Đại tang của cả dân tộc

Lễ viếng theo nghi thức Quốc tang Đại tướng Võ Nguyên Giáp - nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Quân ủy Trung ương, nguyên Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam, đại biểu Quốc hội từ khóa I đến khóa VII - đã được Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Quân ủy Trung ương tổ chức trọng thể tại Nhà Tang lễ quốc gia (số 5 Trần Thánh Tông, TP Hà Nội) vào sáng 12-10. Lễ viếng cũng được tổ chức đồng thời tại trụ sở UBND tỉnh Quảng Bình (quê hương của Đại tướng) và Hội trường Thống Nhất (TP HCM), kéo dài đến 21 giờ cùng ngày.

Gia quyến Đại tướng Võ Nguyên Giáp bên linh cữu của Đại tướng Ảnh: TTXVN

Tiết thu Hà Nội sáng 12-10 dường như buồn hơn khi từ sáng sớm, dòng người khắp nơi đã đổ về nhà riêng của Đại tướng tại số 30 Hoàng Diệu (quận Ba Đình) và Nhà Tang lễ quốc gia để bày tỏ lòng thành kính với vị tướng anh hùng của dân tộc trong niềm xúc động dâng trào.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ghi sổ tang Ảnh: TTXVN Mãi mãi lưu danh Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng xúc động ghi vào sổ tang: “Vô cùng thương tiếc đồng chí Đại tướng Võ Nguyên Giáp - anh Văn - nhà lãnh đạo có uy tín lớn của Đảng, nhà nước và nhân dân ta... Người đã có nhiều công lao to lớn và cống hiến đặc biệt xuất sắc đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc”. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang bày tỏ: “... Là vị tướng của nhân dân, được nhân dân yêu mến, kính trọng, tên tuổi Đại tướng Võ Nguyên Giáp mãi mãi lưu danh trong lịch sử dân tộc. Là một biểu tượng tiêu biểu của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam..., đồng chí còn là một vị tướng huyền thoại, được bạn bè quốc tế vinh danh, ngưỡng mộ và khâm phục”. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng viết: “... Chúng tôi nguyện chung sức, chung lòng hoàn thành tốt trọng trách của mình trước Đảng, trước Tổ quốc, trước nhân dân”. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng viết: “Chúng tôi xin kính cẩn nghiêng mình kính viếng và tiễn đưa Đại tướng tới nơi an nghỉ vĩnh hằng. Xin chia sẻ niềm đau thương vô hạn cùng phu nhân và toàn thể gia quyến”.

Quàn tại vị trí trang trọng nhất, chính giữa đài lễ, linh cữu Đại tướng Võ Nguyên Giáp được phủ Quốc kỳ đỏ thắm. Vị tướng huyền thoại của dân tộc Việt Nam và nhân dân yêu chuộng hòa bình thế giới thanh thản nằm đó, bên những người đồng chí, đồng bào thân thương. Các thành viên trong Ban Tổ chức Lễ Quốc tang và 60 sĩ quan cấp tướng Quân đội Nhân dân Việt Nam túc trực bên linh cữu Đại tướng. Cụ bà Đặng Bích Hà, người bạn đời thân thiết của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, cùng các con cháu và những người thân trong gia quyến có mặt đông đủ bên linh cữu.

Đúng 7 giờ 30 phút, lễ viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp được cử hành trọng thể trong nền nhạc Hồn tử sĩ. Nhiều người lặng lẽ khóc giữa tiếng nhạc trầm buồn.

Bày tỏ lòng biết ơn và niềm tiếc thương sâu sắc Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đoàn đại biểu Thành ủy, HĐND, UBND, MTTQ TP Hà Nội do ông Phạm Quang Nghị - Bí thư Thành ủy - dẫn đầu và đoàn đại biểu Thành ủy, HĐND, UBND, MTTQ TP HCM do ông Lê Thanh Hải - Bí thư Thành ủy - dẫn đầu đã tới viếng Đại tướng.

Sau phút mặc niệm, các vị lãnh đạo và nguyên lãnh đạo Đảng, nhà nước, MTTQ đi vòng quanh linh cữu, vĩnh biệt Đại tướng Võ Nguyên Giáp và ân cần thăm hỏi, chia buồn cùng gia quyến của Đại tướng...

