Báo cáo của Khoa Y Trường ĐH Johns Hopkins Bloomberg (Mỹ) đã đi đến kết luận trên vào năm 2012. Mặc dù các cơ quan chức năng Trung Quốc khẳng định hiện nay, thảm trạng này đã được cải thiện bằng nhiều chính sách bảo vệ môi trường. Thế nhưng, theo ông Wang Weiluo, một chuyên gia Trung Quốc nổi tiếng về tài nguyên nước và thủy điện, thực tế cho thấy tình hình đã vượt ra khỏi tầm kiểm soát. Vị chuyên gia này cho biết một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm là chủ trương xây hàng loạt đập nước và nhà máy thủy điện trên các dòng sông, hủy hoại khả năng tự làm sạch của mặt nước.
Dân bức xúc, chính quyền lúng túng
Có thể nói sự cố cá chết nổi lềnh bềnh nhiều cây số trên sông Tần Hoài ở thành phố Nam Kinh, thủ phủ tỉnh Giang Tô, mà đài truyền hình tỉnh này đưa tin hôm 26-6 vừa qua, là ví dụ điển hình. Thời tiết nóng nực khiến cá chết thối rữa rất nhanh, mùi hôi nồng nặc suốt dòng sông khiến người dân bức xúc và chính quyền địa phương lúng túng trong việc đối phó.
Hằng ngày đều có người chèo thuyền vớt xác cá chết nhưng không xuể. Xác cá trôi ra tới biển cộng với rong rêu và rác thải gây bất an về mặt an toàn vệ sinh cho cư dân. Một quan chức thuộc Văn phòng Tài nguyên nước Nam Kinh giải thích cá chết do ngập lụt ở thượng nguồn và mức chênh lệch nhiệt quá cao giữa các khúc sông.
Cách giải thích trên được cho là thiếu thuyết phục vì xưa nay, chính quyền địa phương luôn né tránh nguyên nhân thực tế là ô nhiễm công nghiệp. Tình trạng cá, tôm chết từng xảy ra liên tục trong 2 năm 2013-2014 và nhiều năm trước đó chủ yếu do chất thải từ các nhà máy hóa chất dày đặc ven sông. Tần Hoài là một nhánh của sông Dương Tử và điểm du lịch nổi tiếng của Trung Quốc.
Tháng 6-2015, Bộ Bảo vệ Môi trường Trung Quốc trích dẫn “Thông báo tháng 3 về tình trạng môi trường nước này năm 2014” nhận định rằng gần 2/3 nước ngầm và 1/3 mặt nước không an toàn cho người dân. Đây là những con số gây sốc thật sự theo báo cáo này: 280 triệu người Trung Quốc đang sử dụng nước uống không an toàn và 250 triệu cư dân sống gần các nhà máy đổ chất thải không theo quy định. Đầu năm 2015, Trung Quốc đã lấy mẫu nước sạch của 29 thành phố lớn và tầm trung đem xét nghiệm về mặt an toàn vệ sinh, kết quả cho thấy gần phân nửa không đạt một hoặc nhiều chỉ tiêu. Tuần báo Oriental Outlook của hãng thông tấn Tân Hoa Xã cho biết có đến 100 triệu người Trung Quốc uống nước nhiễm chất thạch tín (arsenic), fluoride và iodine. Do sử dụng nguồn nước nhiễm các hóa chất này trong nhiều năm nên có 21 triệu người lâm bệnh hiểm nghèo và 87 triệu người khác có nguy cơ mắc bệnh nan y.
Uống nước không khác gì uống kháng sinh
Năm 2014, báo cáo kết quả nghiên cứu của Trường ĐH Thanh Hoa cảnh báo rằng mặt nước sông, hồ ở Trung Quốc chứa 68 loại kháng sinh và 90 loại hoạt chất dược phẩm không kháng sinh, cao hơn nhiều so với cấp độ quốc gia ở Mỹ và châu Âu. Trên sông Châu Giang, Hoàng Phố và một số con sông khác, tần suất phát hiện tồn dư chất kháng sinh là 100%. Năm ngoái, viện sĩ Zhong Nanshan, Viện Hàn lâm Công nghệ Trung Quốc, đã lên án nền công nghiệp thủy sản trong nước lạm dụng thuốc kháng sinh. Trên vài con sông của tỉnh Quảng Châu, tồn dư chất kháng sinh cao gấp 10 lần so với chỉ tiêu nên uống nước không khác gì uống kháng sinh.
