“Ông nói gà, bà nói vịt”

Ngày 2-11, sau khi nhận được quyết định của Thanh tra Sở Thông tin - Truyền thông (TT-TT)TPHCM, xử phạt hành chính 7,5 triệu đồng và yêu cầu thu hồi cuốn sách Ở lưng chừng nhìn xuống đám đông trong vòng 10 ngày, với lý do cuốn sách trên “Truyền bá lối sống dâm ô, đồi trụy, không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam, vi phạm điều 2, khoản 10 Luật Xuất bản; Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xuất bản”, Công ty Sách Phương Nam - đơn vị liên kết xuất bản cuốn sách trên-đã làm việc với NXB Hội Nhà văn để yêu cầu NXB này chứng minh về tính pháp lý trong hoạt động liên kết xuất bản cuốn sách này của mình.  Ngày 8-11, NXB Hội Nhà văn đã tổ chức ngay cuộc họp để thẩm định lại cuốn sách Ở lưng chừng nhìn xuống đám đông của tác giả Nguyễn Vĩnh Nguyên và đi đến kết luận đây là một tác phẩm văn học, không có nội dung “dâm ô, đồi trụy” như đánh giá của Sở TT-TT TPHCM.

Gọi sách có nội dung dâm ô là cưỡng ép

Nhận xét về Ở lưng chừng nhìn xuống đám đông, nhà phê bình Nguyễn Chí Hoan cho rằng đây hoàn toàn là cuốn sách văn học. Phẩm chất văn học của cuốn sách rất rõ ràng. Theo nhà phê bình này, tình tiết đề cập tình dục chỉ có ở một phần ba số truyện và chi tiết không nhiều nên nếu nói đây là một cuốn sách có nội dung dâm ô thì rất cưỡng ép. “Không có gì chứng minh rằng đây là truyện đồi trụy, thậm chí với những chi tiết thể hiện trên văn bản, người ta dễ dàng chứng minh điều ngược lại”- nhà phê bình này khẳng định.

Tập truyện ngắn này đã phát hành nửa năm trước khi có quyết định đề nghị
thu hồi từ phía Thanh tra Sở Thông tin - Truyền thông TPHCM

Cũng theo nhà phê bình Nguyễn Chí Hoan, cần phải phân biệt rõ ràng, truyện dâm ô là truyện mượn tình dục để kích dục, còn ở đây tác giả dùng hình thức truyện ngắn để biểu đạt ý tưởng của mình về đời sống xã hội dưới góc nhìn triết học. Có thể bạn đọc bình thường sẽ hơi khó đọc tập truyện này, nhưng Nguyễn Vĩnh Nguyên là cây bút trẻ luôn tìm cách thay đổi, làm khác đi để mới mẻ những trang viết của mình.

Theo đánh giá của nhà văn Tạ Duy Anh, Nguyễn Vĩnh Nguyên đưa đời sống tình dục vào tác phẩm như đưa một phần hiện thực tạo nên tính cách nhân vật. Ngoại trừ truyện ngắn Bản tường trình kèm theo những tra cứu khác nhau xoay quanh một sự cố không khớp có số trang mô tả những chuyện có thể gợi đến tình dục khá nhiều, nhưng đọc kỹ thì hóa ra đây lại là truyện ngắn mang hơi hướng mô phỏng triết học về tính Mẹ-Một-Duy Nhất, một quan niệm phổ biến về khởi nguyên của vũ trụ, còn lại tỉ lệ hiện thực tình dục trong hầu hết những truyện khác rất thấp, thậm chí là không đáng kể. Tuyệt nhiên không mang hơi hướng kích dục bởi nó chỉ là phương tiện để tác giả đạt đến mục đích khác, mục đích tư tưởng, tức là tinh thần. Theo nhà văn Tạ Duy Anh, những ý kiến cho rằng tác giả mượn chuyện tình dục, mô tả hiện thực một cách đen tối là để miệt thị xã hội, bôi xấu chế độ… là quá chủ quan.

Quyết định vội vàng ?

Liên quan đến quyết định xử phạt hành chính và yêu cầu thu hồi cuốn sách nói trên của Thanh tra Sở TT-TT TPHCM đối với đơn vị liên kết xuất bản là Công ty Cổ phần Sách Phương Nam nhiều ý kiến cho rằng quyết định này quá vội vàng. Nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên cho rằng đáng lẽ trước khi có quyết định nhà chức trách phải giám định nghệ thuật đối với tác phẩm. Phải đưa ra được những bằng chứng cho thấy cuốn sách đó “truyền bá lối sống dâm ô, đồi trụy, không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam” trong nội dung, trong câu chữ, trong tình tiết, trong nhân vật để thuyết phục người đọc. Nhưng đằng này, quyết định được đưa ra theo cách ngược lại.

Việc Sở TT-TT TPHCM có tổ chức hội đồng nghệ thuật để giám định nội dung cuốn sách trước khi giao cho thanh tra ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính và yêu cầu thu hồi hay không, đến nay các đơn vị liên quan không được biết. Ngay báo chí cũng không tìm được câu trả lời từ sở này.

Tại sao Sở TT-TT TPHCM quyết định xử phạt hành chính và yêu cầu đơn vị liên kết xuất bản là Công ty Sách Phương Nam thu hồi sách, trong khi NXB Hội Nhà văn là cơ quan cấp phép xuất bản mới có trách nhiệm ra quyết định thu hồi cuốn sách nói trên?

Cho đến nay, Cục Xuất bản chưa có ý kiến gì, NXB Hội Nhà văn chắc chắn sẽ không quyết định thu hồi cuốn sách trên. Công ty Sách Phương Nam sẽ thu hồi bằng cách nào trong vòng 10 ngày, nếu thực hiện theo quyết định của Thanh tra Sở TT-TT  TPHCM?