Phu vàng, máu và nước mắt

Trong khi vụ lở núi vào đêm 5-11 ở khu vực Nước Vin làm thiệt mạng 13 phu vàng vẫn còn làm kinh động nhiều người, thông tin về chuyện hàng chục phu vàng bị bỏ rơi trong bãi vàng Khe Tân - Sách Dương, xã Phước Thành, huyện Phước Sơn - Quảng Nam lại làm xôn xao dư luận người dân địa phương.

Bị quỵt lương, bỏ rơi giữa núi rừng

Ngày 11-11, một nhóm 15 công nhân làm thuê cho Công ty TNHH Phước Minh tại Khe Tân - Sách Dương kéo ra thị trấn Khâm Đức nhờ cơ quan chức năng can thiệp vì bị quỵt lương.

Từ việc cầu cứu của các phu vàng này, cơ quan chức năng mới phát hiện 15 phu vàng khác làm cho Công ty TNHH Phước Minh đang bị bỏ rơi trong bãi vàng Khe Tân – Sách Dương và phải sống vất vưởng từ ngày 19-10.

Đường từ thị trấn Khâm Đức vào xã Phước Thành dài hơn 40 km đã tan hoang sau bão số 9 và số 11. Mất hơn 3 giờ đi xe ôm, chúng tôi mới tới được trung tâm xã Phước Thành. Tiếp tục cắt rừng lội bộ hơn 4 giờ nữa, chúng tôi mới tới bãi vàng Khe Tân - Sách Dương.

Anh Nguyễn Văn Khang (SN 1990, quê Phú Lương - Thái Nguyên), đang bị sốt rét run cầm cập, nằm co ro ở một góc trong lán trại. Khang đã cùng với cha ruột, ông Nguyễn Văn Thú, vào làm thuê tại bãi vàng Khe Tân - Sách Dương từ đầu tháng 2-2009 nhưng đến nay vẫn chưa nhận được đồng tiền công nào.

Bị quỵt lương và bị bỏ rơi, nhóm công nhân của Công ty TNHH Phước Minh sống vất vưỡng trong bãi vàng

Trong khi ông Thú cùng 14 phu vàng ra thị trấn Khâm Đức kêu cứu nhờ đòi lương thì Khang bị bệnh sốt rét hành hạ. “Tôi đang chờ bố gửi tiền vào. Bị sốt mấy ngày rồi mà tôi không có tiền mua thuốc uống” - Khang ngân ngấn nước mắt cho biết.

Cũng bị sốt rét và nằm trong bãi vàng với Khang là Đỗ Văn Hậu, quê Phú Xuyên - Hà Nội, Bùi Văn Điền, quê Cẩm Thủy - Thanh Hóa... Từ khi bị Công ty Phước Minh quỵt lương và bỏ rơi trong bãi vàng, nhóm công nhân này bị kẹt lại trong chốn rừng núi như rắn không đầu. “Không có tiền mua lương thực, thực phẩm, cũng chẳng được ai tiếp tế gì ăn, chúng tôi phải ăn nhờ cơm các bạn phu vàng khu vực xung quanh” - Điền rầu rĩ.

Đánh đổi mạng sống

Lăn lộn nơi rừng thiêng nước độc, cả ngày lẫn đêm phải chui vào các giếng khai thác sâu hàng trăm mét trong lòng đất, tiền công không cao, điều kiện ăn ở kham khổ... là tình trạng chung của các phu vàng tại Quảng Nam. Thế nhưng, vì hấp lực của vàng mà nhiều người đã đánh đổi bằng chính mạng sống của mình từ những tai nạn khó lường.

Vụ sạt lở núi làm 13 người chết thảm ở Nước Vin bắt nguồn từ chính việc khai thác vàng. Trước đây, Công ty Trường Sơn đã khai thác vàng, đào vỉa men theo triền núi ở khu vực này hàng trăm mét. Khi rút đi nơi khác, công ty không hoàn thổ nên đất ở nơi khai thác vàng bị hổng.

