Những tiếng còi xe cấp cứu...

Trưa 14-3, một chiếc xe cấp cứu nhấp nháy đèn, khi chạy gần đến ngã tư Nguyễn Du - Huyền Trân Công Chúa (phường Bến Thành, quận 1, TP HCM), xe này bật còi hú dồn dập.

Người khỏe mạnh bước xuống thì hết còi (!?)

Tài xế các phương tiện giật mình vì âm thanh lớn bất ngờ rồi vội tìm cách nhường đường. Khi vượt qua đèn đỏ, chiếc xe tắt còi, bỏ lại phía sau sự khó hiểu của nhiều người khi xe chỉ bật còi ưu tiên để băng qua giao lộ.

Theo hình ảnh lọt vào ống kính chúng tôi, phương tiện cấp cứu trên không bảo đảm yêu cầu tối thiểu về thông tin của đơn vị sử dụng (không có địa chỉ, số giấy phép in trên cửa xe như quy định tại Thông tư 27/2017 của Bộ Y tế). Hai bên hông xe do dán kín quảng cáo nên chỉ có thể thấy được tài xế qua cửa kính trước.

Chị Nguyễn Thị Kiều My (ngụ phường Hiệp Phú, TP Thủ Đức, TP HCM) cho rằng âm thanh đặc trưng của xe cấp cứu tác động rất mạnh đến cảm giác của người nghe, làm dấy lên nỗi bất an vì lo sợ mất mát xảy ra. Do đó, phương tiện bật còi không chính đáng thì ngoài hành vi vi phạm luật, gây náo loạn đường phố còn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn, gây bức xúc cho người dân.

Kể về một tình huống khác, chị My cho hay hôm ấy vào giờ tan tầm, chị gặp một xe cấp cứu hú còi dồn dập trên đường 3 Tháng 2 (quận 10, TP HCM) nên nhường đường từ xa. Xe chạy qua cầu vượt đường 3 Tháng 2 chừng vài trăm mét thì dừng lại, có người đàn ông ung dung bước xuống, chiếc xe tắt còi, chạy mất hút. "Tôi nghĩ không chỉ riêng tôi mà bất cứ ai nhường đường đều ngỡ ngàng, bức xúc" - chị My nhăn mặt biểu cảm.

Nhiều người điều khiển các loại phương tiện khác cũng cho biết không ít lần những tiếng còi hú vang, đèn nháy liên tục của xe cấp cứu len lỏi qua từng con phố đông đúc tưởng chừng như mang theo hy vọng về sự sống, hóa ra là "trò đùa" của tài xế.

Theo Thông tư 27/2017 của Bộ Y tế, xe cấp cứu chỉ được sử dụng để chở bệnh nhân cấp cứu hoặc đi đón bệnh nhân cấp cứu. Tuy nhiên, trên thực tế không ít người gặp khó khăn trong việc di chuyển cần dịch vụ sử dụng xe cấp cứu đưa, rước đến phòng khám, bệnh viện. Có cầu ắt có cung, ghi nhận tại TP HCM, dịch vụ đưa rước người đi khám bệnh bằng xe cấp cứu không còn quá mới mẻ. Ở mục quảng cáo về xe cấp cứu trên mạng xã hội, không khó để gặp những bài viết "tìm bệnh nhân về nhà" của các tài xế xe cấp cứu, nhất là từ các tỉnh vào TP HCM.

Việc "nở rộ" dịch vụ cấp cứu tư nhân kéo theo những dấu hiệu tùy tiện như kể trên, ngành chức năng dù không muốn "thả nổi" nhưng cũng khó kiểm soát chặt. Một cán bộ Phòng CSGT - Công an TP HCM cho biết thời gian qua, CSGT TP HCM đã lập biên bản xử lý không ít tài xế xe cấp cứu phát tín hiệu ưu tiên mà trên thực tế không chở hoặc đón người bệnh. Họ sử dụng đèn, còi ưu tiên để vi phạm về tốc độ, đi ngược chiều, đi không đúng phần đường... gây mất trật tự an toàn giao thông, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn.

Phân loại để hạn chế lạm dụng

Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Duy Long, Giám đốc Trung tâm Cấp cứu 115, cho biết đơn vị được giao quản lý hệ thống cấp cứu ngoại viện, bao gồm Trung tâm Cấp cứu 115 và 39 trạm vệ tinh rải rác ở 21 quận - huyện và TP Thủ Đức. Các trạm vệ tinh bao gồm bệnh viện công lập, bệnh viện tư nhân, bệnh viện quận - huyện, bệnh viện trực thuộc bộ, ngành khác trên địa bàn.

Hệ thống cấp cứu của thành phố không giới hạn bởi mạng lưới là Trung tâm Cấp cứu 115 và 39 trạm vệ tinh mà còn những đơn vị khác tham gia. Cụ thể, TP HCM hiện có 11 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực vận chuyển người bệnh cấp cứu trong nước được Sở Y tế cấp phép. Tuy nhiên, do đơn vị tư nhân còn hạn chế về mặt nhân lực, phương tiện nên đa số chỉ đủ năng lực vận chuyển người bệnh thông thường.

Còn thông tin từ Sở Y tế TP HCM cho hay nhiều nước trên thế giới như Úc, Mỹ phân biệt chức năng lẫn hình thức của từng loại xe cấp cứu. Cụ thể, có 2 loại xe cấp cứu là "Ambulance" và "Emergency Ambulance".

"Ambulance" là xe chỉ để vận chuyển người bệnh từ nhà đến cơ sở điều trị hoặc từ cơ sở điều trị này đến cơ sở điều trị khác mà không có can thiệp điều trị cấp cứu tại hiện trường trước đó, không cần hồi sức trên đường chuyển. Với "Emergency Ambulance", đây là xe dùng để đến hiện trường, nhân viên y tế sẽ sơ cấp cứu và vận chuyển người bệnh về bệnh viện để tiếp tục điều trị. Trường hợp này cần được tiếp tục hồi sức trên xe.

Trên cơ sở phân biệt chức năng, các nước quy định đối với xe "Ambulance" thì không được trang bị hệ thống đèn ưu tiên và không được trang bị còi hụ, nhân viên đi theo xe không nhất thiết là chuyên viên cấp cứu ngoài bệnh viện được đào tạo chính quy. Xe "Emergency Ambulance" thì ngược lại. Sở Y tế cho rằng việc sớm có quy định về phân biệt các loại xe cấp cứu sẽ giúp người dân và các cơ quan quản lý dễ dàng, nhận diện và ứng xử phù hợp.