Phù phổi vì... tự chỉnh tốc độ dịch truyền

Các BS đánh giá: bà có thể ăn uống được, không bị rối loạn điện giải nên không cho bà truyền dịch. Nhưng vì bà T. lại là người quen của một đồng nghiệp trong BV, cho nên các BS bất đắc dĩ phải cho truyền dịch.
 

Bệnh nhân (BN) xin truyền 2 chai/ngày, chai muối và chai đường. Sau khi đánh giá tình trạng tim mạch, phổi, thận của bà T., BS thận trọng cho truyền mỗi chai với tốc độ 20 giọt/phút, và dặn dò người nhà không được tự ý chỉnh dịch truyền. Ngày đầu truyền dịch, bà T. vẫn bình thường. Sang ngày thứ 2 thì bà T. bỗng đột ngột lên cơn khó thở, mệt nhiều, đang nằm đầu ngang phải ngồi dậy thở.

 

Người nhà tức tốc gọi BS đến phòng bệnh gấp. Khi BS đến thấy BN có biểu hiện phù phổi cấp liền kiểm tra dịch truyền, hóa ra dịch truyền đang chảy với tốc độ nhanh 100 giọt/phút. Với tốc độ này thì chỉ cần 1,7 giờ là truyền hết 1 chai 500ml. Các BS tiến hành cấp cứu tích cực, ngưng ngay dịch truyền (chỉ còn khoảng 50ml trong chai), cho bà nằm đầu cao, thở oxy, chích lợi tiểu.

 

Sau 2 giờ thì bà T. hết khó thở, bớt mệt. 2 ngày sau, tình trạng BN đã ổn định. Hỏi kỹ người nhà thì được biết, bà T. thường hay kêu con gái của mình chỉnh dịch truyền cho chảy nhanh lên, chảy đến khi còn nửa chai thì chỉnh chậm lại để tránh y tá để ý.

 

Nhiều lần trước, BN cũng cho chỉnh như vậy, thấy không có sao cả. Nhưng lần này, đến khi người con trai chỉnh dịch truyền cho BN, vì sơ ý để dịch truyền quá nhanh và bận gọi điện thoại nên chai dịch sắp hết mà không biết, đến khi bà T. than khó thở thì mới ngưng gọi điện, chạy đến phòng BS gọi cấp cứu.

   

 

   
Mặc dù tình trạng tim, phổi, thận của bà T. còn tốt nhưng nếu truyền dịch quá nhiều hay quá nhanh cũng có thể tạo ra biến chứng ứ nước nhanh ngoài tế bào, gây ra phù phổi cấp. Do đó, việc truyền dịch cần có chỉ định của BS, khi được truyền dịch, không được phép tự ý chỉnh tốc độ dịch truyền theo ý mình, vì nếu chỉnh quá nhanh, hậu quả sẽ đáng tiếc nếu không được phát hiện kịp thời.
 

Chỉ định truyền dịch
 

Các loại dịch truyền gồm: đạm, mỡ, muối, đường, các chất điện giải, đạm hoa quả, huyết tương tươi, dung dịch chứa albumin, dextran…
Dịch truyền có tác dụng nâng huyết áp cơ thể, để cân bằng các chất điện giải có trong máu khi BN bị mất máu, mất nước do chấn thương, tai nạn, do phẫu thuật, do tiêu chảy, nôn mửa kéo dài, do bị bỏng, do bị mất nhiều mồ hôi trong điều kiện quá nóng bức, để nuôi ăn trong trường hợp BN không thể ăn hoặc hấp thu các chất dinh dưỡng qua đường tiêu hóa. Việc bù đường, muối và các chất điện giải chỉ nên tiến hành khi hàm lượng những chất này trong máu thấp hơn mức cho phép.
  

Truyền dịch có gặp nguy hiểm không?
 

Ngay cả khi truyền dịch đúng chỉ định, BN vẫn có thể gặp một số nguy hiểm trong quá trình truyền: chỗ tiêm bị phù, đau sưng, viêm tĩnh mạch, rét run, mặt tái nhợt, vã mồ hôi, khó thở, đau ngực…
 

Nguy hiểm nhất là sốc do dịch truyền. Khi sử dụng dịch truyền để truyền cho BN trong bất cứ trường hợp nào cũng cần phải lưu ý nguy cơ BN có thể bị sốc. Sốc có thể xảy ra tức thì, trong hoặc ngay sau khi tiêm. Biểu hiện là BN bắt đầu thấy rét run đột ngột, sốt, nhiệt độ cơ thể có thể lên 39 – 40oC hoặc cao hơn, mạch nhanh, vã mồ hôi, chân tay lạnh, huyết áp tụt, khó thở, nhịp thở nhanh và nông, BN lo lắng bồn chồn, vật vã…

 

Nếu không xử trí kịp thời, BN có thể sẽ bị tử vong. Nguyên nhân gây sốc có thể do chất lượng thuốc hoặc do dụng cụ tiêm truyền không đảm bảo vô trùng, tốc độ truyền quá nhanh, đôi khi do cơ địa BN mẫn cảm hoặc dị ứng thuốc.
 

Tiếp đến là phù phổi cấp do truyền dịch rất nhanh hay truyền rất nhiều dịch. Có thể xảy ra ở người hoàn toàn bình thường, nhưng thường gặp ở BN lớn tuổi, có độ lọc thận yếu, có bệnh tim mạch, có bệnh phổi.
 

Không nên lạm dụng tiêm truyền với các mục đích không do nhu cầu chữa bệnh. Khi được BS chỉ định truyền dịch, thì không được tự ý chỉnh tốc độ dịch truyền. Những trường hợp tự mua dịch truyền với mục đích nâng cao sức khỏe hay làm đẹp da cần phải hỏi ý kiến của BS.