Dự án thủy điện Đồng Nai 6, 6A: Nhận định mơ hồ

Trước yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ xác định việc xây dựng 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A có ảnh hưởng đến tiêu chí xác lập Vườn Quốc gia (VQG) Cát Tiên hay không, trong buổi làm việc với Ủy ban Khoa học  - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội ngày 23-4, đại diện Tổng cục Lâm nghiệp, ông Vũ Đại Hải, khẳng định dù có tác động nhưng không đến mức ảnh hưởng tiêu chí xác lập VQG Cát Tiên. Ông Hải đưa ra thông tin trong khu vực thực hiện dự án, rừng nghèo chiếm đến 25%, rừng lồ ô và cây bụi 51%...

“Có ảnh hưởng nhưng…”

Đến tháng 2-2012, Bộ NN-PTNT có văn bản số 228 gửi Thủ tướng Chính phủ về việc chuyển đổi mục đích sử dụng rừng thuộc 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A.

Trong phần đánh giá ảnh hưởng của 2 dự án đến tiêu chí, mục tiêu và nội dung xác lập VQG Cát Tiên (khoảng 3/4 trang A4), Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Diệp Kỉnh Tần khẳng định: “Việc chuyển mục đích sử dụng 372 ha rừng chắc chắn có ảnh hưởng đến tài nguyên rừng, môi trường trong khu vực do diện tích rừng bị thu hẹp, ảnh hưởng đến hoạt động bảo vệ rừng, bảo tồn thiên nhiên trong quá trình thi công và sau khi đưa công trình vào sử dụng”.

Thế nhưng, tuy không chứng minh hay dẫn giải một lời, nội dung văn bản bỗng quay ngoắt khi đưa ra nhận định: “Về tổng quát thì ảnh hưởng do xây dựng 2 công trình thủy điện này không đến mức làm thay đổi tiêu chí, mục tiêu, nội dung xác lập VQG Cát Tiên, nhất là khu vực ngập nước Bàu Sấu và khu rừng phòng hộ Nam Cát Tiên”(!).

Trong khi đó, cũng chính trong văn bản số 228, Bộ NN-PTNT đã xác định VQG Cát Tiên và rừng phòng hộ Nam Cát Tiên được thành lập nhằm mục tiêu bảo vệ, bảo tồn và phát triển bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên, các hệ sinh thái tự nhiên, các loài động - thực vật có nguy cơ đe dọa tuyệt chủng; bảo vệ đất chống xói mòn, hạn chế thiên tai, bảo đảm cân bằng sinh thái và môi trường.

Cụ thể hơn, trong Quyết định 1535/2011 phê duyệt quy hoạch bảo tồn và phát triển bền vững VQG Cát Tiên giai đoạn 2010- 2020, Bộ NN-PTNT xác định mục tiêu, nhiệm vụ của VQG là bảo vệ sự nguyên vẹn của các hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới, rừng hỗn giao gỗ - lồ ô, rừng lồ ô thuần loại.

Như vậy, có thể thấy việc phá rừng hỗn giao gỗ - lồ ô sẽ ảnh hưởng đến mục tiêu xác lập của VQG Cát Tiên. 

Ngoài ra, văn bản 228 lại không đề cập hệ động vật. Trong khi đó, nhiều nhà khoa học đã khảo sát và ghi nhận khu vực thực hiện dự án là môi trường sống của nhiều loài động vật quý hiếm như gà hung cổ so, vượn đen má vàng, chà vá chân đen…

“Đá” trách nhiệm

Mâu thuẫn không chỉ dừng lại khi Bộ NN-PTNT cho biết Quyết định 1535/2011 đã dự kiến có thể chuyển mục đích sử dụng rừng và đất nông nghiệp để xây dựng 2 công trình thủy điện nếu được Thủ tướng Chính phủ cho phép. Tuy nhiên, chỉ nên chuyển mục đích khi các lợi ích kinh tế - xã hội mang lại từ 2 công trình này cao hơn nhiều so với các tổn thất về tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học và môi trường.

Không chỉ vậy, trách nhiệm với 2 dự án đang bị dư luận phản đối này lại bị “đá” sang chủ đầu tư và Bộ TN-MT khi Bộ NN-PTNT đề nghị: Chủ đầu tư hoàn thiện báo cáo đánh giá tác động môi trường và Bộ TN-MT xem xét, thẩm định, phê duyệt để có căn cứ xem xét toàn diện những tác động đến bảo tồn đa dạng sinh học của VQG Cát Tiên và môi trường khu vực...