Thiếu chuyên nghiệp

Đã hơn một tháng sau sự cố sập nguồn tại Trung tâm Kiểm soát bay đường dài Hồ Chí Minh (ACC Hồ Chí Minh), đến nay nguyên nhân chính vẫn chưa được xác định, dù một kíp trưởng trực nguồn điện vừa bị bắt giam để điều tra. Tạm gác qua một bên chuyện có hay không có phá hoại, việc truy tìm nguyên nhân cho thấy sự thiếu chuyên nghiệp trong quản lý vận hành hệ thống cung cấp điện ở một nơi đòi hỏi sự chính xác, nghiêm ngặt ở mức cao nhất vì liên quan đến sinh mạng con người và vì, nếu để xảy ra sự cố, sẽ tác động tai hại đến nhiều mặt khác, kể cả hình ảnh của đất nước. Nhưng sự cố đã xảy ra, và những người có trách nhiệm lúc thì đổ cho là thiết bị máy móc cũng như con người, cũng có lúc bệnh tật, trục trặc; lúc thì đổ cho nguyên nhân bất khả kháng...

Bên ngoài sân bay, con đường Nguyễn Văn Trỗi nối Tân Sơn Nhất tới đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa để vào trung tâm TP HCM lúc hoàn thành mở rộng mấy năm trước từng được ca ngợi là “con đường ngoại giao” (có lẽ vì là con đường đưa khách quốc tế từ sân bay vào thành phố, được coi như bộ mặt của thành phố?) vậy mà ngay chân cầu Công Lý hướng từ sân bay vào thành phố hễ mưa xuống là nước ngập gần 2/3 mặt đường, làm xe cộ phải né, rất dễ gây tai nạn. Ở chỗ khác, người ta thi công cầu mà không làm đường tránh đàng hoàng cho xe cộ lưu thông, khiến hễ mưa xuống là đường tránh ngập lụt, xe cộ chết máy, trẻ em người lớn nháo nhào. Ra khỏi thành phố, theo Quốc lộ 1 đi các tỉnh miền Trung thì việc thi công mở rộng quốc lộ, nói theo kiểu dân gian là “như mèo mửa”, mỗi đoạn thi công mỗi kiểu, xe lúc cho chạy bên phải, lúc buộc chạy bên trái, tai nạn luôn rình rập. Cũng không thể quên vụ thi công đường sắt đô thị trên cao để thép rơi xuống làm thiệt mạng và bị thương người đi đường phía dưới ở Hà Nội mới đây... Sự thiếu tính chuyên nghiệp trong quản lý, vận hành hệ thống giao thông có thể thấy nhan nhản ở bất cứ đâu.

Sự thiếu chuyên nghiệp thực ra có thể nói thể hiện ở bất cứ ngành nào, từ y tế, giáo dục, thể dục thể thao, du lịch đến hoạt động khoa học - công nghệ... Nguyên nhân do đâu? Đó có thể là do di hại lâu dài của thói quen làm ăn “du kích”, sao cũng được, miễn được việc, bất chấp quy tắc, quy chuẩn chuyên môn. Đó có thể là do di hại lâu dài tâm lý ghét “kỹ trị”, cho rằng trí thức, nhà chuyên môn kỹ thuật chỉ “vẽ chuyện”. Và tai hại hơn, đó có thể là do hậu quả của cái mà dân gian đã đúc kết một cách dí dỏm về công tác tuyển dụng nhân sự theo thứ tự ưu tiên “nhất hậu duệ, nhì quan hệ, ba tiền tệ, bốn trí tuệ”, với “trí tuệ” xếp cuối cùng. Nếu đúng như thế, như có quan chức ngành hàng không đã thừa nhận là có nạn con ông cháu cha trong tuyển dụng khiến đến 40% nhân viên có chất lượng trung bình và kém thì quả thật đáng lo cho sự vận hành của xã hội.