“Dọn cỏ” lối vào đời

ThS-BS Nguyễn Ngọc Quang (Bệnh viện Tâm thần TPHCM) cho rằng: “Đứng trên góc độ tâm thần học thì những hành động có tính phản kháng như đánh nhau, trốn học, bỏ nhà đi, sống thác loạn... là những biểu hiện thường gặp ở lứa tuổi thiếu niên khi các em cảm thấy mất cân bằng trong cuộc sống”.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Hiệu trưởng Trường Marie Curie – TPHCM, cho biết: Khi các em hay vi phạm kỷ luật, Ban Giám hiệu trường thường gọi lên văn phòng trò chuyện, tìm hiểu gốc rễ sự việc để kịp thời hỗ trợ các em về mặt tâm lý, cũng như tiếp xúc với phụ huynh khi cần thiết.

Qua công tác này, trường đã hiểu hoàn cảnh khó khăn của nhiều em như ba mẹ bỏ nhau, thiếu tình thương, gặp áp lực trong học tập... Sau những cuộc trò chuyện chân thành, rất nhiều em đã thay đổi hành vi, sống chan hòa với bạn bè, nỗ lực học tập.

Theo ThS-BS Nguyễn Ngọc Quang, đa phần những bạn trẻ rạch tay để chứng tỏ mình hoặc do sử dụng chất kích thích (rượu, bia, ma túy tổng hợp...) tạo nên ảo giác và sự thôi thúc phải làm gì đó để tạo sự thỏa mãn.

Đối với trường hợp dùng chất kích thích thì hai hành động ngoài tầm kiểm soát có thể xảy ra phổ biến là quan hệ tình dục bừa bãi và tự hủy hoại bản thân, mà cả hai đều nguy hiểm.

Ông kể: “Có lần, tôi tiếp nhận em L.T.H, một cô gái trẻ đã có biểu hiện trầm cảm do có quá nhiều áp lực trong học tập, trong gia đình mọi người hay cãi vã. Đến khi thi rớt đại học thì em liên tục bị đau đầu, mệt tim, mơ thấy ác mộng, luôn có cảm giác bi quan và có ý hướng tự hủy hoại...”.

“Hành động tự hủy hoại như rạch tay nếu lặp lại nhiều lần và mang tính chất tự thỏa mãn, bị thôi thúc phải làm sẽ thành bệnh lý, một dạng rối loạn tâm thần” - ông cảnh báo. 

Giáo dục toàn diện

Nhiều người làm công tác giáo dục mà chúng tôi tiếp xúc đã đề cập đến khái niệm “giáo dục toàn diện” (GDTD) khi nói đến việc định hình lối sống cho học sinh THPT.

“Theo tôi, để học sinh có một lối sống lành mạnh thì phải tạo cho các em một môi trường GDTD từ kiến thức khoa học, xã hội đến phát triển tâm hồn” - ông Nguyễn Văn Vân, Hiệu trưởng Trường THPT Marie Curie, đề cập.

Nhiều năm qua, trường Marie Curie đã tổ chức nhiều hoạt động để thực hiện những mục tiêu này. Nhiều buổi nói chuyện chuyên đề về kỹ năng sống, pháp luật... được tổ chức thông qua sự phối hợp của phụ huynh học sinh là bác sĩ, luật sư, công an...

Ngoài ra, trường cũng thường xuyên tổ chức các hoạt động rèn luyện thể chất, giao lưu văn nghệ cho các em. Hiện tại, trường có một nhà thi đấu đa năng diện tích 680 m2, dùng làm nơi học thể dục, các môn năng khiếu. Ở một số giờ nhất định, các học sinh có thể vào nhà thi đấu vui chơi thể thao tự do.

Ngoài ra, để học sinh đi vào nề nếp học đường, ngăn chặn hiện tượng đua đòi, trường yêu cầu các em không nhuộm tóc, sơn móng tay hay dùng vớ, găng... lòe loẹt có thể biến bộ đồng phục trở nên phản cảm. Điều này cũng nhằm không tạo khoảng cách giữa các em có điều kiện gia đình khác nhau, để học sinh chuyên tâm học và chỉ phấn đấu bằng việc học.

Còn theo tiến sĩ Huỳnh Văn Thông (Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TPHCM), trước hết chúng ta nên hiểu chính xác cụm từ “GDTD”. “GDTD không có nghĩa là dạy... đủ thứ, mà là tạo một sự thăng bằng trong giáo dục đối với từng cá nhân học sinh.

Mỗi người học cần biết được thế mạnh của mình, làm sao để phát triển thế mạnh đó. Sau đó, phải làm cho họ hiểu rằng thế mạnh đó không phải là duy nhất và họ phải bổ sung kiến thức ở nhiều lĩnh vực khác, làm giàu kiến thức và đời sống tâm hồn. Muốn như thế, chúng ta phải thực hiện tốt phương pháp dạy học cá thể”.

Vẽ đường đúng cho hươu chạy

Nhà tâm lý Nguyễn Quốc Đoạt, Chủ nhiệm CLB Hôn nhân – Gia đình (Cung Văn hóa Lao động TPHCM), đề cập đến việc xây dựng cho các em một đời sống tinh thần lành mạnh.

Cuộc sống con người có thể chia làm ba phương diện: đời sống thể xác, đời sống lý trí và đời sống tâm hồn. Cả ba mặt này đều cần được hỗ trợ để phát triển, nhất là trong lứa tuổi teen, một giai đoạn quan trọng của đời người với sự phát triển phức tạp về tâm sinh lý, tình cảm...

Những hành động nông nổi của tuổi teen một phần xuất phát từ sự phát triển sớm về mặt cơ thể, trong khi quá trình tiếp nhận kỹ năng sống, hoàn thiện tâm hồn thì không nhanh hơn các thế hệ trước bao nhiêu.
 
Để cấp thời ngăn chặn những việc làm “chệch hướng” của các em, chúng ta có thể làm những việc như ngăn chặn các trang mạng có nội dung xấu, dùng các biện pháp răn đe...

Tuy nhiên, về lâu dài, một môi trường GDTD, chú trọng về mặt phát triển tâm hồn và cả sự quan tâm đúng mức của gia đình, là những điều không thể thiếu để giúp các em đi đúng hướng.

Cô Bùi Thị Kiều, tư vấn viên phòng tư vấn tâm lý - hướng nghiệp trường THPT Marie Curie, lại coi trọng vai trò làm bạn, làm người hướng nghiệp cho các em: “Một khi các em tìm đến lối sống có mục đích, biết nghĩ về tương lai, các em sẽ biết tự kiềm chế trước những hành động nông nổi”.

Bà Kiều nhận xét: “Ở lứa tuổi đang học cấp 3, nhiều em đã có những hiểu biết khá đầy đủ trong lĩnh vực giới tính. Tuy nhiên, các em vẫn cần sự chia sẻ để vượt qua những phút bốc đồng, những nỗi buồn trong học tập, gia đình, tình cảm... để đừng bao giờ đi lạc lối”.