Tham nhũng vặt tràn lan

Ngày 12-11, Thanh tra Chính phủ, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Đại sứ quán Anh tại Việt Nam cùng Bộ Phát triển quốc tế Anh đã tổ chức buổi đối thoại về phòng chống tham nhũng (PCTN) lần thứ 12 giữa Chính phủ Việt Nam với cộng đồng các nhà tài trợ, đối tác phát triển quốc tế.

70% chủ động, 30% bị gợi ý

Thanh tra Chính phủ đã có một báo cáo về kết quả nghiên cứu “Tham nhũng, hối lộ, gian lận trong hoạt động của doanh nghiệp (DN) - thực trạng và giải pháp” bằng hình thức khảo sát các văn bản, thông tin, phỏng vấn đối với 832 người tại 232 DN ở 5 tỉnh, thành phố (Hải Phòng, Vĩnh Phúc, Đà Nẵng, TP HCM, Bình Dương). Những người được phỏng vấn là chủ tịch/thành viên HĐQT, giám đốc/phó giám đốc, trưởng ban kiểm soát/kế toán trưởng, lãnh đạo phòng/ban...

Tham nhũng vặt phổ biến tới mức 81% DN cho biết việc này đã gây lãng phí thời gian, chi phí và tâm lý bức xúc cho họ. Tuy nhiên, nếu DN không hối lộ thì cán bộ, công chức sẽ có đủ hình thức để “hành”, như: cố tình kéo dài thời gian giải quyết công việc, không giải thích rõ quy trình, cố tình bắt lỗi…

Hình thức tham nhũng, hối lộ trong quan hệ giữa DN nhà nước và DN tư nhân phổ biến là lãnh đạo, quản lý DN nhà nước nhận hoa hồng, “gửi giá” trong các hợp đồng ký kết với DN tư nhân. 68% DN tư nhân cho biết phải chi hoa hồng để có hợp đồng với DN nhà nước; 40% nói phải sử dụng “chi phí không chính thức” để tiếp cận nguồn vốn ngân hàng.

Báo cáo năm 2012 của VCCI cho thấy 41% DN tư nhân đã đưa hối lộ để có hợp đồng với cơ quan nhà nước (năm 2011 là 23%).

Phải cam kết không hối lộ

Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh cho biết tham nhũng, hối lộ trong hoạt động của DN tác động tiêu cực đến đời sống kinh tế, xã hội; làm tăng chi phí, phá vỡ nền tảng quản trị của DN và tạo ra sự bất bình đẳng trong cạnh tranh giữa các DN trên thị trường. Các luật hiện hành đều chế tài nghiêm khắc tội hối lộ, gian lận thương mại… nhưng chưa đủ mạnh để ngăn chặn và xử lý hiệu quả.

Ông Antony Stokes, Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam, cho rằng đấu tranh chống tham nhũng ở Việt Nam không phải là nhiệm vụ nhỏ. Theo ông, tham nhũng là thách thức với Việt Nam bởi “sức khỏe” của nền kinh tế sẽ bị ảnh hưởng.

Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thừa nhận đang có tình trạng cạnh tranh không lành mạnh trong cộng đồng DN. Để PCTN đạt hiệu quả thì phải xử lý nghiêm cán bộ, công chức nhận hối lộ và hành vi đưa hối lộ. Cho nên, DN cũng phải ký cam kết PCTN, bởi đó là mục tiêu quan trọng để PCTN hiệu quả.

Cần ủy ban phòng chống tham nhũng độc lập

Một giải pháp quan trọng mà nhóm nghiên cứu đưa ra là phải tính toán lại mức tiền lương trả cho cán bộ, công chức. Sự chênh lệch tiền lương quá lớn giữa khu vực công và tư nhân khiến cán bộ, công chức phải tìm mọi cách tăng thu nhập.