Vụ án xảy ra tại PVN, PVC: Có lợi ích nhóm trong chỉ định thầu

Ngày 15-1, phiên tòa xét xử sơ thẩm ông Đinh La Thăng, nguyên Chủ tịch Hội đồng Thành viên (HĐTV) Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), cùng 21 đồng phạm trong vụ án Cố ý làm trái quy định nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng và Tham ô tài sản xảy ra tại PVN và Tổng Công ty CP Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC) tiếp tục diễn ra với phần đối đáp của VKS.

Chính phủ không chỉ đạo

Theo VKS, ông Đinh La Thăng khai việc chỉ định PVC làm tổng thầu tại dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 xuất phát từ chủ trương của nhà nước và trong chiến lược phát triển PVN đến năm 2025. Tuy nhiên, thực tế không phải như vậy. "Chính phủ có công văn trả lời PVN (do ông Thăng ký đề xuất cho PVC làm tổng thầu), trong đó chỉ đạo PVN lựa chọn nhà thầu đủ kinh nghiệm và năng lực, chứ không đồng ý PVC làm tổng thầu. Như vậy, có cơ sở khẳng định Chính phủ không có văn bản nào đồng ý cho PVN chọn PVC làm tổng thầu" - đại diện VKS nói.

Đại diện VKS dẫn chứng trong năm 2010, PVC đã gặp khó khăn về vốn và có báo cáo gửi PVN. Lãnh đạo PVN cũng biết thực lực tài chính PVC không lành mạnh nhưng trong các báo cáo của PVN gửi Chính phủ không nêu vấn đề này. Bên cạnh đó, theo VKS, PVC cũng không đáp ứng về năng lực, kinh nghiệm thực hiện hợp đồng tương tự của nhà thầu (được thực hiện với tư cách là nhà thầu chính hoặc nhà thầu phụ trong vòng 5 năm trở lại).

Đại diện VKSND TP Hà Nội tại phiên tòa ngày 15-1Ảnh: TTXVN

Tại phiên tòa, chính bị cáo Đinh La Thăng và Trịnh Xuân Thanh thừa nhận PVC không đủ năng lực thực hiện EPC Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2. Việc không có năng lực làm tổng thầu dẫn đến dự án thi công kéo dài gấp đôi, PVC chịu chi phí phát sinh hơn 155 tỉ đồng/năm.

Đại diện VKSND cũng đặt vấn đề: Các bị cáo có biết hay thiếu trách nhiệm nên để Hợp đồng 33 và 4194 thiếu cơ sở pháp lý, dẫn đến ứng tiền trái quy định? VKS dẫn nhiều quyết định của PVN như "điểm mấu chốt" trong vụ án. Cụ thể khi ông Đinh La Thăng có ý kiến về dự án thì chỉ 4 ngày sau, PVC và PVPower ký hợp đồng khi còn thiếu một loạt hồ sơ theo yêu cầu. Tiếp đó, theo sự chỉ đạo của ông Đinh La Thăng, ngày 23-11, Nguyễn Quốc Khánh cùng với PVC ký hợp đồng 4194 mà thực chất chỉ là hợp đồng "phù phép" cho PVC sử dụng tiền.

Về xác định khoản thiệt hại, VKS cho biết theo cáo trạng kết luận và bị cáo thừa nhận trước tòa là tạm ứng không đúng và sử dụng sai mục đích là trái quy định pháp luật. Số tiền thiệt hại cho PVN là có căn cứ. Quan điểm luật sư và bị cáo nói việc tạm ứng, chi tiền trái mục đích không tạo ra thiệt hại hoặc thiệt hại không đáng kể là không có cơ sở.

Có lợi ích nhóm

Đại diện VKS nhận định ông Đinh La Thăng có vai trò quyết định trong việc bổ nhiệm, cất nhắc Vũ Đức Thuận (nguyên Tổng Giám đốc PVC) và Trịnh Xuân Thanh (nguyên Chủ tịch HĐQT PVC).

