Gánh gồng lên đỉnh Tây Thiên

 “Gồng” gánh nặng mưu sinh

 

“Lúc cao điểm cả khu vực có đến gần 50 người làm nghề gánh đồ thuê cho khách. Tất cả đều là những người dân sinh sống tại các xã lân cận Tây Thiên. Chiếm đa số là người xã Đại Đình”. Vừa thoăn thoắt leo ngược đoạn dốc dẫn lên đền Cậu, chị Ngọc vừa kể về công việc của mình.

 

Với tổng chiều dài khoảng trên dưới 10km, quần thể di tích Tây Thiên tập trung mật độ lớn dấu vết cũ của các công trình văn hóa. Là nơi: “…Bên dưới sắc nước như chàm, sâu thẳm không thấy đáy. Sườn núi có chùa Tây Thiên Cổ Tự, tre xanh, thông tốt, cảnh sắc thanh nhã, rộng rãi. Trên đỉnh núi cao lại có chùa Đồng Cổ, vừa lên vừa xuống phải mất hai ngày. Từ phía tả khe Giải Oan trèo lên núi đến hồ sen, nước xanh biếc, trong hồ có thứ đá lạ và có sen đỏ, hoa nở bốn mùa…”(Kiến văn tiểu lục-Lê Quý Đôn) .

 

Chính những vẻ đẹp hoang sơ, cổ kính ấy cùng với hệ thống đền, chùa, thảo am nằm rải rác từ chân lên tới đỉnh ngọn núi Thạch Bàn đã khiến Tây Thiên thành điểm đến, du lịch, khám phá, về nguồn của hàng trăm ngàn lượt du khách mỗi năm.

 

Đó cũng là điều kiện để những người dân tại các xã ven chân núi có thêm cơ hội tìm những việc làm để tăng thu nhập. Ban đầu chỉ là những dịch vụ như hàng ăn, quầy bán đồ lưu niệm, xe ôm, chụp ảnh….Về sau, theo nhu cầu của du khách, cửu vạn- cái nghề tưởng chừng như chỉ xuất hiện ở những trung tâm kinh tế, buôn bán sầm uất lại xuất hiện ở nơi đèo heo hút gió, ngay dưới chân một danh thắng .

 

Không tập trung đợi khách như những tốp cửu vạn thông thường tại những chợ lao động ở thành phố, thị xã, những “cửu vạn” tại khu danh thắng Tây Thiên thường chủ động “bám” theo từng đoàn khách ngược núi để tìm “việc”.

 

Quân số của họ cũng tăng, giảm theo từng thời điểm. Thông thường chỉ có khoảng 10-20 người chuyên làm công việc này, “đội ngũ” sẽ tăng nhiều hơn vào mùa lễ hội với sự góp mặt của lực lượng “bán chuyên”(là những người bán hàng, chạy xe ôm…tại khu du lịch-PV) nhằm đáp ứng nhu cầu của du khách.

 

Giá của mỗi chuyến “hành hương” lên đỉnh núi (nơi có đền thượng thờ Quốc Mẫu Lăng Thị Tiêu) thường từ 100.000 đến 300.000 đồng, tùy theo khối lượng “hàng hóa” vận chuyển.

 

 

Mệt nhoài sau quãng đường gần 2km từ chân núi lên đền Cậu, tranh thủ nghỉ giải lao đợi khách vào lễ trong đền, bên gánh đồ nặng trĩu những ba lô, giày dép, quần áo, lễ lạt… chị Hiền tâm sự: “Nhìn thì  cứ tưởng là dễ kiếm tiền, nhưng thực sự là vắt kiệt sức mình sau mỗi chuyến đi. Đường dài, lắm dốc, đi bộ một mình còn mệt, huống gì gánh cả hai thúng đồ đầy ắp thế này”. 

 

Quả thật, có đi mới biết, đường lên Tây Thiên đúng là đẹp như một bức tranh thủy mặc, vẻ đẹp ấy đã được vua Lê Dụ Tông khẳng định qua bài văn được khắc trên tấm bia Tứ điện tại đây: “…Tây Thiên là cảnh đẹp, núi thiêng, đá dựng ba tòa. Tháp nước đẹp trên cao vòi vọi. Nước phun chín khúc quanh co, trong vắt nhìn thấy đáy. Mây lãng đãng trôi trên chóp núi…cảnh trí thật kỳ tú”.

 

Cũng có đi mới biết đường lên Tây Thiên, cao, xa vời vợi. Dù đi người không nhưng cũng chỉ đến 2/3 quãng đường đôi chân của chúng tôi dường như tê cứng, cái mệt mỏi, rã rời khi phải leo dốc, lội suối đã khiến chúng không còn muốn nghe theo sự điều khiển của lý trí.

 

Anh bạn đồng nghiệp, lúc khởi hành hăng hái, xông xáo bao nhiêu giờ xem chừng cũng đã oải đi rất nhiều. Không hẹn mà gặp chúng tôi nhìn nhau, mệt mỏi, gật đầu: Xuống núi!

