Kiểm nghiệm sai biệt, hậu quả khó lường

Sự bất nhất trong kết quả kiểm nghiệm lô hàng 16 tấn bột sương sáo nhập từ Trung Quốc  bị thu giữ vừa qua là dấu hỏi về chất lượng của nhiều loại thực phẩm đang nhập khẩu, tiêu thụ trên thị trường cũng như trách nhiệm của các bên kiểm định.

Khác nhau đến khó tin

Theo Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế, trong tháng 6-2014, Công ty TNHH Thương mại sản xuất 3K (Công ty 3K; phường Âu Lạc, quận Bình Tân, TP HCM) nhập khẩu lô hàng 16 tấn bột sương sáo đen và trắng qua cảng Sài Gòn.

Ngày 1-7, Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng 3 (Trung tâm 3) lấy mẫu tại cảng Sài Gòn. Ngày 11-7, Trung tâm 3 đã cấp “Giấy xác nhận đạt yêu cầu nhập khẩu” cho lô hàng nêu trên. Cục An toàn thực phẩm cũng đã xác nhận công bố phù hợp với quy định an toàn thực phẩm.

Trong khi đó, Đội Chống buôn lậu của Tổng cục Hải quan và Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 cũng lấy mẫu đối với lô hàng này và gửi Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an kiểm tra. Kết quả cho thấy hàm lượng thủy ngân cao hơn mức cho phép 100 lần và hàm lượng asen vượt ngưỡng 18,5 lần.

Xét nghiệm nhanh đối với mẫu thực phẩm tại một cơ sở xét nghiệm ở Hà Nội

Theo ông Hoàng Lâm, Giám đốc Trung tâm 3, đến thời điểm này, trung tâm vẫn bảo lưu kết quả giám định đối với lô hàng 16 tấn bột sương sáo sau nhiều lần kiểm nghiệm lại mẫu lưu. “Trung tâm đã làm đúng quy trình của Bộ Y tế cả về người lấy mẫu, thử nghiệm và tuân thủ đúng quy trình lấy mẫu” - ông Lâm khẳng định.

Lãnh đạo Đội Chống buôn lậu của Tổng cục Hải quan cũng cho biết quy trình lấy mẫu của họ là hoàn toàn chuẩn xác. Đơn vị này thực hiện các quy trình bình thường như lấy mẫu giám định.

Chưa thể lý giải

Theo ông Trần Quang Trung, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, đây là lần đầu tiên có kết quả kiểm nghiệm thực phẩm trái chiều giữa 2 cơ quan. Hiện nay, Bộ Y tế cũng chưa tìm được bằng chứng để lý giải.

“Đối với thực phẩm, việc lấy mẫu kiểm nghiệm phải theo quy định; người đi lấy mẫu phải qua tập huấn, được cấp chứng chỉ mới được lấy mẫu; cách lấy và vận chuyển, bảo quản, lưu mẫu, phương pháp xét nghiệm... cũng theo quy định. Những yếu tố này ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả kiểm nghiệm” - ông Trung nhấn mạnh.

Theo ông Trung, Bộ Y tế có quyền chỉ định đơn vị kiểm nghiệm lại và đưa ra kết luận cuối cùng khi có sự khác biệt về kết quả kiểm nghiệm của các đơn vị trong và ngoài ngành y tế. Do đó, có thể sẽ trưng cầu đơn vị kiểm nghiệm độc lập. Tuy nhiên, hiện Bộ Y tế chưa nhận được đề nghị của hải quan về việc tìm đơn vị lấy mẫu kiểm nghiệm lại lô hàng này.

Hiện cả nước có 13 đơn vị giám định an toàn thực phẩm. Hằng năm, các phòng kiểm nghiệm đều có chương trình kiểm tra chéo và giám sát lẫn nhau.

Phân tích về những sai số trong quá trình kiểm nghiệm, một chuyên gia của Hội Các phòng thử nghiệm Việt Nam cho rằng dù kiểm nghiệm với phương pháp nào thì kết quả cuối cùng vẫn phải giống nhau hoặc tương đối giống nhau, không thể có chuyện “ông nói có, bà nói không”. Nếu sản phẩm sương sáo thực sự có asen, thủy ngân  nhưng lại “lọt lưới” vào thị trường do kết quả kiểm nghiệm sai thì hậu quả sẽ khó lường.

Với kết quả sai biệt nêu trên, dư luận không khỏi lo ngại những thực phẩm dù độc hại vẫn hoàn toàn có thể tung ra thị trường nếu được kiểm nghiệm là an toàn.