Thêm một cái “nhất”

Tưởng cũng nên nhắc lại một vài cái “nhất” của Việt Nam để cùng suy ngẫm: Tỉ lệ trẻ em chết đuối cao nhất Đông Nam Á; tỉ lệ nạo phá thai, nam giới hút thuốc, tai nạn giao thông, không khí ô nhiễm thuộc hàng cao nhất thế giới; và mới đây, Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên hoang dã (WWF) đã xếp Việt Nam ở vị trí kém nhất trong 23 quốc gia châu Á và châu Phi về năng lực bảo vệ các loại tê giác, hổ và voi... Đó là chưa kể đến những cái “tệ nhất” về lối sống mà một số người Việt Nam ra nước ngoài thường mắc phải, làm xấu hình ảnh đất nước.

Sẽ không là vấn đề gì quá ghê gớm nếu người ta uống bia với số lượng vừa phải để thư giãn, để vui vẻ trong các dịp hội hè, uống ở mức có thể làm chủ bản thân, tăng sự cởi mở, giữ được hòa khí. Hơn nữa, y học hiện đại còn chứng minh nếu uống bia chừng mực và có kiểm soát, nó còn giúp tăng cường sức khỏe, đặc biệt là giảm được nguy cơ mắc bệnh tim mạch và sỏi thận.

Thế nhưng ở Việt Nam, chỉ có thể dùng từ “quá mức” mới đủ sức giải thích số lượng bia tiêu thụ khổng lồ 2,6 tỉ lít nói trên (ở đây chưa kể rượu, từ loại cao cấp là lựa chọn của người có tiền đến loại bình dân rất phổ biến ở vùng nông thôn). Thật ra, cảnh báo của giới hữu trách Việt Nam về những hệ quả do uống bia rượu đã xuất hiện từ lâu trước khi có con số thống kê của Euromonitor International. Đó là tai nạn giao thông (với 40% số vụ tai nạn và 11% người chết trên đường có liên quan đến rượu bia, theo Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia), là nạn bạo hành gia đình, đua xe, côn đồ và âm ỉ kéo dài là mối đe dọa của những căn bệnh hiểm nghèo đã được báo trước.

Chưa hết. Để uống kèm với 2,6 tỉ lít bia kia chắc chắn phải có “mồi”, trong đó những loại thú hoang dã quý hiếm luôn có sẵn ở một số nhà hàng đặc biệt để thu hút thực khách lắm tiền. Cả kẻ bán và người dùng đều hoan hỉ cho dù bị dư luận xã hội phê phán và thế giới thẳng thừng khuyến cáo.

Nếu như mối liên hệ giữa bia rượu (thủ phạm số 1) và tai nạn giao thông có thể được xác định không mấy khó khăn nhờ vào xét nghiệm thì nạn bạo hành trong gia đình do loại thức uống có cồn này không dễ đếm được. Cũng sẽ khó nói có bao nhiêu người bình thường bỗng chốc trở thành côn đồ khiến xóm làng xanh mặt chỉ sau một chầu nhậu bí tỉ. Và muôn màu tiêu cực khác từ bia rượu.

Nhưng tùy vào văn hóa, không phải mọi người sau khi uống bia rượu đều trở thành “Chí Phèo”. Để đào sâu hơn những hệ lụy do uống bia rượu vượt tầm kiểm soát, cần đặt văn hóa uống vào bối cảnh xã hội Việt Nam hiện nay.