Cá tra, basa rớt giá: Người nuôi tự hại nhau?

Ngày 27-10, chúng tôi trở lại những vùng nuôi cá tra, basa nổi tiếng của An Giang. Những lò nấu thức ăn cho cá của dãy nhà bè trên sông Hậu vẫn tỏa khói trắng nghi ngút nhưng đi đến đâu cũng nghe dân tình bàn tán xôn xao chuyện cá rớt giá, cá chết đầy bè; chuyện tấm cám, cá biển (những nguyên liệu làm thức ăn cho cá tra, basa) tăng giá vùn vụt.

Làng cá âu lo

Ở làng bè Mỹ Hòa Hưng (TP Long Xuyên), anh Toàn, chủ một bè cá chừng 50 tấn, than: “Mấy ngày nay chạy đôn chạy đáo khắp nơi kêu bán cá nhưng chưa đựơc mối nào. Cá tới lứa không bán được, lớp chết, lớp chịu tiền thức ăn muốn xỉu”. Theo anh Toàn và những chủ bè cá ở khu vực Mỹ Hòa Hưng, hiện nay đàn cá tra, basa đang bắt đầu “khó ở” do trời chuyển mùa gió chướng và nước trên sông bắt đầu ô nhiễm vì nước cỏ từ trong đồng ruộng đổ ra. Anh Toàn nói: “Năm nào đến mùa này người nuôi cá cũng xất bất xang bang. Cá cứ bỏ ăn hàng loạt rồi đâm đầu vào thành bè mà chết. Ngày ít, chết vài chục con; ngày nhiều, chết cả trăm con. Nếu không bán được thì vài tuần nữa cá chết hết”.

Nhưng cá chết thì vẫn còn bán được cho dân xẻ khô với giá 4.000 đồng/kg; chuyện làm mấy ông chủ bè, ao hầm lo ngại nhất là cá không bán được mà vẫn phải tốn tiền nuôi cầm cự. Những người nuôi cá ở Mỹ Hòa Hưng cho biết hiện nay giá cám đã vọt lên 2.400 đồng/kg, cá biển 3.500 đồng/kg. Trung bình một bè cá 50 tấn mỗi ngày phải tốn 250 kg thức ăn các loại, khoảng 750.000 đồng. Nguy cơ lỗ lã đang đè nặng trên vai những người nuôi cá vì giá bán 10.000 đồng- 10.500 đồng/kg đã rớt xuống dưới giá thành sản xuất (giá bán 12.000 đồng/kg người nuôi cá chỉ mới hòa vốn). Bà Lê Thị Tuyết ở ấp Mỹ Khánh 2 rầu rĩ: “Giá cá tuột quá nhanh, hồi tuần trước các thương lái, xí nghiệp chế biến còn mua 11.000 đồng- 11.500 đồng/kg nhưng bây giờ kêu bán 10.500 đồng/kg cũng khó có người mua. Cứ đà này thì giá cá còn xuống thấp hơn”.

Tranh nhau hạ giá, “mất mối” tiêu thụ

Nhắc đến chuyện cá tra, basa rớt giá ồ ạt, ông Bình thở dài: “Đâu phải mới năm nay, năm nào tới mùa này cá cũng rớt giá như là một chu kỳ. Có năm giá cá rớt thê thảm hơn, chỉ 5.000 đồng - 6.000 đồng/kg. Năm nay sở dĩ cá mới rớt xuống 10.000 đồng - 10.500 đồng/kg mà dân la làng là vì vốn đầu tư nặng, giá thức ăn tăng quá cao so với các năm trước”.

Ghé Sở NN-PTNT An Giang hỏi các giải pháp bình ổn thị trường cá tra, cá basa giúp người nuôi an tâm sản xuất, chúng tôi nhận được câu trả lời: “Lãnh đạo bận họp”. Qua Hiệp hội Nghề cá, ông Lê Chí Bình, thư ký hiệp hội, nhăn nhó: “Chúng tôi cũng đang nhức đầu về chuyện này”. Theo Hiệp hội Nghề cá tỉnh An Giang, hiện nay trên địa bàn tỉnh đang có trên 4.000 lồng, bè và hơn 3.000 ha mặt nước thả nuôi cá tra, basa với tổng sản lượng khoảng 140.000 tấn cá thương phẩm/năm. Tuy nhiên, ông Bình nhìn nhận con số này chưa thực sự chính xác bởi lẽ trong năm qua diện tích nuôi cá ao hầm tăng rất nhanh, chưa thể thống kê nổi.

Ông Bình nói An Giang đang có 5 nhà máy chế biến cá tra, basa với năng lực sản xuất khoảng 400 tấn/ngày đêm. Nếu tính chi li thì năng lực sản xuất cả năm của các nhà máy vẫn bảo đảm tiêu thụ hết sản lượng cá tra, basa trong tỉnh, không chênh lệch bao nhiêu. Sở dĩ có tình trạng cá rớt giá là do những ngày qua những người nuôi cá ao hầm thu hoạch chạy lũ, các chủ lồng bè lại muốn bán cá để tránh gió bấc và nước cỏ nên cung vượt quá cầu dẫn đến tình trạng dội chợ vì năng lực các nhà máy chế biến có hạn. Những người nuôi cá không biết thực tế này nên cứ tự hại nhau bằng cách tranh nhau hạ giá bán để mong cá của mình được thu mua trước nên trách doanh nghiệp ép giá cũng không đúng. Một nguyên nhân khác: Những năm trước nhiều doanh nghiệp ở Cần Thơ, Đồng Tháp phải đến An Giang mua cá nguyên liệu, góp phần không nhỏ trong khâu tiêu thụ cá, bình ổn thị trường. Nhưng năm nay nghề nuôi cá tra, basa trong lồng bè và ao hầm của hai địa phương này phát triển rất mạnh, bảo đảm cung ứng đủ nguyên liệu cho các nhà máy nên người nuôi cá của An Giang “mất mối”. Ông Bình nhận định: “Nếu tình trạng tranh bán vẫn diễn ra ồ ạt như hiện nay thì giá cá thương phẩm sẽ còn tiếp tục hạ nhưng thấp đến mức nào cũng chưa thể dự báo được”.

Yêu cầu giữ đúng hợp đồng với hội viên

Hiệp hội Nghề cá An Giang cho biết, theo yêu cầu khẩn thiết của những người nuôi cá, ngày 28-10 UBND tỉnh An Giang chủ trì một cuộc họp giữa hiệp hội và đại diện những người nuôi cá với các doanh nghiệp chế biến cá tra, basa trong tỉnh để tháo gỡ những khó khăn của thị trường hiện nay. Phía Hiệp hội Nghề cá chỉ yêu cầu các nhà máy thực hiện đúng hợp đồng tiêu thụ sản phẩm đã ký với các hội viên Câu lạc bộ Nuôi cá, hội viên Hiệp hội Nghề cá để tránh tình trạng tự cạnh tranh hạ giá bán giữa những người nuôi cá đang xảy ra ngày một nhiều. Tuy nhiên, theo những người am hiểu tình hình thì hiện nay rất khó nâng giá thu mua cá tra, cá basa vì phía khách hàng nước ngoài đã nắm được quy luật nên vào thời điểm này đã giảm giá mua 0,3 USD- 0,4 USD/kg. “Chúng tôi cũng muốn mua cá giá cao cho nông dân nhưng thị trường xuất khẩu không cho phép, nếu tiếp tục giữ giá thu mua cao chúng tôi sẽ bị lỗ”, đại diện một doanh nghiệp chuyên thu mua cá tra, basa xuất khẩu ở Long Xuyên nói với chúng tôi như vậy.