Báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo nên từ bỏ thành kiến cho rằng người cao tuổi yếu đuối và lệ thuộc, nêu bật những nghiên cứu cho thấy sự đóng góp đa dạng của người cao tuổi đối với gia đình, cộng đồng và xã hội có giá trị cao hơn nhiều so với chi phí chăm sóc và hỗ trợ cho họ. Tổng Giám đốc WHO, TS Margarett Chan, giải thích: “Ngày nay, ngay cả ở những nước nghèo nhất hầu hết người già đều sống thọ hơn. Nhưng điều đó chưa đủ. Chúng ta còn phải bảo đảm những năm cuối đời họ có cuộc sống khỏe mạnh, có ý nghĩa và giá trị cao. Hoàn thành ý nguyện đó không chỉ tốt cho người cao tuổi mà còn mang lại lợi ích cho xã hội nói chung”.

Thay đổi cách nhìn

WHO cho rằng lâu nay người ta quá nhấn mạnh đến gánh nặng của người cao tuổi tác động lên xã hội mà ít nói đến khả năng đóng góp của họ nên thông điệp của tổ chức này khuyến cáo chính quyền các nước nên bảo đảm cho người cao tuổi tiếp tục đóng góp tích cực vào cộng đồng. Các nước nên ít chú trọng kiểm soát chi phí hỗ trợ và chăm sóc nhưng nỗ lực tạo điều kiện nhiều hơn cho họ làm việc theo khả năng và nguyện vọng, cùng chia sẻ công việc với gia đình và xã hội. Báo cáo dẫn chứng nhiều sáng kiến thành công như Hội Men’s Shed ở Tây Úc và dự án cải thiện an sinh cho người già tại các khu phố nghèo ở New Delhi - Ấn Độ cũng như nhiều chương trình giúp người cao tuổi học tập, tiếp cận công nghệ mới để có thể tiếp tục làm việc hoặc tham gia công tác thiện nguyện.

Báo cáo của WHO đơn cử trường hợp điển hình là người đàn ông tật nguyền tên Yeun, 59 tuổi, hiện độc thân và nuôi 2 đứa cháu tại một ngôi làng ở Campuchia. Hội Người cao tuổi HelpAge đã trợ giúp ông mở dịch vụ sửa chữa xe 2 bánh bằng cách cho ông học nghề và mua dụng cụ làm việc với khoản trợ cấp 880.000 riel (gần 4,8 triệu đồng). Ông Yeun cho biết đã có cuộc sống khá giả hơn. Ông nói: “Tôi nghĩ người cao tuổi không nên bỏ cuộc nhưng luôn giữ niềm hy vọng. Ngay cả khi bị tật nguyền giống như tôi, bạn có thể sống với những nỗ lực của mình và kỹ năng của mình. Với sự trợ giúp ban đầu, tôi có thể khởi nghiệp. Tôi nghĩ người khác cũng có thể làm như vậy”.

Chú trọng hơn y tế tuổi già

Mặt khác, WHO khuyến cáo nên có định hướng sắp xếp lại hệ thống y tế về lâu dài đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi, theo hướng thu giảm những dịch vụ chăm sóc y tế cấp tính không còn phù hợp nhưng tập trung nhiều hơn phát triển công tác chữa trị bệnh mạn tính - thường là bệnh của tuổi già. Báo cáo ghi nhận nhiều hoạt động điển hình theo hướng này tại Canada, Brazil và cả ở Ghana. Chính sách quốc gia về tuổi già được khởi xướng năm 2010 trong ngành y tế ở Ghana được WHO xem là đáp ứng tốt cho sức khỏe người cao tuổi. Trước dân số cao tuổi ngày càng tăng, WHO khuyến cáo rằng những kế hoạch như vậy là đầu tư cho xã hội tương lai - xã hội có nhiều người cao tuổi và cho phép họ tự do sống lành mạnh mà các thế hệ trước khó tưởng tượng được.

Lưu Nguyễn