Người đàn bà “lên đồng”

Trong tiếng trống hối thúc, tiếng hát chầu văn ngọt ngào, tròn vành xen lẫn với  tiếng dương cầm phiêu du, đắm đuối, đậm chất  cổ điển, khán giả như bị thôi miên trong bữa tiệc âm nhạc “tân cổ giao duyên” mà Phó An My mang lại. 

Nghĩ là làm

Duyên nghiệp với âm nhạc dân tộc đến với nghệ sĩ piano có đến 10 năm học và sống ở Đức này cũng tình cờ và lạ lùng như chính con người cô. Sinh trưởng trong một gia đình nghệ thuật có tiếng của thủ đô Hà Nội, My đến với âm nhạc khi mới 5 tuổi. 13 tuổi, cô đã khăn gói một mình sang Đức để học âm nhạc cổ điển tại Trường Âm nhạc E.M. Phillips Bach và tốt nghiệp loại xuất sắc. Năm 1996, cô đoạt giải nhất cuộc thi song tấu piano - clarinette của TP Berlin.

Năm 2006, được mời tham dự Festival Huế, My loay hoay không biết nên mang tới cho khán giả trong và ngoài nước những tác phẩm nào để họ có thể cảm thụ được. Nếu trình diễn các tác phẩm cổ điển bác học, dài lê thê, khán giả sẽ không thích. Một ngày, khi đang lang thang ở Hiểu Lâm Các tại TP Huế tĩnh lặng và trầm buồn, My bỗng nảy ra ý tưởng: “Sao không đưa những làn điệu dân gian vào các tác phẩm trình diễn của mình?”. Nghĩ là làm và thật bất ngờ, các buổi trình diễn của cô được đông đảo người xem đón nhận nhiệt tình.

“Cặp đôi hoàn hảo”

Khi gặp nhà soạn nhạc trẻ chuyên viết tác phẩm cận đại Đặng Tuệ Nguyên, My thấy như mình gặp được tri âm, tri kỷ. “Cặp đôi hoàn hảo” - như họ tự nhận về nhau - đã làm thăng hoa được môi trường âm nhạc trong nước, vốn tĩnh lặng từ nhiều năm nay. Nguyên - My đã kết hợp với hò Huế, tuồng và vào giữa năm nay, họ đã có những đêm nhạc tưng bừng với chầu văn (còn gọi là hát Bóng), lên đồng. Lúc sôi nổi, khi trầm lắng, Bóng là sự kết hợp của âm nhạc cổ điển với nghệ thuật truyền thống hàng ngàn năm.

 “Bóng không phải là chầu văn mà vẫn là chầu văn. Chầu văn khác với sân khấu nhưng chầu văn là văn hóa, tổng kết từ thế hệ này sang thế hệ khác, từ hàng ngàn năm rồi mà không mang dấu ấn cá nhân. Nghệ nhân hát rất “phiêu” vì họ được sáng tạo, được hát đúng theo cách họ muốn” – Phó An My phân tích.

Bàn tay của My cũng “phiêu” theo tiếng hát với những hóa thân vào ông đồng, bà cốt, từ cô Bơ đến ông Hoàng Mười… ở mỗi giá đồng. Tiếng đàn như nhập thần, đốt cháy giọng hát bởi cách chơi bài bản nhưng  phóng khoáng, đam mê, mang tính đương đại. Cô như được nghe, được cảm chất nhạc dân gian chảy tràn trong mạch đập trái tim mình. Đó là cuộc đối thoại âm nhạc giữa hai thế hệ.

Các buổi biểu diễn của cặp đôi Nguyên - My nhận được nhiều lời khen ngợi của cả giới chuyên môn và người xem. My nói cô không thích người ta cho Bóng là một thử nghiệm mà đây là tác phẩm âm nhạc hoàn chỉnh. Nhạc sĩ Dương Thụ nhận xét họ là hai nghệ sĩ đang đi trên một con đường chưa ai đi cùng - độc đạo.

Quen ngẫu hứng với cách biểu diễn của mình, Phó An My đôi khi không cần có một sân khấu lớn, lộng lẫy để trình diễn mà chỉ cần một góc nhỏ, một quán cà phê, nơi có những người thực sự đam mê và yêu thích âm nhạc của cô. “Văn hóa dân gian phát sinh từ những vùng miền và đang bị mai một dần nếu ta không giữ gìn. Cái chính là cho khán giả nghe gì để người ta có thể hiểu và cảm được. Ở ta, nhiều người không học và lại không muốn hiểu âm nhạc dân gian” - My trăn trở.

Phó An My không chạy theo sự nổi tiếng của công chúng nhưng cô muốn được mọi người biết đến những đóng góp của mình, hiểu được công sức luyện tập mỗi ngày hàng chục giờ cho các tác phẩm. Người đàn bà thích xê dịch này cho biết chính những chuyến đi biểu diễn ở các địa phương đã cho cô những chất liệu dân gian quý giá, làm phong phú cho phong cách biểu diễn của mình.