Chủ động tìm cơ hội từ TPP

Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là hiệp định thương mại tự do giữa các nước ở ven 2 bờ Thái Bình Dương, mục tiêu tiến tới loại bỏ từ 90% trở lên các rào cản về thuế quan cho hàng hóa, dịch vụ của đối tác tham gia hiệp định. Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO - Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Việt Nam kỳ vọng sẽ được hưởng lợi từ TPP nhưng không ít khó khăn đang chờ đợi ở phía trước.

Đối mặt nhiều thách thức

Xuất khẩu dệt may và da giày Việt Nam đang phụ thuộc nhiều vào khối TPP. Ông Diệp Thành Kiệt, Phó Chủ tịch Hội Da giày Việt Nam, dẫn chứng: Năm 2012, Việt Nam xuất khẩu dệt may đạt 17,2 tỉ USD; riêng xuất khẩu vào Mỹ, Nhật là 9,5 tỉ USD. Nếu cộng cả Úc, Canada thì xuất khẩu dệt may của nước ta vào khối TPP là 58%. Xuất khẩu toàn ngành da giày đạt 8,7 tỉ USD thì đã có 3,6 tỉ USD xuất khẩu vào Mỹ, Nhật, chiếm 41%. Như vậy, có thể thấy sự lệ thuộc của chúng ta vào thị trường TPP là rất lớn. Thách thức lớn nhất đặt ra là DN Việt Nam làm sao để hưởng các lợi thế từ TPP. Hiện trong ngành da giày, DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm 75% kim ngạch xuất khẩu mặc dù chỉ chiếm trên 20% lượng DN. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài, kể cả Mỹ, đã và đang xúc tiến các dự án đầu tư sản xuất sợi, vải, phụ liệu chuẩn bị cho TPP. Khi các nhà máy này đi vào hoạt động, chúng ta không lo thiếu nguyên phụ liệu làm hàng xuất vào TPP để hưởng thuế suất bằng 0 nhưng vấn đề DN và nhà nước Việt Nam hưởng được lợi gì trong đó.

Doanh nghiệp sẽ tiếp tục “chết”?!

Ông Lương Văn Lý, Phó Chủ tịch CLB Doanh nhân Sài Gòn, dự đoán với tình hình hiện nay, sau khi ký TPP xong sẽ có một số lượng đáng kể DN Việt Nam phải chấm dứt hoạt động. Lâu nay, DN chỉ quan tâm việc đưa hàng đi Mỹ, châu Âu sẽ phải cạnh tranh thế nào thì nay, họ đến ngay tận sân nhà mình để cạnh tranh với mình. Hiện chưa có nhiều DN trong nước tính phương án tự cứu mình. Việc đầu tiên DN phải làm là nắm thông tin, nắm bắt xu hướng đàm phán và tự chuẩn bị. Trong điều kiện chưa có thông tin cụ thể về TPP như hiện nay, DN có thể quay lại tìm hiểu các cam kết của Việt Nam trong WTO vì TPP có cam kết cao hơn WTO. Bên cạnh đó, VCCI và các hội ngành nghề nên tổ chức tập huấn cho DN để DN chuẩn bị tham gia TPP.

Trước thực trạng DN bị hỗn loạn thông tin về TPP và có quá ít thông tin chính xác liên quan đến mình, ông Diệp Thành Kiệt cho rằng DN phải hiểu luật, theo dõi quá trình đàm phán TPP để nắm rõ mặt lợi - bất lợi và phải có đủ “sức khỏe” để tham gia cuộc chơi chung. Lê Quang Hùng, Chủ tịch HĐQT Công ty May Garmex Sài Gòn, cho rằng TPP giúp DN có cơ hội tìm khách hàng, lựa chọn khách hàng và tái cơ cấu thị trường xuất khẩu. Trong ngành dệt may, DN có thể nhập bông, kéo sợi nhưng không địa phương nào cho phép lập nhà máy nhuộm. Thay vì để các địa phương tự quyết định, nhà nước có thể đưa ra những quy định, yêu cầu chung về môi trường đối với các dự án nhà máy nhuộm, như vậy DN mới có thể mạnh dạn đầu tư phát triển. Còn kéo dài tình trạng hiện tại, Việt Nam phải chấp nhận sống kiếp gia công.

Ông Phạm Bình An, Giám đốc Trung tâm WTO TP HCM, cho rằng cần phải đồng bộ các chính sách đối với công nghiệp phụ trợ để khai thác lợi thế. Trước mắt, DN rất cần sự minh bạch trong chính sách, đồng bộ hóa vấn đề môi trường.