Làm chưa tới, xử chưa nghiêm

Ông Phan Hoàng Trí, Phó Giám đốc Khu Quản lý đường thủy nội địa - Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TP HCM (gọi tắt là Khu Đường thủy), cho rằng sở dĩ tình trạng lấn chiếm sông, rạch diễn ra ồ ạt là do từ năm 1994-2004, quy định về quản lý tuyến sông thủy giữa địa phương và Trung ương còn chồng chéo, người dân lợi dụng đua nhau lấn chiếm. Sau năm 2004, dù UBND TP đã ban hành các quy định tăng cường bảo vệ hành lang bờ sông nhưng việc lấn chiếm cũng không... hạ nhiệt.

1.001 lý do để… tồn tại

Điều đáng nói là rất nhiều trường hợp xây dựng vi phạm hành lang sông, rạch bị Khu Đường thủy (trước kia là Khu Đường sông) “thổi còi” ngay từ khi chủ đầu tư đặt những viên gạch đầu tiên. Tuy nhiên, cuối cùng, công trình vẫn mọc lên bề thế, sau đó chính quyền địa phương cho phép tồn tại với nhiều lý do, cả những lý do không thể hiểu nổi!

Đơn cử là công trình nhà hàng ẩm thực và karaoke Lạc Hồng (ấp 1, xã Nhơn Đức, huyện Nhà Bè) của ông Nguyễn Văn Lắm - lấn ra bờ sông Bà Chiêm 2,5 m, dài 19 m mà Báo Người Lao Động đã phản ánh ở số trước. Đến nay, đã hơn 3 năm kể từ ngày Thanh tra Xây dựng huyện Nhà Bè phối hợp với Khu Đường thủy kiểm tra và ra quyết định xử phạt hành chính, buộc tháo dỡ toàn bộ công trình nhưng không hiểu vì lý do gì, nhà hàng này vẫn “trụ” được trên sông.

“Ít nhất 4 lần Khu Đường thủy đã gửi công văn nhắc nhở địa phương xử lý triệt để nhưng cuối cùng, công trình vẫn tồn tại” - ông Trí cho biết. Thực ra, công trình này được tồn tại cũng là điều dễ hiểu bởi chính lãnh đạo huyện Nhà Bè cho rằng việc xây bờ kè dọc sông Bà Chiêm “không ảnh hưởng đến dòng chảy, không gây ô nhiễm môi trường”, ngược lại còn “làm tăng độ kiên cố tuyến đường Nguyễn Bình dọc sông Bà Chiêm” (!?).

Cũng trên địa bàn huyện Nhà Bè, sân quần vợt có quy mô gần 500 m2 do Công ty CP Địa ốc Phú Long xây dựng lấn ra sông Rạch Đĩa vẫn ngang nhiên tồn tại. Trong khi đó, một lãnh đạo Phòng Quản lý Đô thị huyện Nhà Bè lại lý giải: “Việc chủ đầu tư xây sân quần vợt cũng chỉ để làm tường rào bảo vệ khu vực dự án bởi dưới dạ cầu, TP không xây dựng hạ tầng bảo vệ”! 

Với công trình 39 Dương Cát Lợi (khu phố 5, thị trấn Nhà Bè) do bà Nguyễn Thị Hà đứng tên - xây lấn sông Rạch Đĩa, vị này cũng thản nhiên cho rằng huyện “đã yêu cầu chủ đầu tư khắc phục nhưng họ chây ì, còn bản thân địa phương có thể không có kinh phí tháo dỡ”!

Cách trả lời nêu trên khiến chúng tôi có cảm giác việc xây dựng lấn chiếm hành lang sông, rạch là chuyện thường tình, lỗi là do người dân hay chủ đầu tư, còn chính quyền địa phương và những người thực hiện chức năng quản lý địa bàn xem không phải là việc của mình, thậm chí chối bỏ trách nhiệm.

Chỉ có quận hiểu rõ

Về trường hợp khu biệt thự tại số 243-245 Ung Văn Khiêm, quận Bình Thạnh của bà Nguyễn Thị Xuân Ngọc - xây dựng nằm trong hành lang bảo vệ sông Sài Gòn lên đến gần 3.000 m2, một cán bộ Trạm Quản lý đường thủy nội địa số 4 - Khu Đường thủy vẫn nhớ như in lúc tuần tra, phát hiện công trình này đã khẩn báo Thanh tra Xây dựng phường 25, quận Bình Thạnh (tháng 1-2010).

