Lại đòi tăng giá xăng dầu!

Cho rằng vẫn bị lỗ, nhiều doanh nghiệp lại rục rịch đòi tăng giá xăng dầu. Ảnh: Tấn Thạnh

Một tháng có thể tăng giá 20%

Tuy nhiên, vì Bộ Tài chính “ngâm” đến ngày 28-8 mới cho tăng giá nên mức chênh lệch nói trên đã lên đến gần 2.000 đồng/lít. Theo yêu cầu của Bộ Tài chính, giá xăng chỉ được tăng không quá 700 đồng/lít, cộng thêm 200 đồng sử dụng quỹ bình ổn là chưa đủ điều kiện cho DN hòa vốn. Sau khi được tăng giá xăng, mức chênh lệch giữa giá bán lẻ và giá cơ sở vẫn xấp xỉ 1.000 đồng/lít nên việc tăng giá là khó tránh khỏi nếu giá thế giới không giảm mạnh.

Bộ Tài chính nhận định mức tăng giá của DN kinh doanh xăng dầu chỉ bằng khoảng 50% mức lẽ ra phải tăng. Tuy nhiên, bộ này vẫn “ép” DN tạm thời đưa lợi nhuận định mức 300 đồng/lít ra ngoài giá cơ sở để chia sẻ khó khăn với Nhà nước và người tiêu dùng. Theo các chuyên gia kinh tế, với cách điều hành như vậy, giá xăng tăng thấp không phải do DN tiết kiệm được chi phí, hạch toán minh bạch mà chỉ là tạm thời “nén” lại vì mệnh lệnh hành chính. “Nếu nén lâu quá sẽ đến lúc buộc phải tăng sốc” - một chuyên gia nhận định.

Bà Phạm Chi Lan, chuyên gia kinh tế, cho rằng với cách điều hành như hiện nay, giá xăng sẽ tăng hết biên độ cho phép là 20% trong vòng một tháng. “Gần đây, Bộ Tài chính lấy lý do bảo đảm nguồn thu ngân sách nên không chịu giảm thuế. Như vậy, không khác nào phó thác hết cho DN độc quyền rồi đổ trách nhiệm cho họ” - bà Phạm Chi Lan bức xúc.

“Thủ phạm” chính là cơ chế

Diễn biến trên thị trường xăng dầu đang có biểu hiện lặp lại những bất ổn như thời kỳ đầu thực hiện cơ chế điều hành giá theo Nghị định 84 của Chính phủ. Đầu năm 2010, Bộ Tài chính đã để DN tự quyết định giá bán xăng dầu khi giá đầu vào tăng 7%. Trên cơ sở đó, các DN đã liên tiếp điều chỉnh giá bán theo hướng tăng nhiều hơn giảm với thời gian dãn cách là 10 ngày/lần. Tuy khẳng định DN không vi phạm nguyên tắc điều hành giá nhưng Bộ Tài chính vẫn phải tạm ngừng giao quyền định giá cho họ chỉ sau 2 tháng. Đến ngày 21-6, Bộ Tài chính lại giao quyền định giá cho DN và kết quả là trong 2 tháng qua, giá xăng chỉ giảm một lần với mức 600 đồng/lít và tăng liên tiếp 4 lần với tổng cộng 3.100 đồng/lít.

Bà Phạm Chi Lan cho rằng những diễn biến bất ổn trên thị trường xăng dầu cho thấy “thủ phạm” chính là cơ chế chứ không hẳn do yếu tố khách quan là giá thế giới.

Để quản lý ngành kinh tế độc quyền, Nhà nước có thể sử dụng công cụ giá, điều tiết lợi nhuận hoặc tạo môi trường cạnh tranh. Hiện nay, cả nước có 11 đầu mối nhập khẩu, kinh doanh xăng dầu, bao gồm 8 DN Nhà nước và 3 DN thuộc thành phần kinh tế khác. Thị phần chủ yếu vẫn do Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) nắm giữ (trên 60%), tiếp đến cũng là các DN Nhà nước như PV Oil (16,4%), Saigon Petro (khoảng 8%)...