Nước cờ mạo hiểm

Vấn đề ở đây là giữa Mỹ và Nga đang có lập trường khác nhau về việc ai là khủng bố ở Syria. Trong lúc Washington không tính đến phe nổi dậy “ôn hòa” thì Moscow lại đưa vào tầm ngắm “bất kỳ ai trông và hành động như khủng bố” (lời của Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov). Cách nói chung chung này khiến  phương Tây lo ngại Nga sử dụng chiến dịch không kích chống IS như là cái cớ để giúp chính quyền Assad “dẹp loạn”.

Với nhiều nhà phân tích, không khó để lý giải Nga muốn gì từ chiến dịch quân sự nói trên. “Mục tiêu của Nga là bảo vệ ông Assad; bất kỳ ai chống lại ông ta cũng bị xem là yếu tố gây bất ổn. Nga muốn ông Assad có vị thế mạnh mẽ hơn khi tham gia vào quá trình tìm giải pháp chính trị cho cuộc xung đột” - ông Aleksei Makarkin, Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ Chính trị tại thủ đô Moscow - Nga, nói với báo The New York Times. Có điều, hiện thực hỗn loạn của cuộc nội chiến kéo dài 4 năm qua ở Syria là thách thức không nhỏ đối với mục tiêu trên, từ đó dẫn đến những cảnh báo, như của Tổng thống Mỹ Barack Obama hôm 2-10, về nguy cơ “sa lầy” của Moscow ở Damascus.

Tổng thống Nga Vladimir Putin xem việc can thiệp vào Syria là một phương thức để nước này thoát khỏi cô lập theo sau cuộc khủng hoảng ở Ukraine Ảnh: The New York Times

Lực lượng trung thành với ông Assad hiện chỉ kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ đất nước trong lúc chính nhà lãnh đạo này từng thừa nhận quân đội đang thiếu nhân lực. Ngoài ra, tại một đất nước mà người Hồi giáo Sunni chiếm 80% dân số, ông Assad lại đang ngày càng dựa vào những tay súng Shiite đến từ Iran và phong trào Hezbollah ở Lebanon, làm gia tăng thêm nguy cơ xung đột giáo phái bên trong một cuộc chiến chưa biết bao giờ mới có hồi kết này. Trên mặt trận quân sự, không có gì bảo đảm chiến dịch ném bom của Nga có thể giúp lực lượng Syria giành lại được những vùng đất đã mất, nếu nhìn vào kết quả những cuộc không kích IS của liên quân do Mỹ đứng đầu trong 1 năm qua.

Dù vậy, vẫn có những nguyên nhân bao trùm hơn khiến Nga chịu đi nước cờ mạo hiểm nói trên, bên cạnh lý do đã được công khai là giúp “chính quyền hợp pháp” của ông Assad chống khủng bố. Theo tạp chí Foreign Policy (Mỹ), đây là cách để Moscow củng cố vị thế quân sự và ngoại giao tại khu vực phía Đông Địa Trung Hải. Cụ thể, Nga muốn bảo đảm có vai trò trong quá trình quyết định về tương lai của Syria để bảo vệ các lợi ích của mình ở nước này, nhất là căn cứ hải quân ở cảng Tartus (căn cứ hải quân duy nhất của Moscow ở  nước ngoài), từ đó có thể tiếp cận Địa Trung Hải thoải mái.

Ngoài ra, trang tin Bloomberg dẫn lời một số quan chức cao cấp Nga cho biết Tổng thống Vladimir Putin nhìn nhận việc can thiệp vào Syria là một phương thức để nước này thoát khỏi cô lập theo sau cuộc khủng hoảng ở Ukraine, cũng như tái xác lập vai trò của Moscow như một cường quốc trên thế giới. Những thành tựu này, nếu có, sẽ là cú hích không nhỏ cho uy tín của ông Putin trong bối cảnh kinh tế gặp khó khăn do trừng phạt của phương Tây và giá dầu lao dốc.