Bức cung, nhục hình chủ yếu ở trại tạm giam

Chiều 23-5, tiếp tục kỳ họp Quốc hội thứ 9, Đại tướng Trần Đại Quang, Bộ trưởng Bộ Công an, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ đã trình bày tờ trình dự án Luật Tạm giữ, Tạm giam.

Chưa có quy định quyền khởi kiện của người bị tạm giữ

Tờ trình của Chính phủ cho biết tổng kết thực tiễn 16 năm thực hiện Quy chế về tạm giữ, tạm giam, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế như: chưa có quy định việc thăm gặp thân nhân, người bào chữa, các quyền nhân thân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tạm giữ, tạm giam…; chế độ ăn, mặc, ở, khám chữa bệnh còn chưa phù hợp; chưa có quy định về chế độ đối với người chưa thành niên, phụ nữ có thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người đồng tính, người có khiếm khuyết về giới tính... Mặt khác, tạm giữ, tạm giam là các biện pháp ngăn chặn có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền tự do, dân chủ của cá nhân, theo Hiến pháp 2013, quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật. Vì vậy, xây dựng, ban hành Luật Tạm giữ, Tạm giam là cần thiết.

Bộ trưởng Trần Đại Quang cho rằng việc bố trí quản lý giam giữ người bị kết án tử hình tại các trại tạm giam như hiện nay gây rất nhiều khó khăn, phức tạp cho công tác quản lý giam giữ. Người bị kết án tử hình đang chờ thi hành án, về bản chất khác với người bị tạm giam đang bị điều tra, truy tố, xét xử nên họ có địa vị pháp lý khác.

Tuy nhiên, theo tờ trình của Chính phủ, trước mắt, dự luật chưa bổ sung quy định về quyền khởi kiện của người bị tạm giữ, tạm giam và việc giải quyết khởi kiện trong thực hiện chế độ tạm giữ, tạm giam do Luật Tổ chức VKSND (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua quy định: “Quyết định giải quyết khiếu nại của viện trưởng VKSND cấp trên là quyết định có hiệu lực pháp luật”.

Sáu bị cáo nguyên sĩ quan công an ở tỉnh Phú Yên trong vụ án dùng nhục hình dẫn đến chết nghi can tại phiên tòa sơ thẩm lần 2 (ngày 7 đến 15-4)Ảnh: HỒNG ÁNH

Tách trại tạm giam, nhà tạm giữ khỏi công an địa phương

Thẩm tra dự luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện cho rằng tình trạng bức cung, nhục hình đang gây bức xúc trong dư luận. Mặc dù việc bức cung, nhục hình không phải do người quản lý tạm giữ, tạm giam gây ra nhưng các vụ việc đó lại xảy ra trong nhà tạm giữ, trại tạm giam.

Để bảo đảm quyền con người, chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị Chính phủ nghiên cứu quy định ngay trong dự luật về việc thiết kế hệ thống các phòng hỏi cung, các hình thức giám sát, kiểm tra, kiểm sát việc hỏi cung, quyền giám sát việc hỏi cung của người quản lý tạm giữ, tạm giam; việc kiểm tra sức khỏe người bị tạm giữ, tạm giam trước và sau trích xuất; trách nhiệm của nhà tạm giữ, trại tạm giam khi có bức cung, nhục hình trong giai đoạn tạm giữ, tạm giam.

Đặc biệt, nhiều ý kiến trong Ủy ban Tư pháp kiến nghị cần xác định rõ hơn về mô hình hệ thống các cơ quan quản lý nhà tạm giữ, trại tạm giam. Đây là vấn đề chưa được đề cập rõ trong tờ trình cũng như trong dự án luật này. “Mô hình đó phải bảo đảm tính minh bạch, khách quan, độc lập về mặt tổ chức, quản lý cán bộ với cơ quan điều tra; tránh tình trạng điều tra viên bức cung, dùng nhục hình đối với người bị tạm giữ, tạm giam như vừa qua” - ông Hiện nhấn mạnh.

Theo Ủy ban Tư pháp, mô hình này tổ chức quản lý trại tạm giam, nhà tạm giữ theo hệ thống dọc do Tổng cục Thi hành án hình sự và Hỗ trợ tư pháp thuộc Bộ Công an quản lý, bảo đảm minh bạch, rõ trách nhiệm giữa cơ quan quản lý tạm giữ, tạm giam và cơ quan điều tra; nhất là bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, sự tôn trọng về nhân phẩm, danh dự của người bị tạm giữ, tạm giam.

Bên cạnh đó, cần khắc phục được tình trạng nơi quá tải, nơi không đủ số lượng. Hiện nay, mỗi tỉnh, thành có 1 trại tạm giam; mỗi huyện có 1 nhà tạm giữ.