Nặng gánh điện, xăng

Về đề xuất tăng giá điện, ông Dương Quang Thành, Phó Tổng Giám đốc EVN, cho rằng EVN đang gặp khó khăn rất lớn về vốn cho các công trình thủy điện.

Vì vậy, để giải quyết vấn đề này, Bộ Công Thương cần ban hành sớm thông tư hướng dẫn Quyết định 24 về việc điều chỉnh giá điện theo cơ chế thị trường, nếu không trong thời gian tới, EVN sẽ gặp khó khăn (?!).

Theo bà Đàm Thị Huyền, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), thời gian vừa qua, Lào và Campuchia đã 2 lần giảm giá xăng, dầu nên hiện tại, giá bán mặt hàng này tại khu vực giáp biên với Việt Nam gần như ngang bằng nhau.

Tuy nhiên, kiến nghị với Bộ Công Thương, đại diện Petrolimex cho rằng cần có biện pháp ngăn chặn xăng dầu thẩm lậu vào Việt Nam chứ không đề cập phương án giảm giá bán lẻ xăng dầu cho bằng với các nước để hạn chế tình trạng nhập lậu mặt hàng này.

Đại diện Petrolimex biện minh: Với tình hình giá cả hiện nay, chỉ mặt hàng dầu diesel mới có lãi, vì thế các doanh nghiệp đầu mối đang cố gắng kiếm lãi để bù vào khoản lỗ trước đây.

Điều này cũng đồng nghĩa với việc người tiêu dùng Việt Nam còn phải chờ đợi cho đến khi Petrolimex thu lãi đủ hòa vốn và giá xăng dầu thế giới tiếp tục giảm thì các doanh nghiệp trong nước mới tính đến việc giảm giá bán lẻ trong nước.

Trong bối cảnh này, đại diện Petrolimex tiếp tục đề nghị Nhà nước chưa nên tăng thuế và nên sử dụng quỹ bình ổn giá để điều tiết thay vì áp thuế.

Trước hàng loạt đề xuất về giá của 2 ngành điện và xăng dầu có thể tác động mạnh tới đời sống của người dân, một quan chức Bộ Tài chính cho biết hiện chưa có bất kỳ phương án điều chỉnh nào liên quan đến thuế hay giá của 2 ngành này được đưa ra.

Trong khi đó, phân tích lý do “ông lớn” EVN đề xuất tăng giá, chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Minh Phong (Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế và Xã hội Hà Nội) cho rằng sau khi Quyết định số 24 của Thủ tướng Chính phủ ban hành về việc cho phép điều chỉnh giá điện theo cơ chế giá thị trường với thời hạn điều chỉnh tối thiểu 3 tháng/lần, doanh nghiệp sẽ căn cứ vào thời hạn đó để đề nghị điều chỉnh tăng giá, bởi nếu không tăng bây giờ thì 3 tháng tới sẽ “nằm im” và phải đợi đến tận tháng 9 mới được tăng.

Cũng theo ông Phong, không có lý do gì để chấp nhận cho EVN đưa khoản lỗ năm 2010 vào cấu thành giá điện mới để bù lỗ. Nếu muốn như vậy, EVN phải công khai hóa giá thành điện hiện nay được bán như thế nào để xem tính hợp lý đến đâu. Hiện Nhà nước vẫn chấp nhận giá của doanh nghiệp đưa ra và coi đó là giá nền.

Vì thế, nếu tăng giá điện phải căn cứ vào cơ cấu phát điện và cơ cấu đầu vào của EVN đã điều chỉnh theo hướng tăng chưa; nếu chưa thì việc đòi tăng giá của EVN là không hợp lý.

Nhưng thực tế, thời gian gần đây có nhiều yếu tố thuận lợi cho việc phát điện như giá xăng dầu khá ổn định; nguồn nước cho thủy điện dồi dào hơn năm trước... Như vậy, yếu tố liên quan đến giá thành của việc phát điện rõ ràng không bị ảnh hưởng.

Thạc sĩ Bùi Văn Trường, giảng viên Trường Đại học Kinh tế TPHCM, cho rằng giá bán không thể hình thành từ khoản lỗ của năm cũ.

Giả sử khoản lỗ khoảng 8.000 tỉ đồng của EVN tính hết vào giá bán điện năm 2011 thì đến năm 2012, khi tính giá, EVN có phải trừ khoản lỗ đã tính trong giá bán cũ? Nếu EVN lỗ thật, Nhà nước nên chấp nhận bù lỗ một thời gian nữa, còn hơn phải vội vã định giá từ chi phí “ảo”, lãng phí. Nền kinh tế có thể sẽ phải trả giá cho sự vội vã này.

Các chuyên gia kinh tế khuyến cáo trong thời gian tới, nhất là trong bối cảnh lạm phát còn cao thì ngành điện không nên tăng giá bán.

Cùng đó, các cơ quan giám sát cũng nên tăng cường chức năng giám sát để bảo đảm những chi phí mà ngành điện sau này nếu trình trong các phương án điều chỉnh tăng 5% hay trên/dưới 5% cũng phải bảo đảm tính khách quan.

Lạm phát mới bắt đầu dịu đi nay nếu cho tăng giá điện và giá xăng dầu có thể giảm nhưng không chịu giảm thì khác nào dội nước lạnh vào nỗ lực kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô đã được Chính phủ thực hiện gần nửa năm qua.