Phản cảm ở chốn linh thiêng

Hôm qua, 28-1 (mùng 6 Tết), là ngày khai hội chùa Hương (huyện Mỹ Đức – Hà Nội), lễ hội diễn ra dài nhất trong năm - gần 3 tháng. Đây cũng là lễ hội tốn kém và có nhiều vấn đề bức xúc nhất trong các lễ hội ở nước ta. Những “căn bệnh” ở lễ hội chùa Hương cũng tồn tại ở nhiều lễ hội văn hóa và tâm linh khác diễn ra suốt tháng giêng.

Quá tải: Tài thánh cũng khó cải thiện!

Như mọi năm, ngày khai hội luôn là thời điểm mà chùa Hương đón một lượng khách kỷ lục. Chính vì năng lực đón tiếp khách của Ban Tổ chức (BTC) Lễ hội chùa Hương không theo kịp lượng người trẩy hội nên điệp khúc quá tải luôn làm những nhà tổ chức và du khách đau đầu. “Có tài thánh cũng không thể cải thiện được tình trạng này” - một thành viên BTC thừa nhận.

Với lễ hội chùa Hương, việc quá tải người tham quan dẫn đến nhiều hệ lụy: Thiếu phương tiện đưa đón khách; dịch vụ ăn uống, mua bán hàng hóa đua nhau “chặt chém”; nạn trộm cắp, ăn xin tràn lan… Theo thống kê chưa đầy đủ của BTC Lễ hội chùa Hương, trong hai ngày mùng 5 và mùng 6 Tết, đã có gần 100.000 lượt khách trẩy hội này. “Chúng tôi sẽ thường xuyên kiểm tra đột xuất tất cả các khu vực tại chùa Hương. Nếu phát hiện tình trạng hàng quán, dịch vụ tự ý nâng giá, chúng tôi sẽ xử lý nghiêm” - ông Nguyễn Chí Thanh, Trưởng BTC Lễ hội chùa Hương, khẳng định.

Bà Nguyễn Ngọc Lan, ngụ quận Đống Đa – Hà Nội, sau nhiều năm không trẩy hội chùa Hương vào ngày khai mạc mà dời sang tận tháng 2 âm lịch để “đi cho vắng”, năm nay đã quyết định tìm lại không khí khai hội. Tuy nhiên, bà đã thất vọng nặng nề vì lại thêm một lần nữa không thể vào đến động Hương Tích. “Trẩy hội mà không vào được động Hương Tích thì không còn ý nghĩa gì nữa nhưng với cảnh tắc đường, chen lấn, xô đẩy kinh hoàng phía trước, tôi đành bỏ cuộc” - bà Lan ngao ngán.

Ông Trương Chí Hiền, một du khách từ TPHCM lần đầu tiên trẩy hội chùa Hương, khi nhìn cảnh chen nhau đợi mua vé cáp treo đã lắc đầu ngán ngẩm. “Phải có đủ sức khỏe và lòng can đảm để không sợ tình cảnh giẫm đạp xảy ra thì mới dám xếp hàng tại cáp treo. Không ít người dù mua được vé đi cáp treo nhưng cũng chỉ đành đứng từ xa “vái vọng” do sau lễ khai hội chùa Hương năm nay, dòng người nêm kín đã khiến cửa động Hương Tích tắc nghẽn. Nhiều người đi nửa chừng đã phải bỏ về do lo sợ sự cố” – ông Hiền cho biết.

Phản cảm

Tại TP Bắc Ninh – tỉnh Bắc Ninh, dù trời rét đậm, rét hại nhưng ngay từ mùng 1 Tết, hàng vạn khách thập phương vẫn đổ về đền Bà Chúa Kho ở làng Cổ Mễ, phường Vũ Ninh để cầu tài lộc, nhất là vay tiền bà Chúa Kho, mong năm mới công việc xuôi thuận, phát tài. Ông Nguyễn Ngọc Sự, Trưởng Ban Quản lý Di tích đền Bà Chúa Kho, cho biết phần lớn du khách đều là những người kinh doanh, họ đến đền bất kể ngày đêm.