 

Vẫn thoăn thoắt đôi chân như chưa từng vượt qua quãng đường gần 5km ngược núi, chị Ngọc cho biết: “Đa số những người gánh thuê đều có hoàn cảnh giống nhau: Người thì một mình bươn trải nuôi 3 đứa con nheo nhóc, người lại là lao động chính trong gia đình có hoàn cảnh khó khăn…” Cái nghèo khó của vùng quê với những thửa ruộng khô cằn, sỏi đá đã khiến họ- những người nông dân vốn chăm chỉ làm ăn, một nắng hai sương phải bươn trải, nhọc nhằn kiếm sống bằng một công việc không kém phần gian nan, vất vả.

 

 

“Đâu là đền Trình chú có biết không?”. Câu hỏi của chị Ngọc- người “bạn” đồng hành cùng ngược đỉnh Tây Thiên khiến chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng. “Ô thế không phải đền Trình là ngôi đền nằm ở xã Tam Quan ngay trên đường trước khi vào khu di tích hay sao?”.

 

Cái lắc đầu ngao ngán của chị cho tôi biết câu trả lời của mình sai bét.

 

Chỉ tay vào ngôi đền có cây đa 9 gốc(vẫn thường gọi là đền Thõng) chị khẳng định: Đây mới là đền Trình?!. Kèm câu khẳng định chị than thở: “Đến như chú là người trong tỉnh cũng còn nhầm như vậy, trách gì khách thập phương”.

 

Nghe lời “trách mắng” của chị tôi mới chợt nhớ tới lần gặp gỡ với ông Diệp Minh Tư, Trưởng Ban quản lý khu di tích danh thắng Tây Thiên trước ngày lễ hội, ông khẳng định: “Đây (chỉ đền Thõng-PV) mới là đền Trình đích thực”. Ông cũng tâm sự rằng đã gửi công văn lên Sở VHTT&DL, chỉ còn chờ các nhà sử học mở hội chuẩn để đền Thõng được trở về với tên gọi đích thực của nó.

 

Không chỉ gây ngạc nhiên cho chúng tôi với câu hỏi trước khi xuất phát, trên đường hành trình từ chân núi lên đền Thượng, các công trình, những dấu vết cũ của văn hóa như được tái hiện lại qua lời giới thiệu của chị Ngọc.

 

Đó là hệ thống đền, chùa, thảo, am và những địa danh nổi tiếng của phong cảnh tự nhiên được phân bố trên ngọn Thạch Bàn. Nào là đền Trình, đền Cậu, đền Cô, chùa Phù Nghi, chùa Tây Thiên, Suối Vàng, Thác Bạc, Khe Trường Sinh…

 

Tất cả đều được giới thiệu rất sống động, phong phú, nên thơ. Lúc này, chị như một hướng dẫn viên du lịch đang rất tự hào khi nói, giới thiệu về vẻ đẹp của quê hương mình.

 

Thấy tôi ngạc nhiên khi không ít những đồng nghiệp của chị cũng đang say sưa giới thiệu với “khách hàng” của mình về quần thể danh thắng Tây Thiên chị cho biết: “Hầu hết những người làm nghề này đều là dân ở đây. Từ nhỏ đã lớn lên dưới chân đỉnh Tây Thiên. Bởi vậy ai mà không hiểu về Tây Thiên mới là điều lạ. Mỗi lần đi với đoàn khách nào, du khách không hỏi thì thôi, chứ nếu hỏi ai mà chẳng nói, chẳng giới thiệu được cho họ một chút về Tây Thiên. Đơn giản lắm, cứ biết gì nói nấy thôi mà. Mãi thành quen, có những lúc khách không hỏi cũng nói”.

 

Anh Hưng, một du khách đến từ Hà Nội tâm sự: “ Không khí trong lành, phong cảnh hiếm có, người Vĩnh Phúc dễ gần, mến khách. Đó chính là những lý do để trong những năm gần đây, năm nào anh cùng gia đình cũng lên Tây Thiên du lịch”.

 

Những am hiểu tường tận về mỗi gốc cây, ngọn cỏ Tây Thiên sau những tháng ngày lăn lộn mưu sinh cộng với tình yêu, niềm tự hào về quê hương đã khiến những người dân ven núi Thạch Bàn nói chung và những người làm nghề “cửu vạn” nói riêng trở thành những hướng dẫn viên du lịch thành thạo hơn cả những hướng dẫn viên chuyên nghiệp.

 

Họ chính là một trong những nhân tố quan trọng khiến Tây Thiên “bay cao hơn, xa hơn” để từ đó tạo nên hình ảnh một Vĩnh Phúc tươi đẹp, phồn hoa, hiếu khách trong mắt của bạn bè trong và ngoài nước.

 

Dù đã qua những ngày hội chính, nhưng lúc này vẫn không ít đoàn du khách tấp nập ngược đỉnh Tây Thiên. Đồng hành cùng với họ là không ít người  vai gánh, vai gồng lỉnh kỉnh hành lý của du khách thập phương. Họ vẫn luôn tươi cười vui vẻ hướng dẫn, giới thiệu cho du khách những công trình văn hóa, vẻ đẹp hoang sơ của Tây Thiên.

 

Ít ai thấy rằng, dù đang đi trên con đường được che phủ bởi những tán cây rậm rạp, dẫu mưa to cũng chưa chắc ướt hết người. Nhưng trên những khuôn mặt đã không ít người lấm tấm mồ hôi.

 

Lúc này, ven chân núi Thạch Bàn, mưa đang dần nặng hạt.