Trong khi đó, tại tỉnh Quảng Bình - quê hương của Đại tướng Võ Nguyên Giáp - trời mưa tầm tã như khóc tiễn người con ưu tú, kiên trung về với thế giới người hiền. Từ sáng sớm, các đoàn đại biểu lãnh đạo Đảng và chính quyền tỉnh Quảng Bình; các đơn vị quân đội ở Quân khu 4; đoàn cán bộ, đảng viên, các tầng lớp nhân dân trong tỉnh và nhiều tỉnh, thành trên cả nước cùng đoàn đại biểu gia đình, dòng họ của Đại tướng đã tề tựu tại khu vực trụ sở UBND tỉnh Quảng Bình dự lễ viếng cử hành lúc 7 giờ 30 phút.

Đoàn đại biểu Tỉnh ủy, chính quyền tỉnh Khăm Muộn - Lào cũng đến đặt vòng hoa viếng Đại tướng. Vào cùng thời điểm, lễ viếng được cử hành tại nhà lưu niệm của Đại tướng ở thôn An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình.

Tại TP HCM, hàng ngàn người dân TP và các tỉnh, thành phía Nam từ sáng sớm đã hướng về Hội trường Thống Nhất, vào viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp cử hành lúc 7 giờ 30 phút.

Trong sổ tang, lãnh đạo TP HCM viết: “Nhân dân, cán bộ đảng viên, lực lượng vũ trang TP HCM kính cẩn nghiêng mình trước anh linh đồng chí, ghi lòng tạc dạ công ơn vô cùng to lớn của đồng chí với sự nghiệp cách mạng của TP, tinh thần, hình ảnh, nhân cách của Đại tướng sẽ luôn hiển hiện trên mỗi bước đường xây dựng, bảo vệ và phát triển TP mang tên Bác Hồ kính yêu”.

Lệ tràn sông núi

GS-Anh hùng Lao động Vũ Khiêu dẫn đầu đoàn đại biểu Hội đồng dòng họ Vũ - Võ sáng cùng ngày cũng đã đến viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp, người con ưu tú của dòng họ Vũ - Võ. Tại đây, trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, GS Vũ Khiêu nói: “Đây là một lễ tang rất đặc biệt, chỉ có sau Cụ Hồ. Ngay khi nhà nước chưa tổ chức Quốc tang thì nhân dân đã viếng rất đông. Hiếm có vị tướng nào nhận được tình yêu vô bờ bến của người dân như vậy”. Rồi ông rưng rưng đọc câu đối viếng Đại tướng do ông mới đặt: Gương rọi đất trời rực sáng ngàn thu nhân lại trí / Lệ tràn sông núi khóc than hai bác Võ như Hồ.

Trong hàng trăm đoàn người đến viếng Đại tướng tại tỉnh Quảng Bình, thật cảm động khi thấy 5 bạn trẻ đến từ Công ty Sáng Ban Mai (tỉnh Bình Dương). Họ đội mưa ôm di ảnh Đại tướng đứng hàng giờ để tỏ lòng thành kính. Chúng tôi còn gặp bà Quế Thị Nhung, 79 tuổi, đến từ huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An. Dù tuổi cao nhưng bà Nhung vẫn quyết đón tàu một mình từ TP Vinh vào TP Đồng Hới. “Tôi đứng trước cổng UBND tỉnh Quảng Bình chờ từ sáng sớm để mong được vào thắp nhang cho Đại tướng. Ngày mai, tôi nhất định sẽ ra sân bay để thấy linh cữu của Đại tướng, rồi có chết cũng thỏa lòng” - bà Nhung lau nước mắt.

Ông Howard Limbert, 56 tuổi, người Anh, tâm sự: “Năm 1992, tôi đã được gặp và ăn cơm cùng Đại tướng tại Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Nghe tin ông mất, tôi rất xúc động đã cùng vợ đến viếng Đại tướng”. Còn bà Hoàng Thị Vĩ, 85 tuổi, đến từ huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, cũng òa khóc giữa lễ viếng: “Tôi từng khóc khi hay tin Bác Hồ mất, nay bác Giáp ra đi, tim tôi như thắt lại”.

Là cựu tù Phú Quốc, lặn lội hơn 1.000 km từ TP HCM ra Quảng Bình viếng Đại tướng, ông Đậu Đức Nam chia sẻ: “Bác Giáp mất đi, tôi cảm thấy như mất một phần thân thể của mình”.