Bảng thống kê của Bộ Giám sát Trung Quốc cũng có những con số đáng sợ. Theo đó, hằng năm có đến 1.700 sự cố ô nhiễm nước. Tháng 1-2012, sông Long Giang, tỉnh Quảng Tây bị ô nhiễm kim loại nặng nghiêm trọng. Một tháng sau, chính quyền đã bắt 7 người thuộc các doanh nghiệp tình nghi xả chất thải công nghiệp trực tiếp xuống sông. Tháng 3-2012, TP Trấn Giang, tỉnh Giang Tô nhiễm chất phenol từ sông Dương Tử. Cũng tại tỉnh này, năm 2014, nguồn nước uống TP Lan Châu bị ô nhiễm trầm trọng.
Đầu năm nay, tạp chí chuyên ngành của Bộ Tài nguyên Nước (MWR) Trung Quốc đăng báo cáo chất lượng nước ngầm của 2.103 giếng nước do nhà nước quản lý cho thấy 80,2% nước ngầm bị ô nhiễm cấp 4 (32,9%) và cấp 5 (47,3%) do chất thải công nghiệp không thể uống cũng không thể dùng trong sinh hoạt hằng ngày. MWR nhấn mạnh đây là những giếng cạn chứa nước ngầm gần mặt đất ở các vùng nông thôn. Điều này cũng có nghĩa các loại ngũ cốc trồng ở nơi này đã bị ô nhiễm. Theo MWR, hầu hết các đô thị được cung cấp nước sinh hoạt hút từ các mạch nước ngầm sâu. Tuy nhiên, báo cáo của Viện Hàn lâm Khoa học Địa chất Trung Quốc xác định tại miền Bắc có đến 73% nước ngầm sâu bị nhiễm cấp độ 4 và 5, tức không thể uống. Đây là những dữ liệu rất đáng lo bởi 70% dân số Trung Quốc và 400/660 đô thị ở nước này uống nước ngầm.
Hồng Kông lo sốt vó
80% nước sinh hoạt ở Hồng Kông lấy từ sông Đông Giang, một chi lưu của sông Châu Giang, tỉnh Quảng Đông. Người dân xứ này cũng ăn rau quả nhập từ Trung Quốc. Hai thứ này đều không an toàn cho sức khỏe cộng đồng khiến các thành viên Hội đồng Lập pháp Hồng Kông (LegCo) không khỏi lo lắng, nhất là bà hội đồng Wong Pik-wan, ủy viên Ủy ban An toàn thực phẩm của LegCo.
Theo bà Wong, nếu nước sông Đông Giang bị ô nhiễm nặng thì Hồng Kông sẽ lãnh đủ hậu quả. Mặc dù chính quyền tỉnh Quảng Đông nói đã cho di dời một số nhà máy gây ô nhiễm môi sinh khỏi vùng châu thổ sông Châu Giang, nước sông Đông Giang vẫn không an toàn. Năm 2013, đem các mẫu nước ở trạm lấy nước từ sông Đông Giang đi xét nghiệm, kết quả cho thấy hàm lượng đồng trong các mẫu đều vượt quá tiêu chuẩn 60%. Hàm lượng chất PFC (dùng để làm chảo và vải chống dính) cũng được tìm thấy trong các mẫu nước. Bà Wong kết luận: “Nếu nước sông Đông Giang bị ô nhiễm nghiêm trọng thì đó sẽ là một thảm họa cho Hồng Kông”.
Kỳ tới: Đớn đau sông Dương Tử!
và quét mã QR
Bình luận (0)