xem thêm
An Giang
Bình Dương
Bình Phước
Bình Thuận
Bình Định
Bạc Liêu
icon 24h qua
Đăng nhập
icon Đăng ký gói bạn đọc VIP

Khôi phục lời thề “làm quan trong sạch”

Yến Anh

Từ thời Lý, sau đó là thời Trần, hàng năm tể tướng và các quan triều đình đều có “lời thề trung hiếu” tại đền Đồng Cổ: “Làm tôi tận trung/Làm quan trong sạch/Ai trái lời thề/Thần minh giết chết”

Giáo sư Ngô Đức Thịnh, Ủy viên Hội đồng Di sản quốc gia, cho biết từ thời Lý, “Hội thề trung hiếu” tại đền Đồng Cổ - Thăng Long (nay thuộc quận Tây Hồ, TP Hà Nội) đã thành một nghi lễ quốc gia.

Đã có từ 1.000 năm trước

Ngay khi lên ngôi, vua Lý Thái Tông đã cho xây một ngôi đền thờ thần Đồng Cổ ở bên Hoàng thành và quyết định lấy ngày 25-3 âm lịch khai hội thề tại đền. Sử sách ghi “bách quan văn võ từ phía Đông đi vào đền, đến trước đàn, quỳ trước thần vị, đọc lời thề: Làm con bất hiếu/Làm tôi bất trung/Thần minh tru diệt”.

Một trong những hình ảnh tại lễ hội Minh thề, chùa Hòa Liễu, TP Hải Phòng Ảnh: TRỌNG ĐỨC
Một trong những hình ảnh tại lễ hội Minh thề, chùa Hòa Liễu, TP Hải Phòng Ảnh: TRỌNG ĐỨC

Đến thời Trần, hội thề tiếp tục được giữ.  Sách Đại Việt sử ký toàn thư (bản kỷ, quyển 5, tờ 4b) chép: “Hằng năm, vào ngày mùng 4 tháng 4, tể tướng và trăm quan đến chực ở ngoài cửa thành từ lúc gà gáy, tờ mờ sáng thì tiến vào triều vua ngự ở cửa Hữu Lang điện Đại Minh, trăm quan mặc nhung phục, lạy 2 lạy rồi lui ra. Ai nấy đứng thành đội ngũ, sắp nghi trương mà theo hầu ra cửa Tây thành, vào đồ thờ. Núi Đồng Cổ, họp nhau uống máu ăn thề. Quan trung thư kiểm chính tuyên đọc lời thề rằng: Làm tôi tận trung, làm quan trong sạch, ai trái lời thề này xin thần minh giết chết”. Đọc xong, tể tướng sai đóng cửa để điểm danh, người vắng mặt phải phạt 5 quan tiền ngày hôm ấy, trai gái bốn phương đứng chật ních bên đường để xem như một ngày hội lớn.

Theo GS Thịnh, trước đây việc nhờ thần linh chứng giám hoặc can thiệp là điều bình thường. Thề làm tôi tận trung, làm quan trong sạch là lời thề trang nghiêm và đáng kính.

Mai một dần

GS Vũ Minh Giang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, cho biết ngày 5-1-1946, trước ngày tổng tuyển cử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tuyên thệ trước bàn thờ Đức Phật tại chùa Bà Đá trước đông đảo mọi người: “... Nói hy sinh phấn đấu thì dễ nhưng làm thì khó. Trước Phật đài tôn nghiêm, trước quốc dân đồng bào có mặt tại đây, tôi xin thề hy sinh đem thân phấn đấu để giữ vững nền độc lập cho Tổ quốc. Hy sinh, nếu cần đến hy sinh cả tính mạng, tôi cũng không từ”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng trịnh trọng đọc lời tuyên thệ nhậm chức trên sân khấu Nhà hát Lớn, trước bàn thờ Tổ quốc vào ngày 2-3-1946, khi Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến chính thức ra mắt Quốc hội trong phiên họp đầu tiên. Lời tuyên thệ ấy ghi rõ: “Chúng tôi, Chính phủ kháng chiến nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Tối cao Cố vấn đoàn và Ủy viên Kháng chiến hội, trước bàn thờ thiêng liêng của Tổ quốc, trước Quốc hội, xin thề, xin cương quyết lãnh đạo nhân dân kháng chiến, thực hiện nền Dân chủ Cộng hòa Việt Nam, mang lại tự do hạnh phúc cho dân tộc. Trong công việc giữ gìn nền độc lập, chúng tôi quyết vượt mọi khó khăn, dù phải hy sinh tính mệnh cũng không từ”.

Tuy nhiên, theo GS Giang, dường như từ lâu, những tập quán đẹp này đã mai một trong đời sống chính trị.

Lẽ nào dễ dàng mất?

GS Ngô Đức Thịnh đặt vấn đề: Một tập quán đã trở thành nghi lễ quốc gia qua nhiều thế kỷ với truyền thống tốt đẹp không lẽ nào lại dễ dàng mất đi? Hãy nhìn vào thế giới quanh ta, những lễ tuyên thệ của các quan chức lâu nay vẫn được duy trì như một truyền thống, thậm chí thành thủ tục bắt buộc như lễ tuyên thệ trước khi nhậm chức của Tổng thống, Phó Tổng thống Mỹ. Các quan tòa, luật sư, bị cáo, nhân chứng cũng đều phải thề tôn trọng sự thật và luật pháp trong phiên tòa…

Trước đây, nhà sử học Dương Trung Quốc từng đặt vấn đề tái lập tập quán tuyên thệ ấy đối với bộ máy quan chức khi nhận nhiệm vụ do dân giao phó. “Khi người dân nghe lời tuyên thệ của quan chức thì lòng tin cũng được củng cố, bởi lẽ đời sống tâm linh trong xã hội cũng đã ngày một sâu sắc hơn khiến một lời tuyên thệ không chỉ là hứa suông” - ông Quốc nói.

 

Lên đầu Top

Bạn cần đăng nhập để thực hiện chức năng này!

Bạn không thể gửi bình luận liên tục. Xin hãy đợi
60 giây nữa.

Thanh toán mua bài thành công

Chọn 1 trong 2 hình thức sau để tặng bạn bè của bạn

  • Tặng bằng link
  • Tặng bạn đọc thành viên
Gia hạn tài khoản bạn đọc VIP

Chọn phương thức thanh toán

Tài khoản bạn đọc VIP sẽ được gia hạn từ  tới

    Chọn phương thức thanh toán

    Chọn một trong số các hình thức sau

    Tôi đồng ý với điều khoản sử dụng và chính sách thanh toán của nld.com.vn

    Thông báo