Dù biết rõ PVC khó khăn tài chính, không đủ năng lực nhưng ông Đinh La Thăng vẫn chỉ định thầu, chỉ đạo các bị cáo và đối tượng liên quan ở PVPower ký hợp đồng EPC số 33 và tạm ứng tiền trái pháp luật để Trịnh Xuân Thanh, Vũ Đức Thuận sử dụng trái mục đích. Qua đó thấy rõ mối quan hệ mang tính lợi ích nhóm trong vụ án.

Về việc luật sư đề nghị làm rõ hành vi chỉ đạo của Trịnh Xuân Thanh trong việc ký hợp đồng số 33, đại diện VKS cho rằng lời khai của các bị cáo đã thể hiện rõ. Theo đại diện VKS, lời khai của một số bị cáo khẳng định ký hợp đồng 33 là theo chỉ đạo của Trịnh Xuân Thanh. Tuy nhiên, quá trình điều tra và tại phiên tòa, ngoài Trịnh Xuân Thanh không thừa nhận thì tất cả các bị cáo khác đều thừa nhận có hành vi làm trái. "Quan điểm của chúng tôi là có đủ cơ sở truy tố bị cáo Trịnh Xuân Thanh về hành vi Cố ý làm trái quy định…" - đại diện VKS nhấn mạnh.

Luật sư phản bác

Ngay sau phần đối đáp của VKS, luật sư Nguyễn Huy Thiệp bào chữa cho ông Đinh La Thăng cho rằng còn nhiều nội dung được suy đoán, quy kết thiếu căn cứ.

Về Hợp đồng 33, VKS cho rằng ngày 24-2, ông Đinh La Thăng biết hồ sơ thiết kế kỹ thuật chưa có nhưng ngày 28-2 đã ký hợp đồng nên quy kết ông chỉ đạo ký hợp đồng vi phạm pháp luật.

Theo luật sư Thiệp, thẩm quyền ký hợp đồng 33 là thuộc PVPower và PVC. Tuy nhiên, đây là dự án trọng điểm quốc gia, với áp lực tiến độ, ông Thăng phải quyết liệt chỉ đạo. "Nếu dự án có tính cấp bách và tầm quan trọng mà thủ tục trình tự lần lượt thì không bao giờ làm kịp. Do ép tiến độ và cơ chế đặc thù được phép tiến hành với nhiều nội dung, chứ không nhất thiết việc trước xong mới đến việc sau" - luật sư Thiệp phân tích.

Theo luật sư Thiệp, sai sót trong Hợp đồng 33 không thuộc trách nhiệm ông Đinh La Thăng vì ông đề ra chủ trương, thay mặt HĐTV ban hành nghị quyết chứ không phải người thực hiện. Ngoài ra, chưa có tài liệu nào chứng minh ông Đinh La Thăng chỉ đạo ký hợp đồng 33 là trái quy định pháp luật.

Luật sư Thiệp cũng cho rằng kết luận chỉ đạo giao ban ngày 1-6 cho thấy rằng bản thân ông Đinh La Thăng không biết nội dung Hợp đồng 33 nên đã yêu cầu tạm ứng cho nhà thầu tới 10%, trong khi Hợp đồng 33 thống nhất 6%. "Chi tiết này cho thấy ông Thăng không biết nội dung hợp đồng, do đó làm sao nói ông biết mà chỉ đạo làm sai" - luật sư Thiệp nói.

Về vấn đề tạm ứng, luật sư Thiệp cho rằng VKS áp dụng điều 68 Luật Dân sự 2005. "Quan điểm của luật sư cho rằng đây có sự lẫn lộn. Nếu là tranh chấp phát sinh của 2 doanh nghiệp thì việc áp dụng điều 68 là đương nhiên. Nhưng hiện đang xem xét pháp luật hình sự, hậu quả là thực tế diễn ra chứ không phải hậu quả tương lai" - luật sư Thiệp nhận định.

Về cáo buộc lợi ích nhóm, theo luật sư Thiệp đây là vấn đề phát sinh trong quá trình luận tội, trước đó chưa được thể hiện trong điều tra truy tố.

"Có căn cứ nào để xác định việc cất nhắc bổ nhiệm cán bộ trong doanh nghiệp mà ông Thăng có lợi ích gì trong việc đó? Quy trình bổ nhiệm cất nhắc có căn cứ nào sai?" - luật sư Thiệp đặt vấn đề.