"Cuộc chiến" phí bản quyền: Ra tòa không dễ !

Mới đây, Trung tâm Bảo hộ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC) thông báo sẽ kiện Công ty TNHH Truyền hình cáp Saigontourist (SCTV) ra tòa vì đơn vị này không đáp ứng yêu cầu chi trả phí bản quyền theo mức mà VCPMC đưa ra sau nhiều lần thương thuyết. Theo luật sư Lê Quang Vy, Công ty Luật Việt Long Thăng (đơn vị được VCPMC tại TPHCM ủy quyền đại diện pháp lý), từ năm 2007 đến nay, SCTV đã phát sóng nhiều tác phẩm âm nhạc đồng loạt trên 36 kênh của họ nhưng không hề xin phép và trả phí bản quyền cho trung tâm.

 

 Một tiết mục biểu diễn của Hiền Thục trong chương trình ca nhạc phát trên sóng Yeah1 TV! Ảnh: Hoàng Yến

Từ khi biết SCTV sử dụng các tác phẩm âm nhạc phát sóng trong các chương trình của mình, VCPMC đã phát tới 19 công văn yêu cầu đơn vị này phải thực thi các quy định về tác quyền nhưng đến nay, việc thu phí tác quyền này không hề tiến triển.

Ông Đinh Trung Cẩn, Giám đốc VCPMC chi nhánh TPHCM, cho biết SCTV không xin phép và trả phí tác quyền khi sử dụng tác phẩm âm nhạc cho trung tâm nhưng Công ty Cổ phần Truyền thông giải trí Siêu Sao và Công ty Cổ phần Công nghệ và Tầm nhìn Yêu âm nhạc, hai đơn vị hợp tác với SCTV để sản xuất chương trình cho hai kênh Yeah1 TV và SCTV2, tỏ ra nghiêm túc thực thi các quy định về bản quyền. Họ đều đến VCPMC để ký “Hợp đồng sử dụng tác phẩm âm nhạc” với tổng phí tác quyền sử dụng là 265 triệu đồng/năm. Ông Cẩn cho biết thêm hầu hết các đài truyền hình địa phương ở phía Nam cũng đã ký hợp đồng sử dụng tác quyền với VCPMC từ 4 – 5 năm trước.

Luật sư Lê Quang Vy cho biết việc SCTV đã và đang sử dụng các tác phẩm âm nhạc để kinh doanh trên các kênh truyền hình cáp thuộc quyền sở hữu của mình nhưng không thực hiện nghĩa vụ trả phí thù lao bản quyền là hành vi xâm phạm quyền tác giả, theo quy định tại điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ. Do vậy, nếu vụ việc phải đưa ra tòa, bước đầu tiên, bên khởi kiện sẽ đề nghị tòa áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời (theo luật), tức là buộc SCTV phải ngưng phát sóng các chương trình ca nhạc hiện nay có liên quan đến vụ kiện.

Theo VCPMC, số tiền tác quyền mà SCTV buộc phải chi trả cho họ lên đến gần 4 tỉ đồng. Mức giá này được tính dựa theo số tiền tác quyền trung bình mà các kênh truyền hình âm nhạc như Yeah1 TV và SCTV2 đã đóng cho VCPMC hằng năm.

Trên cơ sở mức phí thù lao bản quyền mà hai đối tác của SCTV nêu trên đã trả cho VCPMC, luật sư Vy đã đề nghị SCTV phải áp dụng “nguyên tắc tương tự” khi trả thù lao cho VCPMC. Vì hai kênh Yeah1 TV và SCTV2 có 100% thời lượng phát sóng sử dụng âm nhạc nên mức giá bình quân mỗi kênh là 132,5 triệu đồng/năm. Từ con số này, trung tâm sẽ nhân với tỉ lệ thời lượng phát sóng sử dụng âm nhạc của 36 kênh để ra số tiền SCTV phải trả mỗi năm.

