Mỹ đau đầu vì vụ Snowden

Quan hệ Nga - Mỹ lại đối diện với thách thức mới sau khi cựu nhân viên tình báo Edward Snowden rời Hồng Kông đến Moscow hôm 23-6 trong nỗ lực tìm nơi tị nạn.

Edward Snowden nhận được sự ủng hộ của không ít người dân Hồng Kông trước khi rời khỏi đó hôm 23-6 Ảnh: Reuters

Trung Quốc bật đèn xanh

Nhà Trắng hôm 24-6 thúc giục Nga làm mọi điều trong khả năng để trục xuất Edward Snowden - cựu nhân viên tình báo Mỹ tiết lộ thông tin mật về những chương trình theo dõi điện thoại, internet của Mỹ - trước khi anh ta có cơ hội đáp máy bay đi Cuba như dự kiến. Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Caitlin Hayden bày tỏ hy vọng Nga sẽ hợp tác trong việc giao nộp Snowden cho Mỹ "để đối mặt với công lý cho những hành động phạm tội bị cáo buộc".

Đáp lại, ông Vladimir Lukin, thanh tra nhân quyền của Nga, nói với hãng tin Interfax rằng Moscow không có quyền trục xuất Snowden. Một số quan chức khác thậm chí còn nói cứng rằng Moscow không có nghĩa vụ hợp tác với Washington sau khi nước này thông qua cái gọi là luật Magnitsky, cho phép cấm nhập cảnh và phong tỏa tài sản những quan chức Nga nào bị cáo buộc vi phạm nhân quyền.

Hãng tin Reuters nhận định quyết định bay đến Nga của Snowden tiếp tục gây bối rối cho chính quyền Tổng thống Obama trong bối cảnh Washington đang tìm cách "tái khởi động" quan hệ với Moscow. Thượng nghị sĩ Mỹ Charles Schumer lo ngại quan hệ hai nước sẽ thêm căng thẳng sau khi Nga cho phép đối tượng bị Mỹ truy nã như Snowden quá cảnh.

Trước đó, việc anh ta chọn Hồng Kông làm nơi trú ẩn đầu tiên và tung ra những tiết lộ về hoạt động tấn công các hệ thống máy tính Trung Quốc của Mỹ ít nhiều đã gây ra căng thẳng trong quan hệ hai nước. Bộ Tư pháp Mỹ hôm 23-6 bày tỏ sự thất vọng sau khi chính quyền Hồng Kông không bắt giữ Snowden theo đề nghị của nước này. Đại diện Hồng Kông lý giải rằng đề nghị của Mỹ "không tuân thủ đầy đủ những yêu cầu pháp lý cần thiết theo quy định của luật pháp địa phương".

Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định nước này tôn trọng cách thức xử lý vụ việc nói trên của Hồng Kông. Một số nhà phân tích nói với báo The New York Times (Mỹ) rằng chính Bắc Kinh đã bật đèn xanh để Snowden ra đi vì không muốn dính vào một cuộc tranh cãi kéo dài với Washington về số phận của "người thổi còi" này.

Bên cạnh Nga và Trung Quốc, vụ việc của Snowden còn đe dọa gây ra rạn nứt trong quan hệ của Mỹ với một số nước khác sau khi Washington lên tiếng cảnh báo những nước ở "Tây bán cầu" không được chứa chấp người này. Chính phủ Mỹ cũng đề nghị Ecuador bác đơn xin tị nạn đã nhận của Snowden.

WikiLeaks nhúng tay

Câu chuyện của Snowden khiến người ta một lần nữa phải chú ý đến trang WikiLeaks bởi những giúp đỡ mà website này dành cho anh ta. Theo báo The New York Times, đi cùng Snowden trên chuyến bay từ Hồng Kông đến Moscow hôm 23-6 là Sarah Harrison, một nhà hoạt động người Anh của WikiLeaks.

Trước đó, vào tuần rồi, nhà sáng lập WikiLeaks Julian Assange đã ủng hộ việc Snowden xin tị nạn ở Ecuador tại cuộc gặp ngoại trưởng nước này - Ricardo Patino - vào tuần rồi. Chưa hết, Baltasar Gárzon, giám đốc pháp lý của WikiLeaks, còn đứng đầu một nhóm tình nguyện tư vấn cho Snowden về cách thức tránh bị tống vào nhà tù Mỹ.

Theo lời kể của ông Assange, WikiLeaks đã giúp Snowden có được một giấy tờ đi lại đặc biệt dành cho người tị nạn ở Hồng Kông. Loại giấy tờ này có thể đã đóng vai trò quan trọng trong việc giúp Snowden rời khỏi vùng lãnh thổ này, nhất là sau khi Bộ Ngoại giao Mỹ thu hồi hộ chiếu của anh ta. Giới phân tích nhận định những giúp đỡ nói trên cho thấy WikiLeaks vẫn là một thế lực đáng được quan tâm cho dù đang gặp phải không ít khó khăn về tài chính, nhân sự và những rắc rối liên quan đến ông Assange.

Sau khi ở lại qua đêm tại sân bay Sheremetyevo ở Moscow, Snowden đã đáp máy bay đến Cuba trong ngày 24-6. Tuy nhiên, theo hãng tin Interfax, Cuba không phải là điểm dừng chân cuối cùng của Snowden bởi anh ta có thể sẽ tiếp tục đến Venezuela, nước lâu nay vẫn đối đầu với Mỹ về chính sách đối ngoại.