Khủng hoảng đại học

Một thông tin để chúng ta tham khảo, đó là kết quả xếp hạng các ĐH ở châu Á năm 2012 vừa được Công ty Đánh giá ĐH - QS World University Rankings (QS) công bố. Theo đó, trong 200 ĐH hàng đầu của châu Á năm 2012, không có một trường nào của Việt Nam. Trong tốp 200 đó, Nhật Bản có nhiều ĐH nhất: 56, tiếp theo là Trung Quốc: 48, Hàn Quốc: 31, Đài Loan: 20, Ấn Độ: 11, Thái Lan: 9, Malaysia: 8, Indonesia: 6, Philippines: 4. Nếu tìm thêm nữa, trong tốp 300, có ĐH Quốc gia Hà Nội, chỉ xếp gần ngang hàng với các ĐH tỉnh lẻ của Thái Lan như Walailak University hay University of Brawijaya, Diponegora của Indonesia.

Dĩ nhiên, trong việc xếp hạng ĐH, mỗi tổ chức có phương pháp luận khác nhau. Riêng QS dựa vào các thang điểm sau: Về danh tiếng ĐH, việc làm cho sinh viên ở các doanh nghiệp lớn, sĩ số sinh viên/giảng viên, giảng dạy quốc tế, số lượng sinh viên quốc tế, tài liệu nghiên cứu được ghi trong tài liệu tham khảo. Thông thường, mỗi nhóm có phương pháp luận xếp hạng khác nhau và cũng rất khó đánh giá, đôi khi lẫn lộn tính thương mại trong việc xếp hạng vì giáo dục ĐH tuy không phải là thị trường nhưng trên thực tế nó lại là một thị trường dịch vụ, vì vậy bảng xếp hạng nêu trên cũng chỉ có tính tương đối.

Trong xếp hạng các ĐH, hai tiêu chí nghiên cứu khoa học và đào tạo là quan trọng nhất và phải có tiêu chí Humboldt - mô hình đề cao tự do học thuật. Cho dù có đưa các tiêu chí này vào thang điểm xếp hạng, các ĐH Việt Nam cũng khó chen chân. Đó là một thực tế để các nhà quản lý ĐH Việt Nam nhìn thẳng vào sự thật.

Việc xếp hạng ĐH là cần thiết để khuyến khích các ĐH vươn lên và cũng để sinh viên, phụ huynh chọn trường cho con em mình. Ngay cả Bộ GD-ĐT cũng đã có dự định xếp hạng các ĐH Việt Nam nhưng vẫn chưa làm được, có lẽ vì lý do chưa tìm ra phương pháp luận phù hợp hoặc chưa thể giao cho một tổ chức độc lập nào đó thực hiện, chứ bộ này không thể “vừa đá bóng vừa thổi còi”.

Dù sao đi nữa, nhìn vào bảng xếp hạng do QS công bố cũng thấy rõ thứ hạng, vị trí của ĐH Việt Nam trên bản đồ ĐH châu Á. Đó là chưa nói ở cấp độ thế giới, chắc chắn ĐH Việt Nam không thể bén mảng đến. Trong khi đó, hiện diện ở tốp 30 thế giới có ĐH Hồng Kông, ĐH Quốc gia Singapore, ĐH Tokyo!

ĐH Việt Nam đang khủng hoảng sâu sắc: số lượng tăng chóng mặt trong những năm qua nhưng chất lượng lại đi xuống, không thể đáp ứng được nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực cho sự phát triển của đất nước. Khủng hoảng này chưa thể chấm dứt nếu không có một cuộc cải cách toàn diện và triệt để.