Báo Mỹ: Nỗi phiền muộn của giáo dục Việt Nam

 

 

Thực nghiệm Sư phạm là trường công lập duy nhất dạy theo mô hình của Mỹ ở Việt Nam. Khoảng 600 trẻ học xong mẫu giáo tại Hà Nội phải chen nhau giành khoảng 200 chỗ học trong năm học 2012 - 2013.

 

“Giống như chơi xổ số vậy. May ra thì vào được” - anh Huy (35 tuổi) kể về cơ hội của cô con gái nhỏ nhà anh. Cuối cùng, anh Huy cũng gặp may vì con gái anh được nhận vào học với mức học phí 870.000 đồng/ tháng (khoảng 40 USD), chỉ bằng 1/10 so với trường tư.

Vụ chen lấn này không gây ra thiệt hại lớn nhưng là cú đánh mạnh vào nền giáo dục Việt Nam. Theo các chuyên gia, gần bốn thập kỷ sau chiến tranh, giáo dục Viêt Nam còn quá nhiều tham nhũng và lạc hậu so với tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Là đất nước từng chịu ảnh hưởng của Nho giáo như Việt Nam, giáo dục trở thành nỗi ám ảnh quốc gia. Cấp học

Chỉ tính riêng tại Mỹ, số lượng sinh viên Việt Nam đã tăng gấp 7 lần so với 10 năm trước, từ 2.000 người tăng lên gần 15.000 người vào năm ngoái. Đáng chú ý là hầu hết trong số 15.000 người này không nhận được học bổng của các trường danh tiếng mà đi học bằng tiền gia đình, theo Viện Giáo dục quốc tế đặt tại New York.

nào cũng vấp phải chuyện gian lận, hối lộ và thiếu các giáo trình cũng như các nhà nghiên cứu đúng tiêu chuẩn thế giới. Phụ huynh hay hối lộ giáo viên để đổi lấy điểm cao và bằng cấp cho con em.

 

Trong một báo cáo năm 2010, Tổ chức Minh bạch quốc tế kết luận giáo dục chính là lĩnh vực tham nhũng đứng thứ hai ở Việt Nam, sau ngành hành pháp. Để con em đạt điểm cao, nhiều bậc cha mẹ sẵn sàng đăng ký cho con học thêm cả buổi tối.

Hệ quả là ngày càng nhiều học sinh Việt Nam theo học ở các trường quốc tế tư nhân và sau đó du học nước ngoài. Dù thu nhập bình quân ở Việt Nam mới khoảng 1.400 USD nhưng năm ngoái có đến hơn 30.000 sinh viên Việt Nam học tập tại nước ngoài. Thậm chí, Việt Nam xếp hàng thứ 5 thế giới về số lượng sinh viên theo học ở Úc, thứ 8 tại Mỹ (xếp trên Mexico, Brazil và Pháp).

Không như các trường đại học ở Trung Quốc, trường học ở Việt Nam vẫn không bắt kịp nhịp toàn cầu hóa. Chính phủ vẫn duy trì hệ thống quản lý tập trung thiếu hiệu quả và lối tư duy thiếu phản biện. Bà Mai Thanh, chuyên gia giáo dục cấp cao của Ngân hàng Thế giới tại Hà Nội, nhận xét: “Việt Nam xây dựng mô hình giáo dục theo kiểu ‘một cho tất cả’, còn các nhà lãnh đạo thì được mong đợi cố gắng nhiều hơn để biến giáo dục thành tài sản quốc gia. Tôi xem đó là một cơ hội bị bỏ lỡ”.

Bất chấp mức lạm phát cao hàng đầu châu Á và những trở ngại kinh tế do các tập đoàn nhà nước làm ăn thua lỗ gây ra, tốc độ tăng trưởng hàng năm ở Việt Nam vẫn đạt mức 6%. Tuy vậy, các chuyên gia lo ngại khủng hoảng giáo dục có thể đe dọa lực lượng lao động của Việt Nam và sâu xa hơn là cản trở sự phát triển của đất nước.

 

Ví dụ, hãng chế tạo chip lớn nhất thế giới Intel phải vất vả lắm mới tuyển dụng được các công nhân lành nghề cho nhà máy của hãng tại TPHCM, theo nghiên cứu của Trường Quản trị Kennedy trực thuộc Đại học Harvard.

 

Trong khi đó, Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội nhận định “kết cấu nguồn nhân lực” của Việt Nam không thể hỗ trợ cho nhu cầu giáo dục đang tăng cao. Còn các nhà nghiên cứu của Harvard cho rằng cải cách hệ thống giáo dục bậc cao ở Việt Nam đã bị đóng băng.

 

Việt Nam đầu tư cho giáo dục cao hơn nhiều quốc gia khác trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, tương đương 1% tổng GDP, nhưng vấn đề là do quản trị yếu kém chứ không phải thiếu đầu tư. "Rõ ràng Chính phủ biết rằng hầu hết người dân không hài lòng với nền giáo dục hiện nay, kể cả những thành phần vượt trội trong lĩnh vực chính trị, kinh tế lẫn người dân bình thường” - ông Ben Wilkinson, Giám đốc Chương trình Việt Nam của Trường Kennedy tại TPHCM, khẳng định. Cũng theo ông, còn quá sớm để bàn về hiệu quả mà các du học sinh mang lại cho Việt Nam trong tương lai.

Đầu tháng 6, Quốc hội Việt nam thông qua Luật Đại học, dự kiến sẽ trao quyền tự chủ nhiều hơn cho các trường đại học. Tuy nhiên, nhiều nhà cải cách giáo dục vẫn lo ngại. “Nhiều trường đại học chỉ muốn tuyển càng nhiều sinh viên càng tốt. Còn sinh viên học xong có xin việc được không là chuyện của sinh viên” - đại biểu Quốc hội Đặng Thị Mỹ Hương phát biểu.