Thiên tài bình dị

Dân ở làng An Xá (xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy) nhớ rất rõ trong câu chuyện kể với con cháu về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, những bậc cao niên luôn nhắc đến việc lần nào về thăm quê ông cũng mời bạn đồng niên tới hàn huyên, đối đãi rất ân nghĩa, đặc biệt ông nhớ rõ gia cảnh từng người. Qua những câu chuyện bên ấm chè xanh, dân làng càng ngưỡng mộ ông bởi dù bận trăm công nghìn việc mà vẫn trăn trở cùng những vất vả của dân làng.

Sống trong lòng dân

Các cán bộ của huyện Lệ Thủy những năm 1983 nhớ khi di dời mộ thân phụ của Đại tướng từ TP Huế về nghĩa trang của huyện, lãnh đạo huyện muốn báo đáp công lao của cụ nên định đặt mộ vào phần đất dành cho các anh hùng. Nghe vậy, Đại tướng nói rất chân tình mà dứt khoát: “Bố tôi chỉ là liệt sĩ. Phải đặt đúng chỗ chứ!”. 10 năm sau, khi di dời tiếp mộ của thân mẫu Đại tướng về, lãnh đạo địa phương muốn đưa mộ cụ vào nghĩa trang của huyện cho gần cụ ông. Biết tin này, Đại tướng lại can: “Không được, mẹ tôi không phải là liệt sĩ nên không thể nằm trong nghĩa trang”. Sau đó, gia đình an táng mộ cụ gần nghĩa trang. Thấy vậy, địa phương ngỏ ý muốn mở một cửa thông từ nghĩa trang về phía mộ cụ bà để gia đình tiện thăm nom nhưng Đại tướng không chịu: “Chỉ có gia đình chúng tôi đi. Mọi người đừng bận tâm”.

Một lãnh đạo tỉnh Quảng Bình kể khi phục dựng căn nhà đang là nơi thờ tự của của gia đình Đại tướng, tỉnh muốn dùng gỗ lim cho bền và cũng là thứ sẵn có ở rừng địa phương. Biết việc này, Đại tướng kiên quyết không đồng ý, nói làm thế sẽ trở thành tiền lệ cho mọi người dùng gỗ lim dựng nhà, gây ảnh hưởng xấu đến rừng. Ông gợi ý vườn quê có nhiều gỗ mít - thứ gỗ đã bền lại thanh thoát, qua bàn tay khéo léo của thợ An Xá thì có kém gì gỗ lim. Vậy là thay vì xây một căn nhà thờ thật khang trang để bày tỏ tình cảm của cán bộ và nhân dân tỉnh nhà với gia đình Đại tướng, rốt cuộc chỉ là căn nhà lợp mái đơn sơ, bình dị như mọi ngôi nhà trong làng An Xá.

Giải thích những chuyện như trên, Đại tá Nguyễn Huyên - thư ký của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong 35 năm - nói Đại tướng luôn ghi tâm câu nói mà Bác Hồ dặn: “Chú Văn ạ! Làm cách mạng phải “dĩ công vi thượng” (lấy việc chung làm đầu) và “Có dân là có tất cả”. Bởi thế, ông luôn giữ mình liêm khiết, dứt khoát không lợi dụng tiếng tăm, vị trí để mưu lợi.

Ông Nguyễn Tư Pháp, cựu Bí thư Huyện ủy Lệ Thủy, nhớ lại: Năm 2002, nhân dịp thăm quê, Đại tướng nói lúc nhỏ ông thường núp dưới bóng cây dọc bờ sông để học bài, dòng sông nên thơ ấy đã thành ký ức đẹp của bao người. Bây giờ, quán xá lấn chiếm nhiều quá lại thêm rác rưởi ô nhiễm nên phải vận động dân trả lại cho sông được như ngày xưa. Nghe thế, huyện mời cán bộ và dân của 5 xã dọc sông phổ biến lời dặn của Đại tướng. Lâu nay tưởng phải bỏ ra hàng trăm triệu đồng để giải tỏa mới làm nổi mà địa phương thì còn nghèo, hóa ra chỉ trong một tuần, dân tự tháo dỡ 112 quán dọc bờ sông, trong đó có nhiều hàng quán kiên cố. Điều đó cho thấy dân mến mộ và tin lời Đại tướng đến mức nào…

Hết mực yêu thương cán bộ, chiến sĩ

Đại tá Phạm Văn Ngà, bác sĩ riêng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp từ năm 1965 đến 1995, nhận xét: “Ông rất thương người, coi mọi người như anh em, không phân biệt, không tỏ thái độ mình là cán bộ cao cấp; đối xử với anh em từ cấp dưỡng đến cán bộ, chiến sĩ rất bình dị, thoải mái”. Còn theo Đại tá Nguyễn Huyên thì Đại tướng rất nghiêm khắc, quyết đoán trong công việc nhưng chưa bao giờ thấy ông nổi nóng với cán bộ, chiến sĩ.

Khi quyết định mở đường Hồ Chí Minh trên biển, Đại tướng không chỉ ra lệnh, duyệt phương án tác chiến mà còn lo lắng cho từng cán bộ, chiến sĩ trên những con tàu không số. Ông dặn đi dặn lại mọi người ngoài việc mở đường phải bí mật thì dứt khoát không để lọt vào tay địch một người, một hiện vật. Khi con tàu không số đầu tiên đến Vàm Lũng (tỉnh Cà Mau) ngày 19-10-1964, nhận tin báo từ Khu ủy Khu 9 tàu đến nơi an toàn, Đại tướng đang họp mà hai mắt nhòa lệ. Ông khóc vì suốt những ngày qua luôn lo lắng trước gian lao và sinh mệnh của bộ đội.

Chính vì tình yêu thương cán bộ, chiến sĩ vô bờ bến nên Đại tướng Võ Nguyên Giáp không chỉ thu phục được toàn quân sẵn sàng vì nước quên thân, vì dân phục vụ bằng mệnh lệnh của một tướng lĩnh mà còn chính bằng tấm lòng của một người anh cả.