Ngăn chặn mộng bá quyền

Trong bối cảnh căng thẳng hiện nay ở biển Đông, các nước lớn, đặc biệt là Mỹ, sẽ “can dự” nhiều hơn vào vùng biển này trên cơ sở ngăn chặn quá trình mở rộng bá quyền trên biển của Trung Quốc. Các nước ASEAN đẩy mạnh liên kết nhằm đối phó “ảnh hưởng” từ phía Trung Quốc đang ngày càng tăng.

Thách thức và cơ hội cho ASEAN

Có thể nói, giải quyết tốt vấn đề biển Đông vừa là thách thức vừa là thời cơ để các quốc gia ASEAN xây dựng khối đoàn kết, nâng cao tinh thần đồng thuận, tạo tiền đề cho việc xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Về phần mình, Việt Nam tuyên bố: “Ủng hộ các nỗ lực tăng cường xây dựng lòng tin và hợp tác, vì hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải ở biển Đông; phát huy hơn nữa những công cụ và cơ chế khu vực hiện có như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác (TAC), Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC), Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), các cam kết trong Kế hoạch hành động ASEAN - Trung Quốc được thông qua tháng 10-2010 về tôn trọng, thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC và sớm họp lại Hội nghị Quan chức ASEAN - Trung Quốc về thực hiện DOC”.

Bên cạnh “đường lưỡi bò” phi lý, Trung Quốc còn toan tính thực hiện

chiến lược “Chuỗi ngọc trai” trên Ấn Độ Dương (theo hình mũi tên). Ảnh: INTERNET

Trong khi đó, thời gian qua, dù âm mưu bá quyền trên biển của Trung Quốc đã hiện rõ nhưng Trung Quốc không thừa nhận điều đó. Các nước trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương đều chỉ trích mạnh mẽ hành động của Trung Quốc là đi ngược lại những cam kết mà họ đã ký và xem thường luật pháp quốc tế. Chúng ta phải tranh thủ sự ủng hộ này của các nước trong khu vực và thế giới; mạnh dạn đột phá để tạo ra thế trận liên kết chặt chẽ, nhất là với các nước trong khu vực Đông Nam Á, để ngăn chặn mưu đồ “biến biển Đông thành ao nhà” của Trung Quốc.

Coi trọng các diễn đàn đa phương

Thứ nhất, nội bộ ASEAN cần xây dựng thành một khối thống nhất để có tiếng nói chung mạnh mẽ đối với Trung Quốc. Trong thời gian qua, sự leo thang gây hấn của Trung Quốc ở biển Đông đã thúc đẩy các nước ASEAN xích lại gần nhau trong vấn đề đa phương hóa và phần nào đã buộc Trung Quốc phải xem xét, điều chỉnh lại hành động của mình. Do đó, một trong những điều kiện quan trọng để chống lại chủ trương “chia để trị” của Trung Quốc thông qua đàm phán song phương, các nước ASEAN cần có những hành động phối hợp thường xuyên trong khối, nhất là giữa các nước có liên quan; thống nhất vì lợi ích của nhau, cùng ra sức xây dựng lòng tin và sự đoàn kết. 

Thứ hai, để đối phó với âm mưu xem vấn đề biển Đông như vấn đề “nội bộ” của Trung Quốc và các nước, Việt Nam cũng như ASEAN cần công khai những diễn biến ra cộng đồng quốc tế. Thời gian qua, việc công khai các vấn đề liên quan đến tình hình tranh chấp trên biển Đông cho thấy cách làm đó đã có lợi cho Việt Nam, đặc biệt là vụ tàu Bình Minh 02 và tàu Viking II bị tàu hải giám Trung Quốc cắt cáp, gây hấn. Qua đó, Việt Nam và ASEAN tranh thủ được sự đồng tình, thông cảm của nhân dân trong và ngoài khu vực cũng như dư luận quốc tế. Đây được xem là một ưu thế lớn của Việt Nam và ASEAN. Vì vậy, cần mạnh dạn trong việc quốc tế hóa vấn đề biển Đông bằng nhiều con đường, trong đó hết sức coi trọng diễn đàn Liên Hiệp Quốc.