Vụ việc tưởng như đi đúng quy trình: Lực lượng thanh tra xây dựng đến lập biên bản, sau đó UBND quận ra quyết định xử phạt hành chính và yêu cầu chủ đầu tư tháo dỡ phần xây dựng sai phép. Song, không chỉ chúng tôi mà chính cán bộ Trạm Quản lý đường thủy nội địa số 4 luôn đặt câu hỏi: Vì sao đến nay, trên sông Sài Gòn - đoạn qua khu vực bán đảo Thanh Đa - vẫn còn trơ trơ ngôi biệt thự màu nâu nằm vươn ra sông? Nguyên nhân vì sao chắc chỉ có chính quyền quận Bình Thạnh hiểu rõ nhất!

Còn nhiều công trình vi phạm lấn chiếm sông, rạch chưa được xử lý, trả lại hiện trạng mà Khu Đường thủy ghi nhận. Tuy nhiên, do thẩm quyền thuộc về chính quyền địa phương nên Khu Đường thủy chỉ trông chờ họ ra tay giải quyết.

Lỗi do… quá khứ để lại!

Theo ông Phạm Thành Phương, Phó Phòng Quản lý Đô thị quận 2, đa số dự án có vị trí tiếp giáp sông rạch trên địa bàn quận đều được giao, thuê đất và phê duyệt quy hoạch trước thời điểm Quyết định 150 của TP có hiệu lực. Khi đó, việc giao đất thuộc thẩm quyền của Sở Tài nguyên và Môi trường; phê duyệt quy hoạch chi tiết thuộc thẩm quyền của Sở Quy hoạch và Kiến trúc.

Trong các văn bản thỏa thuận, phê duyệt quy hoạch được kiến trúc sư trưởng thỏa thuận đều xác định hành lang bảo vệ bờ sông, kênh rạch. UBND quận 2 quản lý việc sử dụng hành lang bảo vệ bờ sông, kênh, rạch của các dự án theo các cơ sở pháp lý này.

Một lãnh đạo Sở Xây dựng  TP HCM nhận định: Hiện trạng các dự án nhà ở nằm giáp sông rạch trên địa bàn quận 2 đều không bảo đảm hành lang bảo vệ bờ sông, rạch theo quy hoạch chi tiết 1/500 được duyệt. Trong đó, nguyên nhân chính do đa số dự án đã được phê duyệt quy hoạch 1/500 trước thời điểm có quy định về mép bờ cao để xác định hành lang bảo vệ bờ sông, rạch. Đồng thời, việc xác định, bàn giao và quản lý mốc, ranh giới của dự án ngoài thực địa thực hiện không tốt (thường để chủ đầu tư thực hiện), dẫn đến tình trạng chủ đầu tư dự án chọn mốc từ những vị trí đã được xác định, rồi tự cắm mốc, xác định ranh giới các lô đất.

“Có quá nhiều lý do để công trình lấn chiếm hành lang sông, rạch tồn tại. Đấy là chưa kể hàng trăm nhà ở chiếm hành lang sông ban đầu diện tích nhỏ nhưng sau khi được chính quyền địa phương cho phép sửa chữa thì lấn chiếm nhiều hơn, biến thành nhà cấp 3-4” - ông Phan Hoàng Trí dẫn chứng.

Rõ ràng, tình trạng lấn chiếm sông, rạch diễn ra ồ ạt, diễn đi diễn lại là do địa phương xử lý không nghiêm. “Nghị định 23 không giao thẩm quyền xử phạt hành chính cho thanh tra nên thanh tra chỉ phối hợp với địa phương xử lý. Tiếc là nhiều nơi chưa xử lý nghiêm. Nhiều trường hợp chúng tôi lập biên bản vi phạm đến 2-3 lần và bàn giao cho địa phương nhưng sau đó quay lại thì tình trạng vẫn như cũ” - ông Nguyễn Bật Hận, Phó Chánh Thanh tra Sở GTVT TP HCM, nói.