Cõi đi về cho “ông già Nam Bộ”

Chỉ khoảng một tháng nữa, sau khi tất cả bản thiết kế được hoàn thành và thống nhất, khu nhà tưởng niệm nhà văn Sơn Nam sẽ được khởi công xây dựng tại TP Mỹ Tho (tỉnh Tiền Giang). Công trình này do gia đình chị Đào Thúy Hằng – trưởng nữ của nhà văn Sơn Nam – đầu tư xây dựng cùng sự đóng góp các hình ảnh, kỷ vật... của đông đảo bạn bè thân hữu và độc giả xa gần để làm nên Nhà tưởng niệm nhà văn – nhà nghiên cứu văn hóa Sơn Nam.

Bức ảnh chụp nhà văn Sơn Nam lúc sinh thời được nghệ sĩ nhiếp ảnh Duy Anh gửi tặng nhà tưởng niệm. Ảnh: D.Anh

Góp lại những tấm lòng

Anh chị Đào Thúy Hằng – Trần Đức Nghị vừa trao đổi với nhà điêu khắc Nguyễn Sánh (người sẽ thực hiện bức tượng nhà văn Sơn Nam cẩn trong đá quý cho nhà tưởng niệm) để cùng thống nhất ý tưởng và phương thức xây dựng ngôi nhà.

Nhà tưởng niệm sẽ được xây trên phần đất của gia đình chị Đào Thúy Hằng, với diện tích hơn 500 m2, đoạn gần ngã ba Trung Lương, nằm hướng ra sông Bảo Định. Vị trí đất khá đẹp, đứng trên cống Đạp có thể nhìn thấy rất rõ khu nhà tưởng niệm sau khi hoàn thành.
 
Gia đình dự định sẽ đổ đất cao ở nơi sẽ đặt bức tượng đá cẩn của nhà văn Sơn Nam. “Chúng tôi cố gắng xây nhà cho ông thật mộc mạc, gần gũi với chất đồng quê Nam Bộ” – anh Trần Đức Nghị nói. 

Mặc dù phía trước là con đường đã được đổ bê-tông nhưng khu đất này vẫn còn khá hoang sơ, xung quanh có cả những cây bần, ô rô, cóc kèn... Anh Nghị đã xây hàng rào và dự định trồng thêm dừa nước cùng những cội mai vàng - loài hoa mà nhà văn Sơn Nam rất thích.

Nhà điêu khắc Nguyễn Sánh cũng chia sẻ ý tưởng đào ao trồng hoa sen, hoa súng và bắc một cây cầu gỗ ở phía trước khu nhà. “Mục đích là tạo ra một không gian thật dân dã, tuy đơn sơ nhưng vẫn mộc mạc chất Nam Bộ và cần nhất vẫn là thể hiện được tính mỹ thuật” – nhà điêu khắc Nguyễn Sánh nói.

Cùng với những gì chắt chiu, dành dụm được của gia đình chị Đào Thúy Hằng, việc xây dựng ngôi nhà tưởng niệm nhà văn Sơn Nam đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của đông đảo bạn bè thân hữu của nhà văn.

Khi ý tưởng về ngôi nhà được chia sẻ với những người thân quý, yêu kính nhà văn Sơn Nam thì gần như nhà tưởng niệm đã có đầy đủ những di vật trong hình dung của mọi người. Nghệ sĩ nhiếp ảnh Duy Anh gửi tặng 100 bức ảnh cận cảnh những hình ảnh đời thường, chọn lọc từ  hàng ngàn bức ảnh về nhà văn Sơn Nam mà anh đã chụp được trong những dịp “ông già” về Mỹ Tho.

Nhà giáo về hưu Đinh Công Tâm (hiện đang sống tại quận Bình Tân - TPHCM) cũng trao tặng toàn bộ những tư liệu mà ông đã cất công sưu tầm suốt mấy mươi năm về “ông già Nam Bộ”. Anh Huỳnh Phước Lộc, Giám đốc resort Cội Nguồn, Phú Quốc, cũng đang thực hiện bức tượng nhà văn tạc trên gỗ quý. Những di vật của gia đình truyền từ đời cha ông cũng sẽ được con cháu chuyển về cho gia đình trưởng nữ Đào Thúy Hằng như là một cách góp chút lòng hiếu nghĩa...

Hạt bụi nghiêng mình nhớ đất quê...

Nhà thơ Kiên Giang, người bạn chí cốt của nhà văn Sơn Nam, cho biết khi nào nhà tưởng niệm xây xong, ông sẽ về sống quãng đời còn lại cùng “ông già Nam Bộ” để sớm hôm chăm lo hương khói cho bạn mình.

Nhà văn Sơn Nam đi nhiều, chạm nhiều vào những nét đẹp văn hóa khắp các miền đất vùng đồng bằng Nam Bộ, nhưng Mỹ Tho còn ghi khắc một ký ức rất khác về ông. Bên dòng sông Bảo Định, ngày xưa mỗi khi về thăm là "ông già Nam Bộ" lại có dịp ngồi lai rai đàm đạo chuyện đời với những người bạn chí cốt chí tình như nhà thơ Kiên Giang, nhà biên kịch Ngọc Linh, cố soạn giả Hà Triều – Hoa Phượng... 

Có những câu chuyện đi mải miết cùng thời gian và trở thành những hình ảnh miên viễn trong ký ức. Cho đến bây giờ, chị Đào Thúy Hằng vẫn còn nhớ rất rõ những ngày ngồi trước hiên nhà ngóng ba về. Thời ấy, khi tuyến xe lửa Mỹ Tho – Sài Gòn còn hoạt động, cứ mỗi chiều cuối tuần là hai chị em lại ngồi trước hiên nhà. Chỉ cần nghe tiếng còi tàu ở xa xa là hai chị em lại ngóng cổ nhìn chăm chăm vào những ô cửa toa tàu.
 
“Ba tôi đứng trên tàu, người chồm qua cửa sổ để tìm kiếm hai chị em. Khi thấy chúng tôi, ba cười và đưa tay vẫy vẫy, ba nói: “Ba nè, ba nè”. Tôi không thể nào quên được hình ảnh gần gũi thân thương ấy” – chị Hằng kể trong niềm xúc động.

Gia đình chị đã dành dụm chắt chiu để xây nhà tưởng niệm- có một chốn đi về cho nhà văn Sơn Nam - như những ngày ông còn sống. Mà cũng là để con cháu, bạn hữu, bạn đọc yêu thương "ông già Nam Bộ" có thể lui tới thăm viếng ông.

Câu thơ của nhà văn Sơn Nam viết trong bài thơ duy nhất làm tựa đề cho tập Hương rừng Cà Mau (được xuất bản ở Sài Gòn năm 1961) như đã vận vào cuộc đời ông từ lúc sinh thời cho đến khi đã về với cõi vĩnh hằng:

“Phong sương mấy độ qua đường phố

Hạt bụi nghiêng mình nhớ đất quê ...”