Thông tin từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho thấy xuất khẩu gạo trong tháng 2 đạt 439.449 tấn, trị giá FOB 178,006 triệu USD, giá xuất khẩu bình quân FOB đạt 405,07 USD/tấn. So với tháng 1, số lượng tăng 5,44%, trị giá FOB tăng 4,82%, giá bình quân giảm 2,42 USD/tấn. So với cùng kỳ năm 2015, số lượng tăng 117,06%, trị giá FOB tăng 93,31%, giá bình quân giảm 49,76 USD/tấn. Lũy kế xuất khẩu 2 tháng đầu năm đạt 856.219 tấn, trị giá FOB 347,834 triệu USD. So với cùng kỳ năm 2015, số lượng tăng 101,89%, trị giá FOB tăng 81,73%, giá bình quân giảm 45,06 USD/tấn.

Diện tích lúa thơm tăng

Theo đó, xuất khẩu gạo tháng 2 vượt kế hoạch đề ra là 400.000 tấn. Lũy kế 2 tháng đầu năm cao hơn gấp đôi cùng kỳ. Nguyên nhân do hợp đồng gối đầu chuyển sang từ năm 2015 còn nhiều, đặc biệt là hợp đồng G-to-G với Indonesia, Philippines và hợp đồng thương mại với Trung Quốc.

Hợp đồng đăng ký trong tháng 2 đạt ở mức cao, chủ yếu là gạo thơm và nếp, riêng gạo trắng có hợp đồng tập trung với Cuba 200.000 tấn. Lũy kế hợp đồng đã đăng ký trong 2 tháng cũng tăng nhiều so với cùng kỳ 2015, mặc dù xuất khẩu 2 tháng tăng mạnh nhưng hợp đồng còn lại chưa thực hiện vẫn còn nhiều - gần 1,4 triệu tấn, sẽ giữ được tiến độ xuất khẩu trong vài tháng tới, chưa tính các hợp đồng ký mới. Trong số lượng hợp đồng còn lại, chủ yếu là các hợp đồng thương mại trên 1 triệu tấn.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, giá lúa gạo khu vực ĐBSCL tiếp tục tăng do nhu cầu thực hiện các hợp đồng đã ký và nhu cầu trở lại mạnh từ Trung Quốc; kết hợp với áp lực giảm sản lượng do tác động của khô hạn và xâm nhập mặn ở các tỉnh ven biển. Giá lúa gạo vụ đông xuân tăng một phần cũng do cơ cấu diện tích trồng lúa thường giảm, tăng các loại lúa thơm và hạt dài giá cao. Giá thị trường đang có xu hướng tăng do nguồn cung giảm.

Campuchia: Nhà đầu tư lúa gạo tháo chạy

Các yếu tố chính chi phối thị trường gạo trong thời gian tới như Ấn Độ, dự báo sản lượng vụ mùa 2016 và 2017 sẽ đạt mức 105 triệu tấn gạo so với 103 triệu tấn vụ mùa trước. Xuất khẩu gạo của Ấn Độ đã sút giảm đáng kể từ đầu mùa vụ 2015-2016 do nhu cầu yếu từ các thị trường truyền thống Trung Đông, châu Phi và Bangladesh, Sri Lanka. Gạo Basmati đi Iran cũng giảm đáng kể.

Thái Lan, theo kế hoạch 2016, sản lượng lúa là 25 triệu tấn, giảm 5 triệu tấn so với năm trước, do hạn hán, thiếu nước nghiêm trọng và nhu cầu thị trường yếu. Tuy nhiên, sản lượng giảm sẽ được bù đắp bằng gạo tồn kho, đây cũng là mục tiêu chính của chính phủ cùng kế hoạch giảm sản lượng trong năm nay. Mặc dù nhu cầu thị trường chính châu Phi yếu nhưng bù lại tăng thị phần ở châu Á, nhất là các hợp đồng chính phủ với Trung Quốc, Philippines và Indonesia nên xuất khẩu của Thái Lan tiếp tục dẫn đầu, dự kiến sẽ xuất khẩu 10 triệu tấn trong năm 2016. Thái Lan đang tập trung vào việc giải phóng hàng tồn thông qua kế hoạch đấu giá bán 5 triệu tấn gạo. Indoneisa cũng chưa có động thái nhập khẩu gạo. Philippines rút lại kế hoạch nhập khẩu 400.000 tấn gạo được thông báo từ đầu năm và chờ xem diễn biến tồn kho. Họ đang xem xét cho nhập khẩu tư nhân MAV 1 triệu tấn.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, nhóm hoạt động trong Liên đoàn Gạo Campuchia đã báo cáo và cho rằng khoảng một nửa các nhà xuất khẩu và xay xát gạo đã rời khỏi hoạt động kinh doanh trong năm vừa qua. Số còn lại có thể ra đi trong vòng 2 năm tới trừ khi chính phủ can thiệp cung cấp vốn và hạn chế gạo Việt Nam được nhập khẩu. Tình hình được xem là khá nghiêm trọng đối ngành gạo Campuchia, việc quản trị của Liên đoàn Gạo Campuchia đang gặp khó khăn và bộ máy của ngành này đã tập trung sai lệch vào những mục tiêu dài hạn thay vì hình thành một kế hoạch khẩn cấp để bảo vệ các nhà xuất khẩu và xay xát. Thương vụ Việt Nam cho biết Báo The Phnom Penh Post ngày 8-3 đăng tin Campuchia đã nhập của Việt Nam 700.000-800.000 tấn gạo trong năm 2015, theo đó, gạo Việt Nam đã tràn lan chiếm lĩnh thị trường gạo địa phương. Họ đề nghị chính phủ áp đặt quota nhập khẩu gạo từ Việt Nam và đóng thuế nhập khẩu gạo là 35%. Được biết hiện Chính phủ Campuchia chưa có phản ứng gì về việc này.

Bài và ảnh: NGUYỄN HẢI