Dự án bauxite: Rút kinh nghiệm rồi sửa

Bộ Công Thương đang xây dựng quy hoạch điều chỉnh dự án khai thác bauxite và dự kiến trình Chính phủ trong quý I. ThS Phạm Quang Tú, Phó Viện trưởng  Viện Tư vấn phát triển (CODE), nói quy hoạch điều chỉnh dự án bauxite phải được tiến hành trên cơ sở rút kinh nghiệm từ 2 nhà máy alumin Tân Rai và Nhân Cơ. Việc gấp gáp trình Thủ tướng Chính phủ để sau đó trình Bộ Chính trị dự án bauxite Tây Nguyên là sớm về mặt pháp lý cũng như đòi hỏi thực tiễn.

Nâng công suất Tân Rai, “đắp chiếu” Nhân Cơ

Ông Tú phân tích rằng với thực tiễn kinh tế thế giới cũng như trong nước khó khăn như hiện nay thì dự án Nhân Cơ nên tạm thời “đắp chiếu”, chưa nên hoàn thiện để đi vào sản xuất (đã thi công được 72/73 hạng mục). Còn đối với Nhà máy Tân Rai, Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) cần gấp rút nâng công suất lên 100% từ quý III để có cơ sở tính toán hiệu quả cũng như giá thành sản phẩm đến cửa nhà máy, từ đó mới rút ra kinh nghiệm cho việc quy hoạch điều chỉnh, còn mới chỉ sản xuất cầm chừng như hiện nay thì không phản ánh đúng thực chất.

Còn về khía cạnh pháp lý, điều chỉnh quy hoạch ngay sẽ trái với kết luận của Bộ Chính trị. Bởi tại Thông báo số 245-TB/TW kết luận của Bộ Chính trị về quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng bauxite giai đoạn 2007-2015, có xét đến năm 2025 (ngày 24-4-2009) nêu rõ: “Trên cơ sở kết quả của 2 dự án (Tân Rai và Nhân Cơ), tổ chức rút kinh nghiệm để bổ sung, hoàn chỉnh quy hoạch và kế hoạch cho giai đoạn tiếp theo”.

Về quy mô của quy hoạch điều chỉnh, ông Tú nói quy hoạch hiện hành rất đồ sộ, vì thế khi điều chỉnh chắc chắn phải thu hẹp, kể cả khi đất nước có nguồn lực, nhu cầu nhôm thế giới có tăng lên. Tuy nhiên, thu hẹp đến đâu cần căn cứ vào hiệu quả của Tân Rai, nếu không chỉ là “bốc thuốc mà chưa rõ bệnh”.

Ông Tú kiến nghị quy hoạch điều chỉnh nên dời đến đầu năm 2014. Trong thời gian Tân Rai chạy 100% công suất, bộ - ngành chức năng cùng Vinacomin tổ chức lấy ý kiến của giới chuyên môn, các nhà khoa học, chuyên gia kinh tế để có phương án chính xác.

Dời nhà máy xuống sát biển?

Thông báo kết luận của Thủ tướng sau cuộc họp của Thường trực Chính phủ cùng các bộ, ngành, địa phương liên quan và Vinacomin về quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến quặng bauxite giai đoạn đến năm 2020, có xét đến năm 2030 (quy hoạch) cho thấy để quy hoạch có tính khả thi, đồng bộ với hệ thống kết cấu hạ tầng, bảo đảm hiệu quả tổng thể cả về kinh tế - xã hội, an ninh trật tự và bảo vệ môi trường, trong khi tiếp tục khẳng định mục tiêu lâu dài là xây dựng nền công nghiệp bauxite/nhôm, cần điều chỉnh một số mục tiêu cụ thể cho phù hợp yêu cầu thực tế.