Tại nhà lưu niệm của Đại tướng, trong tiếng nhạc bài Hồn tử sĩ u uất bỗng phát lên tiếng khóc nhói lòng: “Ông ơi, cháu từ Thái Lan mới về đến đây! Cháu không biết nói gì để bày tỏ niềm tiếc thương vô hạn…” - ông Võ Văn Hoài (cháu gọi Đại tướng bằng ông) nấc nghẹn. Lâu nay, gia đình ông ở Thái Lan, khi nghe tin Đại tướng qua đời liền trở về Hà Nội để viếng, rồi về quê tiễn đưa linh cữu của Đại tướng.

Kính cẩn thắp nén nhang lên bàn thờ Đại tướng,  ông Nguyễn Thoan, người dân tộc Bru - Vân Kiều (ở xã Ngân Thủy, huyện Lệ Thủy), nghẹn ngào: “Bác ơi, chúng con từ núi rừng xa xôi đã về đây viếng bác. Thương nhớ bác lắm, bác ơi!”.

Bà Công Tôn Nữ Trí Huệ (92 tuổi) cùng con trai và cháu rể người Pháp là Garcia Jean vượt hàng trăm km từ Thừa Thiên - Huế ra Quảng Bình viếng Đại tướng. Là cháu nội của hoàng tử Miên Lâm, hoàng tử thứ 57 của vua Minh Mạng, cách đây 13 năm, bà Trí Huệ nổi tiếng với chuyện làm gối “trái dựa” tặng Đại tướng. Đôi chân nay không còn vững chãi, bà được con trai và cháu rể dìu vào thắp nhang. “Thế là bác đi rồi, bác ơi...” - bà Huệ rưng rưng.

Bất tử trong lòng đồng đội

Hòa giữa dòng người ngồi theo dõi lễ viếng bên trong Nhà Tang lễ quốc gia qua màn hình lớn ở Vườn hoa Yersin, Hà Nội là một người lính già lúc nào cũng ôm di ảnh Đại tướng với ánh mắt đượm buồn. Bác là Tô Xuân Thanh (SN 1954, quê ở huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa), một cựu chiến binh từng chiến đấu ở chiến trường miền Nam. “Khi bố tôi chết, tôi khóc như thế nào thì Đại tướng qua đời, tôi cũng khóc thế ấy. Tôi chỉ kịp thông báo với vợ rồi tức tốc lấy chiếc Cub 50 phóng từ nhà ra Hà Nội” - bác Thanh ngậm ngùi.

Cả ngày hôm qua, nhịp sống thường nhật ở TP HCM trở nên chậm lại. Sương mù võng xuống thành phố, bảng lảng trên những dòng người lặng lẽ xếp hàng vào Hội trường Thống Nhất viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Tại đó, chúng tôi bắt gặp hình ảnh một cựu chiến binh ngồi trên chiếc xe lăn, bàn tay run rẩy chắp trước ngực, nghẹn ngào dõi theo màn hình bên ngoài lễ viếng. Nhìn cụ, nhiều người đã rơi nước mắt.

Cụ là Nguyễn Long (SN 1930), nguyên Trưởng Ban Quân báo tỉnh Bình Thuận. “Tôi buồn!” - cụ nói không thành tiếng, rồi nức nở. Con trai của cụ Long cho biết cha mình khóc suốt từ hôm hay tin Đại tướng qua đời. “Cả cuộc đời gắn bó với cách mạng nên trong lòng cha tôi, Đại tướng luôn là một người thân…” - con trai cụ Nguyễn Long nói.

Lẫn trong dòng người đến lễ viếng tại trụ sở UBND tỉnh Quảng Bình là đoàn cựu nữ pháo binh Ngư Thủy với bộ quân phục xanh. Những nữ anh hùng một thời nay tóc đã bạc trắng, gương mặt đẫm lệ. Cựu nữ pháo thủ Nguyễn Thị Huệ (62 tuổi) khóc thành tiếng: “Chúng tôi đánh thắng giặc, bắn cháy nhiều chiếc tàu chính một phần tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đại tướng. Đại tướng bất tử trong tim chúng tôi”.

Cùng với cả nước tổ chức lễ viếng Đại tướng, lãnh đạo Ban Chỉ huy Quân sự huyện Đạ Tẻh, tỉnh Lâm Đồng đã đón ông Tô Văn Cắm, người duy nhất trong số 34 chiến sĩ Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân - tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam được “người anh cả” Võ Nguyên Giáp chỉ huy thành lập ngày 22-12-1944 - ra tại đơn vị để thắp hương và kính viếng anh linh của Đại tướng. Trong bộ quân phục tinh tươm, người lính già run run bật khóc: “Tôi nhớ anh Văn lắm, các cháu ơi!”.