Khởi đầu gay cấn trước Đối thoại Shangri-La

Tranh luận được kênh truyền hình Trung Quốc Phoenix TV truyền hình trực tiếp và được kỳ vọng sẽ có tác động lớn trong cộng đồng Trung Quốc.

Tham gia tranh luận gồm giáo sư Tommy Koh, Đại sứ lưu động của Singapore – người từng chủ trì soạn thảo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS); ông Tarun Vijay, nghị sĩ quốc hội Ấn Độ, thành viên đảng Bharatiya Janata; ông Benjamin Cardin, thượng nghị sĩ đảng Dân chủ, Chủ tịch Ủy ban quan hệ đối ngoại về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương của Thượng viện Mỹ; và bà Phó Oánh, Chủ tịch Ủy ban đối ngoại của Quốc hội Trung Quốc.

Bà Phó Oánh nói rằng châu Á đang đứng trước ngưỡng cửa của sự lựa chọn: cạnh tranh hay hợp tác.

Ảnh: IISS

Trong màn mở đầu, bà Phó Oánh nói rằng châu Á đang đứng trước ngưỡng cửa của sự lựa chọn: cạnh tranh hay hợp tác. “Chúng ta phải đối mặt với một sự lựa chọn giữa xây dựng lòng tin, hợp tác và rạn nứt. Trách nhiệm của lãnh đạo các quốc gia trong khu vực là xây dựng lòng tin, thay vì khiến sự khác biệt ngày một lớn” – bà Phó Oánh nói.

Cựu nữ thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc đặt câu hỏi liệu con đường “đúng đắn” để xây dựng lòng tin trong khu vực có thể tiếp tục hay bị đã bị những khác biệt phá hỏng. Bà Phó Oánh nhiều lần đề cập đến tầm quan trọng của việc xây dựng lòng tin nhưng không hề đề xuất một phương thức cụ thể.

Nói đến tình hình căng thẳng ở biển Đông hiện nay sau khi Trung Quốc đưa trái phép giàn khoan Hải Dương 981 (Haiyang Shiyou 981) vào vùng biển Việt Nam, bà Phó Oánh ngang ngược nói Việt Nam “không khôn ngoan khi đưa tàu đánh cá vào khu vực căng thẳng”.

Bà này còn nặng lời với Thượng nghị sĩ Mỹ Benjamin Cardin: “Ông không thể giải quyết tranh cãi về vụ giàn khoan. Trung Quốc và Việt Nam phải tự tìm lối thoát cho chính mình”. Nói như vậy có nghĩa là Trung Quốc trước sau cho rằng không chỗ cho Mỹ trong tranh chấp tại biển Đông.

Điều này bị ông Cardin phản bác.Theo ông, Mỹ không liên quan trực tiếp đến tranh chấp chủ quyền nhưng có trách nhiệm duy trì hòa bình ở châu Á. Tự do thương mại qua vùng biển Đông quan trọng với Mỹ cũng như toàn bộ khu vực.

Khi được hỏi Mỹ dự liệu thế nào trước căng thẳng hiện nay, Thượng nghị sĩ Cardin đáp Washington cố gắng phát triển mối quan hệ với tất cả các nước.

Quang cảnh buổi tranh luận chiều 30-5 trước khi Đối thoại Shangri-La diễn ra. Ảnh: IISS

Trong khi đó, giáo sư Tommy Koh thừa nhận đã xuất hiện sự thiếu tin tưởng lẫn nhau, cho rằng ASEAN cần cùng nhau phối hợp để tránh cho lòng tin ngày càng sụt giảm. Theo ông Tommy Koh, Trung Quốc có lợi ích chiến lược khi giữ mối quan hệ mật thiết với ASEAN.

Ông Tommy Koh cho rằng Trung Quốc phải chứng tỏ cho thế giới thấy rằng Bắc Kinh sẽ hành xử có trách nhiệm. Thượng nghị sĩ Mỹ Benjamin Cardin nhấn mạnh mỗi quốc gia có nghĩa vụ trong việc duy trì hòa bình ở châu Á, đặc biệt là những nước lớn và có tiềm lực quân sự hùng mạnh.

Nghị sĩ Quốc hội Ấn Độ Tarun Vijay khẳng định vấn đề bình đẳng chủ quyền giữa mỗi quốc gia là tối quan trọng và cách tốt nhất để đạt được là qua phương thức đối thoại. “Không có cách nào khác ngoài đối thoại” – ông Tarun Vijay nói.