Trước mùa lễ hội năm nay, Thanh tra Bộ Văn Hóa – Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) cùng Sở VH-TT-DL Bắc Ninh đã có chuyến thị sát tại những điểm nóng bị nhiều du khách kêu ca về dịch vụ. Đối với lễ hội đền Bà Chúa Kho, ông Nguyễn Quang Nhị, Phó Giám đốc Sở VH-TT-DL Bắc Ninh, cho biết đã chỉ đạo TP Bắc Ninh và ban quản lý di tích nghiêm túc rút kinh nghiệm về những mặt chưa được nhưng tình trạng xô bồ vẫn diễn ra. Không chỉ chèo kéo du khách, mời viết sớ, mua vàng mã, tình trạng khấn thuê ngay trong đền cũng khiến nhiều người bất bình.

Anh Nguyễn Thành, một du khách đến từ quận Cầu Giấy - Hà Nội, cho rằng bỏ ra 10.000 - 20.000 đồng nhờ khấn thuê là chuyện nhỏ nhưng việc những người khấn đọc vang tên gia chủ với những lời cầu xin vật chất nghe rất phản cảm ở chốn linh thiêng. Tại khu vực đền luôn túc trực một đội ngũ thanh niên hóa vàng thuê kiêm… xin tiền du khách. Bất cứ ai có thái độ chần chừ, chậm rút ví sẽ bị mắng ngay là keo kiệt, thậm chí cả những lời xui xẻo khiến du khách đi lễ rất bức xúc.

Do lượng khách đến xin lộc rất nhiều nên đoạn đường dẫn vào đền Bà Chúa Kho thường xuyên ùn tắc, càng về tối càng đông. Theo ông Sự, để bảo đảm an ninh trật tự trong lễ hội, lực lượng công an TP và tỉnh đã tăng cường đến đây. Tuy nhiên, dù ban quản lý di tích và các cơ quan chức năng đã có nhiều biện pháp chấn chỉnh nhưng do lượng khách quá đông, tình trạng bát nháo vẫn diễn ra.

“Mài dao” cả năm chờ “chặt chém”

Những lễ hội tâm linh thì đông nghẹt người, còn các lễ hội văn hóa lại diễn ra nhiều cảnh mất văn hóa nên dù muốn trẩy hội đầu năm, không ít du khách vẫn ngao ngán. Hầu như đi đến lễ hội đông người nào, du khách đều nhắc nhau phải đề cao cảnh giác bởi chỉ cần sơ hở một chút là đã có thể bị kẻ gian lấy trộm đồ đạc, rạch túi xách ngay.

Ông Nguyễn Văn Vấn, Trưởng Công an huyện Tiên Du - Bắc Ninh, đơn vị trực tiếp phụ trách công tác an ninh ở Hội Lim (quan họ Bắc Ninh), cho biết: “Năm nào chúng tôi cũng nhận được rất nhiều phản ánh của du khách về nạn trộm cắp, móc túi tại lễ hội. Năm nay, chúng tôi sẽ tăng cường các lực lượng ngầm ngoài các chốt chặn để ngăn ngừa tình trạng này”. Theo ông Vấn, lễ hội càng có nhiều hoạt động vui chơi thì người trẩy hội càng mất cảnh giác khiến bọn trộm cắp có nhiều cơ hội lộng hành.

Dịch vụ ăn theo lễ hội vẫn là chuyện nhức nhối nhiều năm nay. Ông Lê Văn Tư, ngụ quận Đống Đa - Hà Nội, than phiền: “Từ những chuyện nhỏ như đổi tiền lẻ cho khách đến các dịch vụ ăn uống, giữ xe, nhà nghỉ…, người ta đều tăng giá vô tội vạ. Du khách chúng tôi hay nói vui với nhau rằng những người làm dịch vụ lễ hội “mài dao” suốt cả năm rồi, chỉ đợi đến dịp có khách là “chặt chém”!”.

Tại hầu hết các điểm tổ chức lễ hội, giá giữ xe máy đã tăng lên 20.000 - 25.000 đồng, ô tô 100.000-150.000 đồng/chiếc; bún, phở đến 80.000 - 100.000 đồng/bát; đổi 100.000 đồng ra tiền lẻ chỉ được 60.000 đồng... BTC bất lực, người trẩy hội kêu trời nhưng tình trạng này dường như đã được mặc nhiên công nhận. Đó là còn chưa kể một loạt hoạt động cờ bạc trá hình ở các lễ hội văn hóa dưới dạng “vui chơi có thưởng”, nạn ăn xin đeo bám… diễn ra phổ biến, cơ quan chức năng cũng biết nhưng không cách gì dẹp bỏ tận gốc được.