Hồi sau sẽ rõ

Những người muốn ra đi tin rằng độc lập sẽ đem lại cho Scotland toàn quyền sử dụng lợi nhuận từ nguồn dầu mỏ ở biển Bắc để chăm lo y tế, lương hưu và giáo dục... thay vì để các nhà lập pháp ở London quyết định.

Nói như người đứng đầu Scotland Alex Salmond hôm 13-9, người dân ở đây sẽ không còn bị “hiếp đáp” bởi các công ty dầu mỏ, các siêu thị hay chính quyền London. Còn Bộ trưởng Bộ Tài chính Scotland John Swinney tự tin rằng Scotland sẽ khởi đầu cuộc sống độc lập với nền tảng kinh tế vững chắc hơn bất kỳ quốc gia nào trong lịch sử.

Chưa cần biết kết quả ra sao, cuộc trưng cầu dân ý ở Scotland đang làm đồng bảng Anh sụt giá kỷ lục so với đồng USD kể từ tháng 11-2013. Theo Reuters, các nhà đầu tư đã rút 27 tỉ USD khỏi thị trường tài chính Anh hồi tháng trước, nhiều nhất kể từ cuộc khủng hoảng năm 2008.

Theo đài CNN, tiềm lực quốc phòng của Anh có thể suy giảm khi Scotland quyết tống khứ vũ khí hạt nhân - cụ thể là đội tàu ngầm hạt nhân Trident đồn trú ở Faslane. Ngay cả Thủ tướng Anh David Cameron cũng phải đối mặt sức ép từ chức.

Tuần hành đòi độc lập ở Barcelona, thủ phủ khu tự trị Catalonia - Tây Ban Nha, hôm 11-9

Ảnh: AP

Gọi đây là “cuộc ly dị hỗn độn”, đài CNN nhận định tài sản mà Anh và Scotland phải chia là nền kinh tế trị giá 2.500 tỉ USD của Vương quốc Anh, dầu mỏ ở biển Bắc và nợ công.

CNN ước tính một khi độc lập, Scotland sẽ nợ Anh khoảng 130 tỉ bảng, tương đương 10% tổng nợ công của Vương quốc Anh. Theo CNN, những người ủng hộ độc lập tuyên bố sẵn sàng trả nợ nhưng báo National Post (Canada) dẫn lời ông Salmond khẳng định không có chuyện Scotland chia sẻ nợ công với Anh.

Về dầu mỏ, vị thế nhà sản xuất dầu mỏ lớn nhất Liên minh châu Âu (EU) của Anh có thể bốc hơi bởi khoảng 90% sản lượng đến từ các khu vực thuộc về Scotland. Phía Scotland nói trữ lượng dầu mỏ còn lại trị giá khoảng 1.500 tỉ bảng trong khi Anh nói không tới 1/10 con số đó.

Trái ngược với tâm trạng như lửa đốt của London, các khu vực đòi ly khai khắp thế giới đang háo hức chờ đợi một tiền lệ chưa từng có ở Scotland. Không chỉ ở châu Âu với xứ Basque (Tây Ban Nha), Veneto, đảo Sardinia (Ý)..., trào lưu đòi độc lập cũng nhen nhóm lại ở Quebec (Canada), Đài Loan (Trung Quốc) và thậm chí là bang Texas của Mỹ, theo báo The New York Times.

Khấp khởi hơn cả là khu tự trị Catalonia bất chấp việc Thủ tướng Tây Ban Nha Mariano Rajoy quyết ngăn chặn cuộc trưng cầu dân ý dự kiến diễn ra vào ngày 9-11 tới.

Làn sóng ly khai có thể làm phức tạp hơn một EU vốn đã chật vật trong việc thống nhất quyết sách. “Thêm một thành viên đồng nghĩa với việc càng khó làm hài lòng lợi ích của tất cả” - ông Steven Blockmans, thuộc Trung tâm Nghiên cứu chính sách châu Âu ở Brussels - Bỉ, nói.

Dĩ nhiên, không phải mọi viễn cảnh đều đẹp đẽ. Theo National Post, nếu người Scotland quyết định tách ra, họ sẽ phải đứng nhìn nhiều ngân hàng chuyển hộ khẩu từ Scotland về Anh. Theo CNN, đây là một bài toán không dễ giải khi khu vực tài chính đem lại cho Scotland 100.000 việc làm và đóng góp xấp xỉ 7 tỉ bảng cho nền kinh tế mỗi năm.

Ngay cả với kết quả ngược lại, nguy cơ trên vẫn xảy ra dù chậm hơn. Do đó, không phải không có lý do khi chuyên gia kinh tế trưởng của Deutsche Bank, ông David Folkerts-Landau, cảnh báo việc Scotland rời Vương quốc Anh có thể là sai lầm dẫn đến một đợt khủng hoảng tương tự đại suy thoái của những năm 1930.