Tham nhũng vây ngân hàng

Thông tin trên được nêu ra tại hội nghị chuyên đề về “Phòng chống sai phạm, tham nhũng trong hoạt động tín dụng, ngân hàng (NH)” do Văn phòng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng (PCTN) tổ chức ngày 30-11 ở TPHCM. Hội nghị diễn ra trong bối cảnh  sai phạm, tham nhũng trong lĩnh vực tín dụng, NH đang có chiều hướng tăng, diễn biến ngày càng phức tạp.

Tiếp tay làm “loạn” lãi suất

Khảo sát 30 vụ án xảy ra trên lĩnh vực hoạt động tín dụng, NH  giai đoạn (2007 - 2011), Văn phòng Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN cho biết chủ thể phạm tội trong ngành NH thời gian qua có hai nhóm: Nhóm cán bộ NH và nhóm đối tượng ngoài ngành NH. Dù là ngoài ngành nhưng để thực hiện hành vi phạm tội thì đối tượng bên ngoài đều có sự thông đồng, cấu kết và được cán bộ NH tiếp tay.

Vụ gần đây nhất là một cán bộ NH thành lập các “công ty sân sau” để thực hiện đòn bẩy tài chính, chuyển tiền, ủy thác đầu tư cho các doanh nghiệp, các cá nhân nhằm tăng trưởng quy mô giả tạo, tiếp tay cho các hoạt động đầu cơ chứng khoán, bất động sản, tín dụng đen, làm lũng đoạn thị trường. Cũng theo Văn phòng Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, hành vi vi phạm này rất nghiêm trọng, đã phần nào đẩy lãi suất huy động lên cao, gây khó khăn cho Chính phủ, NH Nhà nước và các cơ quan quản lý trong điều hành kinh tế vĩ mô.

Có đại biểu cho rằng phần lớn những vụ sai phạm, tham nhũng trong NH là hành vi của người có chức vụ, đa số ở các NH quốc doanh, có vốn của Nhà nước chiếm đa số…

Ngân hàng bưng bít thông tin

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sai phạm, tham nhũng trong hoạt động tín dụng, NH gia tăng là do hệ thống NH thời gian qua phát triển “nóng” về lượng nhưng còn kém về chất, quản lý và quản trị rủi ro chưa tốt. Đáng nói hơn, theo một đại biểu ngành công an, công tác thanh tra, kiểm tra của chính NH đã không phát huy tác dụng. Các NH thương mại và NH Nhà nước đều có thanh tra nhưng hầu như chưa bao giờ các NH chuyển tài liệu về tình hình sai phạm của cán bộ NH sang để cơ quan công an xử lý.

Về việc này, ông Phạm Anh Tuấn, Phó chánh Văn phòng Thường trực Văn phòng Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, cho rằng: “Vì sợ giảm uy tín trong hoạt động kinh doanh tiền tệ, sợ liên quan đến trách nhiệm người đứng đầu nên một số tổ chức đã e ngại tố giác vi phạm... cũng như công khai thông tin. Nhiều vi phạm trong nội bộ bị bưng bít hoặc xử lý nội bộ, không chuyển đến cơ quan chức năng xem xét, xử lý theo thẩm quyền”.

Cũng theo ông Phạm Anh Tuấn, vì chú trọng về chỉ tiêu doanh thu, một số NH đã sẵn sàng áp dụng mọi hình thức kinh doanh để thu hút khách hàng.  Trong khi đó, một bộ phận không nhỏ cán bộ NH không vững về chuyên môn, nghiệp vụ và yếu kém về phẩm chất đạo đức… nên dễ bị lôi kéo, mua chuộc, từ đó dễ xảy ra phạm tội.

Sẽ xử lý mạnh tay hơn

Để ngăn chặn các hoạt động phạm pháp, theo đại tá Nguyễn Đức Thịnh, cần rà soát, điều chỉnh lại các văn bản quy định pháp luật nhằm tăng cường phối hợp quản lý và xử lý vi phạm. Cụ thể, NH Nhà nước cần điều chỉnh quy định hiện hành “khi có lệnh khởi tố vụ án thì cơ quan công an mới vào lấy hồ sơ được”; thay vào đó có cơ chế để cơ quan công an vào cuộc ngay từ đầu.

Thống đốc NH Nhà nước Nguyễn Văn Bình cho biết tổng tài sản của các NH hiện nay đã chiếm 2,5 lần GDP, tổng dư nợ tăng 1,2 lần GDP. Với việc quản lý hệ thống ngày càng lớn mạnh như thế, trong khi nền kinh tế đang gặp khó khăn, doanh  nghiệp hoạt động kém hiệu quả, phá sản hàng loạt thì nợ xấu tăng lên là điều khó tránh khỏi. Tuy nhiên, ông cũng nhận trách nhiệm vì thời gian qua NH Nhà nước đã quản lý chưa tốt, để nợ xấu tăng, xảy ra sai phạm, tham nhũng trong ngành NH. Ông Bình cam kết tới đây  sẽ tăng cường, giám sát và xử lý mạnh tay các hành vi vi phạm, nhất là vi phạm của cán bộ NH.