Những chuyến xe bão táp

Đối với khoảng 1,3 triệu người Syria tị nạn ở Jordan, đường về Damascus không xa nhưng đầy hiểm nguy. Dù được sống yên thân nơi đất khách quê người nhưng họ vẫn muốn về quê thăm nhà và bà con họ hàng, xem ai còn ai mất, nhà cửa có sao không.

Dày đặc chốt kiểm soát

Đa số tài xế xe khách chạy tuyến đường Damascus - Amman, thủ đô Jordan, là người Syria. Họ cũng là người tị nạn và không được phép lái xe chính thức. Thế nhưng, do việc làm ở Syria khó khăn nên buộc họ phải tìm cách mưu sinh bất chấp mọi rủi ro.

Những cửa khẩu biên giới Syria - Jordan đóng mở bất thường tùy theo tình hình chiến sự ở Syria. Trước tháng 7 vừa qua, lính biên phòng Jordan đã phong tỏa biên giới 6 tuần sau những trận đánh ác liệt giữa quân đội Syria và quân nổi dậy. Các xe khách chỉ hoạt động trở lại trong tháng Ramadan. Mỗi ngày có 4 chuyến xe từ Amman đến Damascus và các thành phố khác của Syria. Hiện nay, tần suất xe hoạt động cao hay thấp tùy theo tình hình an ninh và thông tin của người thân ở Damascus và các nơi khác.

Xe khách chở người Syria về thăm Qusair.

Mustafah (không phải tên thật) từng lái xe chở khách qua lại 2 nước Syria và Jordan từ 10 năm nay. Hiện anh tị nạn tại Amman nhưng vợ con và cha mẹ vẫn còn ở Syria. Mustafah tiếp tục lái xe khách từ thủ đô Jordan đến Damascus, chạy ngang tỉnh Daraa đầy quân nổi dậy. Daraa là cái nôi phong trào nổi dậy chống chính phủ ông al-Assad. Amman nằm cách biên giới 88 km. Trước khi xảy ra tình trạng lộn xộn, Mustafah thường xuyên chở khách du lịch đi tuyến này.

Tài xế này cho biết hiện nay, cách 4-5 ngày, anh mới lái một chuyến xe đi Damascus. Mustafah cũng ít khi gặp rắc rối trừ các chốt kiểm soát của quân đội Syria vừa dựng lên do tình hình an ninh phức tạp. Trước kia, mỗi chuyến xe chỉ mất 2-3 giờ, còn nay có khi đến 8 giờ bởi các chốt kiểm soát mọc lên như nấm.

Cướp bóc, trấn lột và… ăn đạn

Giá vé xe khách tăng rõ rệt trong thời gian gần đây một phần do các chốt an ninh này và một phần do đồng bảng Syria mất giá liên tục. Ông Ghassan Zaza, người từng là tài xế chở khách đi Damascus và Beirut - thủ đô Lebanon, hiện là chủ Công ty Du lịch Alia Travel ở Amman chuyên cho thuê xe khách và taxi. Ông cho biết công ty thường phải cộng vào giá vé thêm 40 dinar để  “phải quấy” với lính đóng chốt ở Syria.

“Tài xế và hành khách bị trấn lột là chuyện bình thường. Họ - quân chính phủ hoặc quân nổi dậy - chĩa súng bắt dừng xe rồi cướp. Ở những nơi tranh tối tranh sáng, xe khách của công ty còn bị bắn” - ông Zara ngao ngán. Trong khi đó, Mustafah than thở: “Làm tài xế thì phải ráng chịu thôi. Chờ đợi là chuyện bình thường, có khi 1 giờ, lúc 5 giờ không biết chừng. Qua mỗi chốt phải trả tiền. Họ chẳng tử tế gì đâu. Họ lấy tiền, điện thoại di động của hành khách và nhiều thứ khác, kể cả gạo, thuốc lá và
đậu lăng”.

Một chiếc xe khách gặp nạn tại TP Aleppo - Syria ngày 3-6. Ảnh: REUTERS

Tuy vậy, không ai từ bỏ nghề lái xe khách. Một tài xế giấu tên thú nhận sau khi hối lộ các chốt kiểm soát, họ vẫn còn dư tiền mang về cho vợ con. “Tôi chưa bao giờ nghĩ đến chuyện bỏ nghề. Tôi còn gia đình ở Syria. Nếu tôi nghỉ, vợ con sẽ chết đói. Tôi không sợ chết bởi đó là do phần số của mỗi người” - Mustafah quả quyết.

Tuy nhiên, ở Công ty Alia Travel, những người tin vào số phận như tài xế Mustafah không nhiều. Theo ông Zaza, công ty đã có 50 tài xế từ bỏ các tuyến đường đến những thành phố lớn ở Syria từ năm 2011. Họ chỉ lái xe khách đến Ả Rập Saudi và Iraq do an toàn hơn.

“Xe buýt và taxi của chúng tôi bị bắn nhiều lần. Trong 2 năm qua, đã có 5 tài xế thiệt mạng. Người chết gần đây nhất là trước tháng Ramadan, trên đường qua tỉnh Daraa. Đây là con đường tử thần nổi tiếng” - ông Zaza tiết lộ.

Các tài xế của Công ty Alia Travel không có sự lựa chọn nào khác. Trước đây, tuyến đường chạy ngang thị trấn Sweida của Syria là tương đối an toàn. Từ khi bị quân nổi dậy tự xưng là Quân đội Tự do Syria đóng cửa vì “lý do chiến lược”, họ buộc phải liều mình trên tuyến đường cũ. Từ đầu tháng 9 này, đường chạy qua Sweida đã mở cửa trở lại nhưng tình hình an ninh không bảo đảm như xưa.

Cũng có một lần Mustafah tính chuyện từ bỏ các tuyến đường đến Syria. Đó là khi anh chứng kiến quân đội Syria đánh chiếm thị trấn  Khirbet Ghazaleh nằm trên tuyến đường chính Amman - Damascus. “Họ chiếm lấy thị trấn rơi vào tay quân nổi dậy trước đó một cách tàn bạo. Nhà cửa cháy tan hoang. Họ bắt giữ tôi 2 giờ. Tôi chạy thoát một cách may mắn. Vẫn biết rằng mỗi khi rời khỏi Amman, tôi có thể mất cơ hội quay trở lại” - Mustafah lo lắng.