Nộp lại quà tặng: Mấy ai tự giác!

Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa có báo cáo về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng năm 2017. Báo cáo này đề cập việc thực hiện quy định về trả lại quà biếu, tặng trái quy định chưa được thực hiện nghiêm túc.

Rất ít người nộp lại

Ngày 10-5-2007, Thủ tướng ra Quyết định số 64/2007/QĐ-TTg, ban hành "Quy chế tặng quà, nhận quà và nộp lại quà tặng của cơ quan, tổ chức, đơn vị có sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN) và của cán bộ, công chức, viên chức".

Theo Quyết định 64, các cơ quan, đơn vị chỉ được sử dụng tiền, tài sản của nhà nước hoặc nguồn gốc từ NSNN để làm quà tặng trong những trường hợp mà chế độ nhà nước cho phép. Nghiêm cấm cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức nhận quà tặng, nhận thay người khác hoặc nhận qua các cơ quan, đơn vị, cá nhân khác. Trường hợp nhận được quà tặng không đúng quy định thì phải giao lại cho bộ phận chịu trách nhiệm quản lý quà tặng của cơ quan để xử lý theo quy định.

Tuy nhiên, theo TTCP, sau 10 năm thực hiện Quyết định 64, số cán bộ nộp lại quà tặng theo quy định rất ít, mỗi năm chỉ khoảng 30 người, giá trị quà tặng khoảng vài trăm triệu đồng. Riêng năm 2017, có 29 người nộp lại quà tặng với tổng giá trị 528 triệu đồng. Đáng chú ý, cũng trong năm 2017, cơ quan thẩm quyền đã xử lý kỷ luật 1 cán bộ cấp cao thiếu gương mẫu trong việc nhận, sử dụng 1 ô tô, 2 nhà ở do doanh nghiệp biếu, tặng.

Những năm gần đây, Cục Chống tham nhũng - TTCP đều công bố số điện thoại đường dây nóng tiếp nhận thông tin tố cáo tham nhũng, nhận quà Tết trái quy định. Dịp giáp Tết nguyên đán, nhiều bộ, ngành và UBND các tỉnh, thành cũng có văn bản yêu cầu các cơ quan, đơn vị trực thuộc, cán bộ, công chức nghiêm túc triển khai thực hiện chỉ thị về việc tổ chức Tết, trong đó nhấn mạnh đến việc "không tặng quà cấp trên".

Tuy nhiên, sau mỗi dịp Tết, con số theo báo cáo đều khiến dư luận bất ngờ khi không phát hiện trường hợp nào nhận quà trái quy định.

Bị cáo Nguyễn Xuân Sơn, nguyên Tổng Giám đốc OceanBank, khai nhận từng mang tiền tỉ đi biếu tặng

Rất khó kiểm soát, phát hiện

Ông Vũ Quốc Hùng, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương (UBKTTƯ), cho rằng quy định về việc tặng quà, nhận quà và nộp lại quà tặng của cơ quan, tổ chức, đơn vị có sử dụng NSNN và của cán bộ, công chức, viên chức đã thực hiện nhiều năm nay nhưng dường như vẫn mang tính hình thức, không có hiệu quả. Điều này đang đặt ra vấn đề hiệu lực, hiệu quả của các quy định.

"Việc chỉ có 29 người nộp lại quà cho chúng ta một tín hiệu để nhận ra tình trạng có đưa hối lộ, nhận hối lộ nhưng con số này còn quá khiêm tốn. Trong khi đó, ở các đại án vừa được xét xử, các bị cáo khai nhận đưa nhiều tỉ đồng đựng trong túi quà đến biếu cấp trên" - ông Hùng lo ngại.

Dẫn chứng thêm trường hợp bị can Trịnh Xuân Thanh khai nhận "quà biếu" là một vali kéo bên trong có 14 tỉ đồng sau thương vụ bán cổ phần hưởng chênh lệch trái quy định, ông Vũ Quốc Hùng cho rằng nhận hàng tỉ đồng như vậy thì khó mà trả lại, vì phải xét đến động cơ của việc "biếu quà" là vụ lợi. "Việc thực hiện quy định cấm nhận quà tặng chưa nghiêm, hiệu quả thấp và thực tế rất khó kiểm soát, khó phát hiện vi phạm do phụ thuộc nhiều vào tính tự giác, trung thực của cán bộ, công chức" ông Hùng nhấn mạnh.

Theo ông Lê Quang Thưởng, nguyên Phó trưởng Ban Thường trực Ban Tổ chức Trung ương, để việc cấm nhận quà tặng trái quy định đi vào thực chất, hiệu quả thì hơn ai hết, người đứng đầu cơ quan, tổ chức cần gương mẫu, quán triệt để cấp dưới thực hiện theo. Ông Thưởng cho rằng nếu việc giám sát tài sản được thực hiện nghiêm thì vấn đề tặng quà trái quy định có thể kiểm soát được. Chẳng hạn, nên cấp cho mỗi cán bộ một tài khoản cá nhân do tổ chức quản lý. Nếu tài khoản này tăng lên bất thường thì tổ chức sẽ biết ngay.