Những bước thăng trầm của Jean-Bertrand Aristide

Thế nhưng bạo động lan tràn và cuối cùng phe nổi dậy đã bao vây thủ đô Port-au-Prince, buộc ông phải lưu vong vào ngày 29-2. Lần này, bị Mỹ và Pháp bỏ rơi, ông Aristide khó có cơ hội trở về như ông đã từng ra đi và giành lại quyền lực hồi năm 1994.

Là cựu linh mục Thiên Chúa giáo La Mã, ông Aristide từng được quần chúng mến mộ như một chiến sĩ tiên phong đấu tranh cho người nghèo. Sinh năm 1953, ông theo học trong một dòng tu ở nước Cộng hòa Dominican và được tấn phong linh mục vào năm 1982. Sau đó, ông bắt đầu rao giảng chủ trương đấu tranh bất bạo động, chống lại nhà độc tài Jean Claude Duvalier ở Haiti. Năm 1985 ông về nước tiếp tục đấu tranh. Ngoài đấu tranh chính trị, ông vận động đấu tranh chống đói nghèo và áp bức, thành lập nhà ở cho trẻ em đường phố... Ông từng chịu nhiều thiệt thòi trong đấu tranh như bị ám sát hụt, nhà thờ bị đốt... và cuối cùng bị dòng tu trục xuất với cáo buộc khích động bạo lực và đấu tranh giai cấp. Tuy nhiên con đường chính trị của ông Aristide rộng mở khi ông giành chiến thắng quyết định trong cuộc bầu cử TT tự do và dân chủ đầu tiên tại Haiti năm 1990. Nhưng chỉ vài tháng sau, ông bị giới quân sự trong nước lật đổ bằng một cuộc đảo chính đẫm máu. Ông lưu vong sang Mỹ vào năm 1991 để vận động chống lại chính quyền quân sự mới tại Haiti. 

Nỗ lực vận động của ông Aristide được tưởng thưởng xứng đáng. Đến tháng 9-1994, chính quyền quân sự Haiti buộc phải nhượng bộ cho ông Aristide giành lại quyền lực do sức ép của cộng đồng quốc tế chủ yếu là Mỹ và một đội quân 20.000 người, hầu hết là lính Mỹ. Một năm sau, ông giải tán quân đội và thay thế bằng lực lượng cảnh sát. Do không được tranh cử nhiệm kỳ thứ hai theo luật định, ông ủng hộ ông Rene Preval làm TT nhưng sau đó ông Aristide lại thắng cử trong cuộc bầu cử TT vào năm 2000. Trong cuộc bầu cử quốc hội cùng năm này, Đảng Lavalas của ông Aristide chiếm đến 80% ghế đại biểu quốc hội. Cả hai cuộc bầu cử này bị phe đối lập lên án và tẩy chay trong khi các quan sát viên cho rằng có gian lận. Do đó cộng đồng quốc tế ngưng hàng triệu USD viện trợ cho đến khi kết quả bầu cử được xem xét lại.

Trong nhiệm kỳ TT thứ hai, ông Aristide luôn phải đối phó với những khủng hoảng về chính trị, xã hội và kinh tế. Một loạt diễn biến bạo động xảy ra những năm tiếp theo, bắt đầu bằng cuộc đảo chính bất thành tháng 7-2001, mà chính quyền cáo buộc do các chỉ huy quân sự cũ tiến hành. Chính quyền cũng tố cáo phe đối lập âm mưu đảo chính qua sự kiện nhiều tay súng đột kích  Dinh TT Haiti vào tháng 12-2001, trong khi phe đối lập cho rằng chính quyền dàn dựng. Nhiều cuộc biểu tình phản đối tiếp theo đó và chuyển sang bạo động dữ dội từ cuối năm 2003 làm hàng chục người thiệt mạng.