 

Tổng cộng, trong 4 năm (2007 – 2010), trung tâm đòi SCTV trả hơn 3,7 tỉ đồng, nếu tính luôn tỉ lệ lạm phát hằng năm, con số sẽ hơn 4,8 tỉ đồng. Với cách tính này, luật sư Vy cho rằng đây là mức VCPMC thấy hợp lý và chấp nhận được. Tuy nhiên, sau nhiều lần thương thảo, SCTV chỉ đồng ý trả 250 triệu đồng. VCPMC cho rằng khoản 250 triệu đồng mà SCTV chịu trả so với mức  4,8  tỉ đồng mà VCPMC đòi là quá nhỏ.

Ông Đinh Trung Cẩn lập luận: “Dù đến nay còn rất nhiều kênh truyền hình cáp chưa thanh toán tiền tác quyền khi sử dụng tác phẩm âm nhạc nhưng SCTV cần phải tuân thủ quy định về tác quyền bởi SCTV liên tục tăng phí truyền hình cáp với người dân nên họ cũng phải thực hiện nghĩa vụ tác quyền của mình. Không thể sử dụng “chùa” mãi như thế được”. 

Đối với truyền hình trả tiền (truyền hình cáp, vệ tinh, internet, kỹ thuật số...), VCPMC đưa ra mức thu 300.000 đồng/tác phẩm/lượt phát/kênh, từ lần phát thứ hai trở đi bằng 50% giá của lần đầu, đối với tác phẩm sử dụng không trọn bài thì bằng 40% mức giá. Đơn giá của nhạc hiệu chương trình là 2 triệu đồng/tác phẩm/kênh và nhạc hiệu kênh là 5 triệu đồng/tác phẩm/kênh. Nhưng VCPMC khó có đủ lực lượng kiểm soát. Đối với cách thu trọn gói 1,5% doanh thu của đài mà VCPMC đưa ra, họ cũng không đủ sức để biết chính xác doanh thu của đài nếu không được sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng khác.

Ông Đinh Trung Cẩn cũng thừa nhận: “Việc định giá đúng mức phí bản quyền để buộc SCTV chi trả cũng là một điều khó. Vì thực tế, không phải tác giả nào có tác phẩm phát sóng trên SCTV cũng ủy thác cho VCPMC bảo vệ quyền lợi cho mình. Cho nên, việc VCPMC tính được tỉ lệ bài hát thuộc trách nhiệm bảo vệ của mình là bao nhiêu trên mỗi kênh của SCTV thật không dễ”.

Đây chính là điểm yếu về mặt pháp lý cho VCPMC trong thuyết phục các đối tác chi trả phí sử dụng tác quyền hợp lý và thiếu cơ sở khi tranh luận tại tòa.n

 

Thu tác quyền của cả những tác giả chưa ủy quyền   Về thắc mắc cho rằng có nhiều nhạc sĩ thực tế vẫn chưa ủy quyền thu tiền tác quyền của họ cho VCPMC nhưng VCPMC vẫn thu tác quyền theo mức giá cào bằng do VCPMC đặt ra, ông Đinh Trung Cẩn cho rằng: “Đến nay, chúng tôi vẫn thu tác quyền cho tất cả các nhạc sĩ dù họ vẫn chưa ủy quyền thu hộ cho chúng tôi.   Ngay sau khi thu được, VCPMC có nhiệm vụ tìm tác giả đó để trả tiền tác quyền mà trung tâm thu được. Tất nhiên, không hề thu phí phần trăm. Việc trích phần trăm từ tiền tác quyền thu được cho VCPMC chỉ diễn ra ở lần thứ 2 hoặc khi nhạc sĩ đã ủy quyền chính thức cho VCPMC. Với những trường hợp tác giả có nhuận bút tác phẩm được sử dụng mà VCPMC chi nhánh TPHCM không thể liên lạc được sẽ chuyển toàn bộ số tiền thu được đó cho VCPMC ở Hà Nội, sau đó có thể sung vào công quỹ, nếu vẫn không thể liên lạc được với tác giả hoặc người đại diện sau 2 tháng.