ASEAN không ra được tuyên bố chung

Các nhà ngoại giao ASEAN hôm 13-7 không tìm được tiếng nói chung về cách thức xử lý cuộc tranh chấp lãnh thổ giữa 4 nước thành viên ASEAN (Brunei, Malaysia, Philippines, Việt Nam) với Trung Quốc ở biển Đông. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử 45 năm của ASEAN, một hội nghị cấp bộ trưởng kết thúc mà không đưa ra được  tuyên bố chung.

Tổng Thư ký ASEAN Surin Pitsuwan cho biết bất đồng nảy sinh sau khi nước chủ nhà Campuchia không chấp nhận đưa vấn đề tranh chấp lãnh hải giữa Việt Nam, Philippines với Trung Quốc ở biển Đông vào tuyên bố chung. Dù vậy, ông Pitsuwan đã lên tiếng nhằm giảm thiểu tác động của sự chia rẽ nói trên khi cho rằng ASEAN chỉ không thể tìm kiếm tiếng nói chung đối với một vấn đề. Ông nói: “Mọi đối tác đối thoại và cường quốc vẫn đang kỳ  vọng ASEAN đóng vai trò dẫn đầu”.

Không lạc quan như ông Pitsuwan, Bộ Ngoại giao Philippines  đã ra tuyên bố chỉ trích việc Campuchia “liên tục phản đối bất kỳ sự đề cập nào về vấn đề bãi cạn Scarborough trong tuyên bố chung” . Tuyên bố cũng chỉ trích thông báo của Campuchia về việc một tuyên bố chung “không thể được đưa ra”. Theo hãng tin AP, tuyên bố này nhận định sự chia rẽ nói trên đã cản trở mục tiêu của ASEAN trong việc giải quyết các tranh chấp như là một khối.

Đáp lại, Ngoại trưởng Campuchia Hor Namhong nói chính phủ ông không ủng hộ bất kỳ bên nào trong các cuộc tranh chấp. Ông nói thêm rằng việc không đưa ra được tuyên bố chung là trách nhiệm của mọi thành viên ASEAN, chứ không của riêng Campuchia. 
Trong khi đó, Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa đã bày tỏ sự thất vọng trước kết quả nói trên. Ông nói với hãng tin Kyodo: “Chúng ta từng trải qua nhiều khó khăn trong quá khứ nhưng chưa bao giờ không tìm được tiếng nói chung. Tôi cho rằng thật là vô trách nhiệm nếu chúng ta không thể đưa ra một tuyên bố chung về biển Đông. Đây là thời điểm ASEAN nên hành động như một khối khi phần còn lại của khu vực kỳ vọng chúng ta làm như thế”.  Bản thân Indonesia đã nỗ lực tìm kiếm một sự nhất trí về vấn đề nói trên nhưng không thành.

Một nhà ngoại giao cấp cao giấu tên của ASEAN cho báo The New York Times (Mỹ) biết khả năng ASEAN đưa ra tuyên bố chung bị sụt giảm sau khi Campuchia, một đồng minh gần gũi của Trung Quốc, từ chối đóng vai trò tìm kiếm thỏa thuận giữa 10 nước thành viên. Nhà ngoại giao này nhắc đến bài viết được Tân Hoa Xã đăng tải hôm 12-7, theo đó Ngoại trưởng Trung Quốc Dương Khiết Trì cảm ơn Campuchia vì đã ủng hộ “những lợi ích cốt lõi” của Bắc Kinh.