Thi trung thực, quá khó?

Sau khi công bố những dự kiến thay đổi tuyển sinh ĐH, CĐ, điều tất yếu là phải thay đổi kỳ thi tốt nghiệp THPT. Luật Giáo dục ĐH cho phép các trường tuyển sinh riêng. Tuy nhiên, đây cũng là “con dao 2 lưỡi” nên nhiều trường vẫn thích kỳ thi “3 chung” và Bộ GD-ĐT chấp nhận cho các trường có phương án tuyển sinh riêng vẫn được sử dụng kết quả kỳ thi “3 chung” trong thời gian “cửa sổ” chuyển giai đoạn. Tuy nhiên, trước sau gì các trường cũng phải thi riêng và đó là lý do phải thay đổi kỳ thi tốt nghiệp THPT vì kết quả này có thể sẽ làm cơ sở để các trường ĐH tuyển sinh.

Chính vì vậy, yêu cầu quan trọng là phải tổ chức cho được một kỳ thi tốt nghiệp THPT tin cậy, trung thực để đánh giá đúng năng lực của học sinh. Yêu cầu đó Bộ GD-ĐT có làm được không?

Bộ GD-ĐT rất quyết tâm đổi mới kỳ thi quan trọng này và có vẻ như đang nghiêng về phương án 1, tức thí sinh phải thi 2 môn bắt buộc (văn, toán) và 2 môn tự chọn. Ngoài ra, có 20% học sinh được xét tốt nghiệp. Tuy vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau nhưng có vẻ như dư luận ủng hộ phương án này vì nó làm giảm áp lực cho học sinh, ít tốn kém cho xã hội, lại định hướng được việc chọn ngành nghề trong tương lai cho học sinh. Vấn đề quan trọng nhất là tính trung thực của cả việc tổ chức kỳ thi và xét tuyển.

Nhiều năm qua, Bộ GD-ĐT rất muốn tổ chức một kỳ thi tốt nghiệp THPT nghiêm túc. Thậm chí, đích thân Bộ trưởng Bộ GD-ĐT đã cầm đường dây nóng tuyển sinh như kỳ thi vừa qua, cùng nhiều biện pháp tích cực khác nhưng kỳ thi nào cũng để lại những điều không vui. Đặc biệt, tỉ lệ tốt nghiệp những năm gần đây tiệm cận đến 100% làm cho dư luận lo âu.

Với thực trạng đó, dư luận nghi ngờ năng lực tổ chức một kỳ thi tốt nghiệp nghiêm túc của Bộ GD-ĐT. Tại sao kỳ thi ĐH, CĐ “3 chung” lại được tổ chức nghiêm túc nhưng kỳ thi tốt nghiệp THPT (cũng do Bộ GD-ĐT ra đề) năm nào cũng có sự cố? Trả lời được câu hỏi này sẽ có thể cho ra đáp số. Trong kỳ thi ĐH, CĐ, các trường đứng ra tổ chức toàn diện, năng lực tổ chức thi khác hẳn so với các trường THPT, sở GD-ĐT địa phương đứng ra tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT. Còn nhớ cách đây vài năm, trong cố gắng có một kỳ thi tốt nghiệp THPT trung thực, Bộ GD-ĐT đã tổ chức những đoàn thanh tra ủy quyền, sử dụng cán bộ các trường ĐH làm công tác thanh tra, lập tức tỉ lệ tốt nghiệp THPT các địa phương giảm ngay. Tuy nhiên, sau này, hình như thiếu kinh phí, những đoàn thanh tra như vậy vắng bóng, chỉ còn vài đoàn của Bộ GD-ĐT.

Có nhiều ý kiến cho rằng nên giao quyền tự chủ cho các địa phương tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT nhưng với vết xe đổ chạy theo thành tích thời gian qua, liệu có tin cậy? Vấn đề là hàng rào tổ chức kiểm tra, giám sát của Bộ GD-ĐT. Ngoài ra, kinh nghiệm của kỳ thi ĐH, CĐ “3 chung” cũng làm Bộ GD-ĐT phải suy nghĩ để có một kỳ thi tốt nghiệp THPT trung thực.