa khẳng định: “Tôi không biết tiếng Trung, dịch giả Trần Lê chưa bao giờ liên hệ với tôi. Về nguyên tắc, tôi có tác quyền với bản dịch tiếng Anh, khi chuyển ngữ sang tiếng khác, tôi cũng cần được hỏi ý kiến. Nếu như họ liên hệ với chúng tôi trước khi chuyển ngữ, chắc chắn sẽ không có sự nhầm lẫn tai hại như bài báo đã nêu”.

Thậm chí bà Hoa còn cho biết, trước khi đến Đài Bắc, bà đã xin phép nhà thơ Hữu Thỉnh và Lò Ngân Sủn được mang thơ tham dự festival. Tuy nhiên, như đã nói ở trên, cả hai nhà thơ này đều phủ định việc đồng ý cho bà Hoa mang thơ của mình đi tham dự festival thơ ở nước ngoài.

Bà Đào Kim Hoa không thành thật?

Trong khi bà Đào Kim Hoa chỉ xem sự việc đang gây ồn ào của mình là sự hiểu nhầm thì dịch giả Trần Lê (Đài Loan), trong cuộc trao đổi với nhà văn Trang Hạ, cho rằng theo những gì dịch giả này được biết thì chưa bao giờ bà Đào Kim Hoa cho phía ban tổ chức biết sự thật rằng bà không phải là tác giả của bốn bài thơ gửi đến festival. Dịch giả này cũng cho rằng bà Đào Kim Hoa đã chiếm một suất mời của nhà thơ Việt Nam tại festival thơ này và hành vi của bà Hoa là không thành thật.

Trong tuyển tập thơ của các nhà thơ nước ngoài tới Đài Loan, “nhà thơ” Đào Kim Hoa được giới thiệu trang trọng 10 trang, trong đó ngoài lý lịch, ảnh chân dung, tác phẩm tiêu biểu... còn bốn bài thơ của bà. Tất cả những bài thơ này đều do chính bà Đào Kim Hoa cung cấp cho ban tổ chức bằng tiếng Anh và được biết, bà Hoa đã ký một bản hợp đồng bản quyền với ban tổ chức vào trước ngày đi, trong đó có cam kết bốn bài thơ này là do bà sáng tác.

Phía Đài Loan cho biết sẵn sàng cung cấp cho Việt Nam những văn bản quan trọng chứng thực sự việc, như: hồ sơ, các bản fax, các hợp đồng bản quyền, để chứng tỏ sự làm việc nghiêm túc, tôn trọng tác quyền của phía Đài Loan. Những nhà văn, nhà thơ Đài Loan góp phần tổ chức nên festival tôn vinh thơ Đài Bắc đã vô cùng sửng sốt và thậm chí không thể tin nổi vụ việc này. Khi được thông báo sự việc này, họ đều lấy làm tiếc cho chương trình tưởng đã toàn vẹn, thành công, gây tiếng vang trong làng thơ quốc tế.