Lên núi tìm gỗ hóa thạch

Đang lom khom đào khoét vào vách một quả đồi ở vùng Cổng Trời (gần đèo Tô Na – huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai) anh thanh niên ngừng tay nhảy ra khỏi cái hang hàm ếch, kéo chiếc mũ đầy bụi đất trên đầu, lau sơ khuôn mặt nhem nhuốc, cười hỏi xin lửa chúng tôi để mồi thuốc hút...

Quan sát cái hang, miệng rộng chừng 2 m được khoét lồng vào vách núi lổn nhổn đất đá, cả cái công việc mà thanh niên này đang làm, tôi lấy làm lạ hỏi: “Các anh đào bới tìm kiếm gì vậy?”. “Tôi tìm đá cổ, hay đúng hơn là tìm gỗ hóa thạch hay gỗ đá!”- anh thanh niên có tên là Khải trả lời.

Tôi hỏi tiếp: Nhưng làm sao biết vách núi này có mà đào? “Gỗ hóa thạch có lẫn trong những tầng đá vôi, tôi đào theo cảm tính. Chỗ nào nghi ngờ có thì đào, không có lại tìm đào chỗ khác”...

Nghề may rủi

Anh Khải cho biết nhóm các anh cùng ở thị trấn Phú Thiện (Gia Lai), vốn là dân đào đãi vàng tự do, gần đây thị trường gỗ hóa thạch sôi động nên họ đã đổi nghề được vài tháng.

Cái nghề tìm gỗ hóa thạch này cũng giống như đi đào đãi vàng vậy. Ban ngày đào bới trong lòng đất, đêm kéo nhau về lều ngủ... Hên xui thôi. Có khi cả tuần đào tìm không thấy nhưng nếu gặp may thì mỗi hố cũng kiếm được vài tạ. Còn như tìm được những khối còn nguyên dạng cây hoặc gốc rễ thì kể như trúng mánh.

Vào thời điểm này, gỗ hóa thạch được các đầu nậu thu mua tại bãi khai thác trong rừng với giá 5.000 đến 6.000 đồng/kg, đá đẹp tới 10.000 đồng/kg. Những khối lớn thì giá trị lại được tính theo hình dạng, màu sắc... có khối bán được chục triệu đồng, thậm chí cả vài chục triệu đồng...

Cây gỗ hóa thạch bạc tỉ

Ông Vũ Đình Hường (ngụ thị trấn Phú Thiện) là người chuyên mua bán đá quý và đá cảnh có tiếng ở Gia Lai. Ông Hường kể vào năm 2000, người dân xã Chư A Thai trong khi làm rẫy đã tìm thấy một khối đá có hình dạng thân cây, cao khoảng 7 m, đường kính tàn cây hơn 2 m.

Khối đá có màu xanh ngọc... rất đẹp. Cây gỗ đá được bán với giá 60 triệu đồng cho một nhóm người ở tận Hà Nội và sau này được biết nó là một cây gỗ đã hóa thạch nằm dưới lòng đất hàng chục triệu năm.

Cây gỗ hóa thạch trưng bày tại Công viên Đồng Xanh (TP Pleiku)

Năm 2005, một vài người dân ở xã Chư A Thai, mang những thỏi đá có hình dạng như cành cây bị gãy đến nhà bán cho ông với giá 2,7 triệu đồng. Hỏi ra mới biết họ phát hiện cây hóa thạch trên núi Chư A Thai do mưa lớn xói mòn đất trồi ra.

Lần theo đó, họ đào sâu xuống và lộ rõ một thân cây hóa thạch còn nguyên dạng. Cây quá lớn nên họ chặt gãy cành ra từng đoạn khiêng về bán cho ông. Vốn có kinh nghiệm, ông theo họ vào tận núi mua nguyên cây.

Sau đó thuê người đào xuống độ sâu chừng 7 m thì cây gỗ hóa thạch lộ nguyên gốc, đường kính gốc đo được là 1,4 m và còn cả những khúc rễ to. Ông tiếp tục cho đào rộng ra rồi dùng xe cẩu lên chở về bán cho Công ty Dịch vụ - Du lịch Gia Lai với giá 35 triệu đồng.

Nhưng đến thời điểm này thì đã có nhiều người tìm đến hỏi mua với giá gần 2 tỉ đồng. Hiện cây gỗ hóa thạch này vẫn đang được đặt tại Công viên Đồng Xanh (TP Pleiku) để phục vụ khách tham quan, du lịch.

Ông Hường nói với tôi rằng thị trường đá cổ và đá cảnh đang rất chuộng mặt hàng gỗ hóa thạch vì nó có màu sắc đẹp, hình dáng đa dạng, tự nhiên, gia công thêm chút ít là có thể trở thành một tác phẩm nghệ thuật độc đáo và trở nên vô giá.

Vì thế, nay chỉ sợ không có mà bán. Có lẽ đây cũng là nguyên do phần đông dân đào đãi vàng tự do ở Gia Lai hầu hết đã đổi nghề sang đào tìm gỗ hóa thạch.