Quốc hội Mỹ hôm 28-9 đã bỏ phiếu vô hiệu hóa phủ quyết của Tổng thống Barack Obama đối với dự luật cho phép người thân các nạn nhân kiện Ả Rập Saudi vì bất kỳ vai trò nào có thể có trong sự kiện khủng bố kinh hoàng 11-9-2001.
Lấy lòng cử tri?
Kênh Fox News nhận định đây là động thái không gây nhiều bất ngờ vì nhiều nghị sĩ không muốn làm phật lòng những gia đình trên khi chỉ còn hơn 1 tháng là bầu cử diễn ra. Cuộc bỏ phiếu bầu 34/100 thượng nghị sĩ và toàn bộ 435 ghế tại hạ viện sẽ diễn ra cùng lúc với cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào ngày 8-11 tới.
Đây là lần đầu tiên quyền phủ quyết của ông Obama bị vô hiệu hóa, đe dọa khiến quan hệ đang mong manh giữa Washington và đồng minh Riyadh thêm sóng gió. Nhà lãnh đạo Mỹ lập tức gọi bước đi trên của quốc hội là “sai lầm”, tạo ra một tiền lệ nguy hiểm với những hệ quả khôn lường.
Trong lá thư gửi các lãnh đạo quốc hội Mỹ trước thềm cuộc bỏ phiếu, ông Obama cảnh báo dự Luật Công lý chống hành động bảo trợ khủng bố (JASTA) có thể gây hỗn loạn trong chính sách đối ngoại của Mỹ bởi các nước khác có thể dựa vào đó để biện minh cho hành động tương tự nhằm vào “những chính sách, hoạt động của Mỹ mà họ phản đối”.
Khi đó, theo ông chủ Nhà Trắng, các lực lượng vũ trang, nhân viên ngoại giao, tình báo, công vụ Mỹ có thể trở thành mục tiêu của những vụ kiện tụng và tài sản đối mặt nguy cơ bị tịch thu ở hải ngoại.
Một số thượng nghị sĩ trả lời giới truyền thông sau cuộc bỏ phiếu vô hiệu hóa phủ quyết của ông Obama hôm 28-9. Ảnh: Reuters
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter cũng cảnh báo dự luật JASTA sẽ khiến các bí mật của Mỹ bị công khai, còn nỗ lực chống khủng bố gặp trở ngại do các đồng minh, đối tác (trong đó có Ả Rập Saudi) mất lòng tin vào Washington.
Dự luật cũng gây rạn nứt trong chính trường Mỹ khi một nhóm gần 30 thượng nghị sĩ ký vào lá thư bày tỏ lo ngại về những hậu quả tiềm tàng của JASTA chỉ vài giờ sau cuộc bỏ phiếu.
Đáp lại, phe ủng hộ JASTA cho rằng những lập luận trên không thuyết phục và nhấn mạnh dự luật chỉ áp dụng cho những hành động khủng bố xảy ra trên lãnh thổ Mỹ.
Nguy cơ bị trả đũa
Với các căn cứ quân sự, hoạt động của máy bay không người lái, sứ mệnh tình báo và chương trình huấn luyện ở nhiều nơi trên thế giới, chính quyền ông Obama càng có thêm lý do để lo ngại về mối đe dọa pháp lý nhằm vào công dân và các lợi ích của Mỹ ở nước ngoài.
Ngay cả Liên minh châu Âu (EU) cũng từng cảnh báo nếu JASTA thành luật, các nước khác có thể ban hành đạo luật tương tự để trả đũa Washington.
Sau động thái trên của quốc hội, JASTA chính thức có hiệu lực, qua đó mở đường cho tòa án Mỹ ra lệnh tịch thu tài sản Ả Rập Saudi để bồi thường cho các gia đình nạn nhân vụ 11-9 trong trường hợp họ thắng kiện.
Ở chiều ngược lại, Riyadh có thể cho bán tống bán tháo trái phiếu kho bạc Mỹ và các tài sản khác - ước tính trị giá đến 750 tỉ USD - để tránh kết cục này.
Chính quyền Ả Rập Saudi cho đến giờ vẫn phủ nhận sự liên quan đến vụ 11-9 dù 15/19 tên không tặc tiến hành các vụ khủng bố là công dân nước này. Một ủy ban độc lập Mỹ điều tra vụ khủng bố cũng không tìm thấy bằng chứng cho thấy chính phủ hoặc các quan chức cấp cao Ả Rập Saudi tài trợ bọn khủng bố dù để ngỏ khả năng họ “có thể đã đóng vai trò nào đó”.
Đối với người nhà nạn nhân vụ 11-9, việc JASTA có hiệu lực chỉ mới là rào cản đầu tiên họ vượt qua trong chặng đường tìm kiếm công lý mong muốn. Các chuyên gia pháp lý nói với tờ Seattle Times rằng các gia đình vẫn còn nhiều trở ngại khác - cả về pháp lý lẫn chính trị - nếu muốn đưa Ả Rập Saudi ra tòa. Trước hết, họ có thể mất nhiều tháng thu thập bằng chứng để hậu thuẫn cáo buộc về sự liên quan của Riyadh. Đây không phải là chuyện dễ vì chưa có cuộc điều tra nào trước đó làm được điều này.
Dù thừa nhận chặng đường còn dài phía trước nhưng bà Lorie Van Auken, người có chồng thiệt mạng trong vụ 11-9, đánh giá cuộc bỏ phiếu trên đồng nghĩa “chúng tôi tiến thêm một bước đến với công lý”.
và quét mã QR
Bình luận (0)