Mua cảng Quy Nhơn rồi "rút ruột"?

Sáng 25-1, chúng tôi có mặt tại Công ty CP Cảng Quy Nhơn (QNP; TP Quy Nhơn, tỉnh Bình Định) để ghi nhận tình hình hoạt động kinh doanh ở đây. Gần cuối năm, tàu hàng ra vào tấp nập, hàng trăm xe tải nối đuôi nhau chờ xếp dỡ hàng hóa. Tuy vậy, không khí làm việc của hàng trăm công nhân (CN) nơi này vẫn uể oải, chậm chạp khác thường.

Việc tăng, thu nhập giảm

Khi được hỏi về thu nhập, anh L., CN đội xếp dỡ QNP, cho biết sau cổ phần hóa (CPH), nhất là khi Công ty CP Đầu tư khoáng sản Hợp Thành (Công ty Hợp Thành, trụ sở TP Hà Nội) nắm giữ 86,23% vốn điều lệ, thu nhập của công nhân viên giảm hẳn so với trước. "Khi QNP còn thuộc nhà nước, thu nhập của chúng tôi từ 12-15 triệu đồng/tháng, tùy tăng ca nhiều hay ít. Thế nhưng, từ khi cảng thuộc về tư nhân, thu nhập anh em giảm khoảng 30%, chỉ còn 8-10 triệu đồng/tháng. Vừa rồi, đọc báo thấy Bí thư Tỉnh ủy Bình Định đề xuất với Thủ tướng Chính phủ mua lại cảng Quy Nhơn để nhà nước quản lý, chúng tôi ai cũng hy vọng. Nếu được như thế thì sẽ mổ heo ăn mừng ngay" - anh L. chia sẻ.

Theo nhiều CN của QNP, từ cuối năm 2015, khi Công ty Hợp Thành tiếp quản QNP, lương cũng như thu nhập của họ bị cắt giảm. Bức xúc, trong 2 năm 2015- 2016, hàng trăm CN ở đây liên tục tổ chức ngừng việc để phản đối. Tuy nhiên, vì miếng cơm manh áo, các CN phải quay lại làm việc với mức lương thấp.

Ngoài việc cắt giảm lương, thưởng, người lao động (NLĐ) tại QNP cũng bị áp lực hơn trước khi CPH. Theo một CN điều khiển cẩu ở QNP, trước đây, trong quá trình làm việc, nếu CN vô tình làm hư hỏng container hay hàng hóa của khách hàng, công ty sẽ hỗ trợ phần lớn để cùng bồi thường. Tuy nhiên, sau CPH, CN nào làm hư hỏng thiết bị, hàng hóa... sẽ phải tự bỏ tiền túi ra đền. "Đã có CN phải bỏ ra hơn 20 triệu đồng để đền một container bị móp méo do vô tình làm rơi trong quá trình cẩu hàng. Với mức lương hiện nay mà phải đền số tiền như thế thì coi như CN đó mất mấy tháng trời làm việc không lương" - CN này kể.

Không riêng gì NLĐ làm việc trực tiếp tại các bộ phận bốc xếp..., thu nhập của hàng chục cán bộ, nhân viên văn phòng QNP cũng giảm từ 20%-30% so với trước khi CPH. "Trước khi CPH, QNP có gần 1.100 cán bộ, nhân viên nhưng sau khi CPH, chủ mới cắt giảm lao động chỉ còn hơn 900 người. Công việc ngày càng nhiều hơn, số người làm ít hơn nhưng ngược lại, thu nhập của NLĐ lại giảm so với trước. Biết là bị o ép nhưng đã làm thuê cho tư nhân cũng phải chấp nhận thôi. Vì vậy, thời gian qua có nhiều cán bộ, nhân viên QNP bỏ việc giữa chừng" - một nhân viên ở QNP bức xúc.

Để tìm hiểu thêm vụ việc, cùng ngày, chúng tôi liên hệ với một số lãnh đạo QNP nhưng tất cả đều từ chối làm việc với lý do bận họp.