Gặp mưa to kéo dài, nước thấm xuống các giếng khai thác vàng, tích tụ lại làm đất bị nhão kéo theo cả nửa quả núi đổ ập xuống vào đêm 5-11. 13 người ở bãi vàng Nước Vin làm lán trại ngay dưới miệng “tử thần” mà không hay biết hiểm họa chực chờ trên đầu...

.Vụ tai nạn ở khu vực Nước Vin cũng có “kịch bản” tương tự vụ sạt lở núi tại bãi vàng G8, xã Phước Thành, huyện Bắc Trà My làm 19 phu vàng thiệt mạng vào tháng 11-2003.

Một trong những vụ tai nạn làm nhiều phu vàng thiệt mạng nhất gần đây ở Quảng Nam là vụ sạt lở núi tại Sũng Mùn, xã Tam Lãnh, huyện Phú Ninh vào ngày 13-10-2008, vùi lấp 6 người. Trong đó, có anh em ruột Huỳnh Văn Xin - Huỳnh Văn Liêm; vợ chồng ông Nguyễn Thanh Dũng - bà Huỳnh Thị Tình cùng người con trai đầu là Nguyễn Thanh Trung, đều ngụ tại xã Tam Lãnh.

Ông Bùi Quang Minh, Chủ tịch UBND xã Tam Lãnh, chua xót: “Tai họa ập xuống, người khỏe mạnh chết đi, để lại cha mẹ già không nơi nương tựa, con trẻ mồ côi...”.

Hỗn chiến, truy sát

Máu và nước mắt của phu vàng còn chảy theo các vụ tranh giành lãnh địa của các “chủ bưởng” và nạn côn đồ truy sát. Nhiều phu vàng chuyên nghiệp ở Quảng Nam đến giờ vẫn còn xanh mặt khi nhớ lại cuộc hỗn chiến giữa hai nhóm công nhân tại bãi vàng 1B, xã Phước Thành, huyện Phước Sơn vào rạng sáng 15-9-2007.

Nhóm phu vàng do Nguyễn Đức Toàn quản lý đã dùng gậy gộc và mìn tự tạo tấn công bất ngờ, làm nhóm phu vàng do bà Trần Thị Minh Hiếu quản lý phải bỏ chạy vào rừng sau khi đã chống cự quyết liệt. Vụ hỗn chiến làm khu lán trại nhóm phu vàng do bà Hiếu quản lý tan hoang, 11 người bị thương nặng.

Mới đây, đêm 28-6-2009, vụ truy sát xảy ra tại bãi vàng giáp ranh giữa xã Tam Lãnh, huyện Phú Ninh với xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My làm 2 người bị trọng thương.

Nạn nhân là ông Nguyễn Duy Hồng (SN 1962) và anh Vũ Xuân Lộc (SN 1986) cùng ngụ xã Tam Lãnh, huyện Phú Ninh. Chỉ là xích mích nhỏ từ việc ông Hồng bị mất điện thoại di động, khuya hôm đó, một nhóm phu vàng đã bất ngờ đến lán trại của ông và anh Lộc, dùng dao, gậy chém, đánh 2 người túi bụi.

Đi đào đãi vàng sa khoáng trái phép và suýt trả giá bằng chính tính mạng của mình là 18 phu vàng ở các tỉnh phía Bắc, được máy bay trực thăng giải cứu giữa dòng sông Nước Mỹ, xã Cà dy , huyện Nam Giang vào sáng 9-9-2009. Sau 3 ngày 2 đêm bị cô lập, phải bấu víu trên cái cây lớn giữa dòng sông cuồn cuộn nước lũ, nhiều người tuyệt vọng sắp buông tay...

Sau khi được cứu thoát, nước mắt của họ đã chảy tràn trên những khuôn mặt kinh hoàng. Tay họ run run khi ký vào bản cam kết không tái phạm. Song, không ai dám chắc họ sẽ vĩnh viễn từ giã những bãi vàng - vùng đất hứa ở Quảng Nam...

Kỳ tới: Bần cùng trên đất vàng