Nhập hàng TQ "thượng vàng hạ cám": Cần biện pháp phòng vệ

Giải quyết bài toán nhập siêu từ Trung Quốc (TQ) không thể một sớm một chiều. Tuy nhiên, theo các chuyên gia kinh tế, trước mắt, chúng ta cần xây dựng hàng rào kỹ thuật ngăn chặn những hàng hóa kém chất lượng.

Ngày càng nghiêm trọng

Quan hệ thương mại giữa Việt Nam và nước láng giềng TQ đã có từ lâu đời nhưng tình trạng nhập siêu hàng hóa từ TQ chỉ nặng nề trong khoảng chục năm trở lại đây. Nếu như năm 2000, Việt Nam xuất siêu vào TQ được 135 triệu USD thì ngay năm sau (2001), chúng ta thâm hụt 200 triệu USD và con số nhập siêu không ngừng tăng lên trong các năm tiếp theo.

Giai đoạn năm 2001-2005, tỉ trọng giá trị nhập khẩu từ TQ đã tăng lên 13,4% (thay vì mức 5,4% như giai đoạn 1996-2000). Năm 2007, nhập siêu từ TQ hơn 9,1 tỉ USD nhưng đã nhảy vọt lên mức 11,53 tỉ USD vào năm 2008, bằng 90% tổng nhập siêu cả năm, trở thành “mức báo động”. Chưa dừng lại ở đó, năm 2010, nhập siêu từ nước láng giềng này tiếp tục vươn cao lên mức “khủng” 12,6 tỉ USD, bằng 105% mức nhập siêu cả năm của Việt Nam...

Chuyên gia kinh tế cao cấp - TS Lê Đăng Doanh bình luận: Câu chuyện nhập siêu từ TQ, nhập từ cái tăm tre, cục xíu mại… nói lâu rồi nhưng đến nay vẫn chưa có biện pháp ngăn chặn. Nhập siêu kéo dài và ngày càng nghiêm trọng là một thách thức thật sự đối với nền kinh tế Việt Nam và không thể xem thường. “Đến nay, tình hình rất nghiêm trọng nhưng không thấy cơ quan quản lý có động thái mạnh về điều này. Ngay việc bảo hộ hàng Việt trước nguy cơ bị chèn ép của hàng TQ cũng quá kém” -  ông Doanh nhận xét.

Trái cây Trung Quốc bán tại chợ đầu mối Tam Bình, quận Thủ Đức - TPHCM. Ảnh: HỒNG THÚY

Đẩy mạnh hàng rào kỹ thuật

Chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Minh Phong cho rằng khi Hiệp định Thương mại tự do ASEAN - TQ có hiệu lực, hàng hóa TQ tràn vào nước ta là chuyện bình thường nhưng đáng lo là chúng ta chưa có hàng rào kỹ thuật để kiểm soát loại hàng kém chất lượng. “Căn bệnh” nhập “thượng vàng hạ cám” từ TQ cần được kiểm soát.

Theo PGS-TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, chúng ta cần nâng cao năng lực xuất khẩu qua thị trường này, thay đổi cơ cấu theo hướng tăng xuất khẩu, tham gia vào chuỗi sản xuất và trở thành “đầu vào” của thị trường TQ. Đồng thời, tăng cường nhập khẩu đầu vào từ nhiều thị trường khác nhau trên thế giới, thay vì chỉ tập trung vào nước láng giềng này...

Giải pháp tăng cường xuất khẩu vào TQ được đề cập từ lâu nhưng vì sao đến nay hàng hóa Việt Nam xuất sang TQ chưa nhiều? Theo ông Trần Vũ Nguyên, đó là do nhiều DN còn e ngại phải cạnh tranh với “người khổng lồ” ngay tại sân nhà của họ hoặc DN chọn giải pháp an toàn và đơn giản là buôn bán qua đường biên mậu Khi TQ chỉ cần kiểm tra ngặt biên giới là hàng hóa của ta không thể vào được...