Thu nhập của công nhân viên ở Công ty CP Cảng Quy Nhơn giảm sau khi cổ phần hóa Ảnh: ANH TÚ

Không đầu tư như cam kết

Theo tìm hiểu của chúng tôi, sau CPH, doanh thu tại QNP liên tục tăng trong những năm gần đây. Cụ thể, báo cáo tài chính quý IV/2017 cho thấy QNP đã có một năm kinh doanh hiệu quả với doanh thu gần 552 tỉ đồng, tăng 14%; lợi nhuận sau thuế đạt 74 tỉ đồng, tăng 11% so với cùng kỳ năm trước. Giai đoạn từ năm 2014-2016, doanh thu mỗi năm tại QNP đạt khoảng 500 tỉ đồng, lãi sau thuế từ 35,1 tỉ đồng được nâng lên 66,5 tỉ đồng.

Trước khi CPH, QNP là một trong những cảng tổng hợp quốc gia, đầu mối khu vực loại 1 của nhóm cảng biển Nam Trung Bộ gồm hệ thống 20.960 m2 kho, 48.000 m2 bãi chứa container. Cùng với đó, cảng có trụ sở làm việc 3 tầng đồ sộ, hàng chục gian nhà ở và hơn 300.000 m2 đất các loại ngay trong nội thành Quy Nhơn dưới hình thức thuê đất 50 năm hoặc giao đất không thu tiền sử dụng đất. Bên cạnh đó, QNP còn có 6 cầu tàu với tổng chiều dài 824 m, trong đó lớn nhất là cầu tàu số 6 có thể tiếp nhận tàu tải trọng 50.000 tấn giảm tải ra vào làm hàng; 165 phương tiện, thiết bị chuyên dùng trị giá hàng trăm tỉ đồng, như cần cẩu có sức nâng từ 7 đến 100 tấn, xe nâng, tàu lai, ô tô tải, xe xúc, xe đào, trạm cân.

Kể từ khi tiếp nhận khối tài sản khổng lồ trên từ nhà nước đến nay đã 3 năm nhưng cổ đông chiến lược của QNP là Công ty Hợp Thành chỉ kinh doanh trên nền tảng đã có sẵn mà không đầu tư, nâng cấp hạ tầng như cam kết trước khi mua lại phần vốn nhà nước. Cụ thể, năm 2016, QNP chỉ bỏ ra 49 tỉ đồng chi phí xây dựng cơ bản và mua sắm phương tiện, thiết bị; bằng 15,62% kế hoạch đề ra trong năm (312 tỉ đồng). Đến năm 2017, QNP tiếp tục đặt kế hoạch đầu tư 250 tỉ đồng nhưng tới cuối tháng 9-2017, báo cáo tài chính cho thấy việc đầu tư vẫn rất hạn chế với số tiền xây dựng cơ bản khoảng 8 tỉ đồng.

Trong khi việc đầu tư không thực hiện như cam kết thì QNP lại tỏ ra "thoáng" với đối tác của "ông chủ". Cụ thể, năm 2017, QNP đã chi 100 tỉ đồng, tương đương 1/4 số vốn điều lệ để đầu tư vào Công ty CP Việt Xuân Mới - đối tác của Công ty Hợp Thành trong thương vụ thâu tóm cảng Vinalines Đình Vũ. Sở dĩ có thể khẳng định như vậy là vì bà Trần Thị Quỳnh Yên vừa là người đại diện theo pháp luật cho Công ty Hợp Thành cũng là người đại diện theo pháp luật cho Công ty CP Dịch vụ Hàng không Việt Xuân Mới - đơn vị sở hữu 65% cổ phần của Công ty CP Việt Xuân Mới.

Ngoài ra, một động thái "đầu tư" của QNP mới đây cũng khiến nhiều người nghi ngờ khi doanh nghiệp này được một ngân hàng bảo lãnh gần 120 tỉ đồng mua lại 5 bộ cẩu đã qua sử dụng của Công ty CP Đầu tư xây lắp dầu khí IMICO. Điều đáng nói, tất cả các doanh nghiệp này đều do ông Lê Hồng Thái (Chủ tịch HĐQT QNP) làm Chủ tịch HĐQT.