Thị trường đường vẫn còn bất ổn

Còn ở đồng bằng sông Cửu Long diện tích có tăng nhưng chất lượng thấp nên cũng không bù đắp được. Diện tích mía cả nước chỉ còn 265.000 ha, sản lượng khoảng 13,5 triệu tấn. So với vụ 2004-2005, diện tích giảm 15.000 ha, sản lượng giảm 1 triệu tấn.

Đường lậu chiếm lĩnh thị trường

Vụ mía đường vừa qua, cả nước sản xuất được 754.200 tấn đường, so với vụ trước giảm 16,3%. Các cơ sở thủ công sản xuất được 150.000 tấn đường, giảm 30.000 tấn so với vụ trước. Theo Cục Trồng trọt, do thiếu nguyên liệu cho nên cả 11 nhà máy đường ở miền Bắc công suất bình quân chỉ đạt 55,8% so với thiết kế, 13 nhà máy ở miền Trung và Tây Nguyên chỉ đạt 45% công suất, 4 nhà máy ở Đông Nam Bộ đạt 50,8% công suất.

Do sản xuất yếu kém, giá đường trong nước cao nên thời gian qua đường nhập lậu từ Thái Lan đã tràn về chiếm lĩnh thị trường với số lượng khoảng 350.000 tấn. Tại thị trường Đông Hà - Quảng Trị, đường Thái nhập lậu chiếm 100% thị phần, thị trường Huế là 80%, còn biên giới Tây Nam đường lậu mỗi ngày tiêu thụ từ 250 - 300 tấn. Bà Nguyễn Thị Minh Thái, Giám đốc Công ty Cổ phần Thực phẩm Công nghệ Sài Gòn, cho biết từ khi đường lậu tràn về, công ty gần như mất hẳn thị trường miền Tây. Từ đầu năm đến nay, đơn vị lỗ mất 2 tỉ đồng do giá đường mỗi ngày giảm vài chục đồng/kg.

Đường Thái “đánh” trực diện vào VN

Ông Lê Văn Tam, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường VN, cho biết niên vụ 2006-2007 sản lượng đường thế giới sẽ tăng khoảng 3 triệu tấn, do vậy giá đường thế giới đang có chiều hướng giảm. Dự báo trong vòng 6 - 12 tháng tới, giá đường thô thế giới chỉ từ 330 USD - 390 USD/tấn (khoảng từ 5.300 đồng - 6.300 đồng/kg).

Trong khi đó, giá đường trong nước vẫn còn rất cao (từ 9.000 đồng - 10.000 đồng/kg). Theo nhận định từ cơ quan chức năng thì lượng đường tồn kho trong nước hiện nay khoảng 200.000 tấn. Thời gian tới, đường lậu Thái Lan vẫn tràn về do giá đường trong nước chưa thể kéo xuống 8.000 đồng/kg. Do tình hình xuất khẩu đường của Thái đang giảm mạnh ở các nước Trung Quốc, Malaysia, Hàn Quốc cho nên lượng đường thừa này sẽ “đánh” trực diện vào VN. Hiện Thái Lan cũng đã đầu tư đưa vào hoạt động một nhà máy chế biến đường tại Campuchia với công suất 60.000 tấn/năm ngay sát nách VN.

Phải kéo giá đường trong nước xuống

Chương trình 1 triệu tấn đường trong nước cũng có nhiều điều bất hợp lý. Việc đầu tư còn dàn trải không phù hợp. Chẳng hạn, miền Trung có địa hình phức tạp không thể thủy lợi hóa nhưng lại được ưu tiên phát triển cây mía. Ông Lê Văn Thanh, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn, cho rằng Nhà nước nên quy hoạch diện tích trồng mía tập trung, không nên làm nhiều loại giẫm đạp lên nhau như vừa qua. Cùng một vùng đất lại quy hoạch đến 4 - 5 loại cây.

Đường cho năng suất thấp là do nguyên nhân về giống, có đến 55% là giống cũ từ thập niên 1960. Cục Trồng trọt cũng thừa nhận tỉ lệ giống mía tốt hiện nay còn quá thấp, giống cũ chiếm đến 70%. Hệ thống nhân giống chưa được tổ chức tốt. Phần lớn mía nguyên liệu đều phát triển ở các vùng miền núi, vùng sâu, điều kiện cơ sở vật chất không có kể cả trình độ kỹ thuật còn hạn chế cho nên hiệu quả không cao. Ông Nguyễn Thành Long, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Mía đường Cần Thơ, cho rằng chưa có định hướng ngành đường, còn nhiều cái chưa rõ ràng, cần phải đầu tư khâu nguyên liệu.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, ông Diệp Kỉnh Tần cho biết diện tích trồng mía vụ tới từ 300.000 ha - 350.000 ha nhưng phải tăng năng suất mới có đủ nguyên liệu cho sản xuất đường. Các nhà máy phải có biện pháp kéo giá đường trong nước xuống chỉ còn khoảng 8.000 đồng/kg. Việc làm đó không những chống lại đường nhập lậu, mà sắp tới khi hội nhập WTO mặt hàng đường sẽ đi công khai. Nếu không hạ được giá đường sản xuất trong nước thì không thể chống được việc nhập lậu đường.