Hợp tác tạo giống cây đột biến bằng phóng xạ

Trong dự án tạo giống cây đột biến, các nhà khoa học thuộc Viện Di truyền Nông nghiệp đã tạo thành công giống đậu tương đột biến chịu hạn, cho năng suất cao hơn 30% so với giống bình thường. Cho tới nay, đã có hàng trăm hecta giống cây này ở đồng bằng Bắc bộ và Nam bộ. Tại Hội nghị bộ trưởng FNCA lần thứ năm diễn ra vào ngày 1/12 tại Hà Nội, GS.TS Nguyễn Hữu Đống, Giám đốc Trung tâm Công nghệ Sinh học Thực vật thuộc Viện Di truyền Nông nghiệp, Việt Nam đã trao đổi thông tin cũng như cung cấp cho Philippines nguồn gien của giống đậu tương đột biến trong khuôn khổ FNCA. Ngược lại, Philippines cung cấp và trao đổi nguồn gien của các giống lúa đột biến cho Việt Nam.

Việc trao đổi thông tin cũng như kết quả nghiên cứu như trên đã và đang giúp các nước thành viên tăng cường phát triển kinh tế xã hội, nêu bật tầm quan trọng của việc hợp tác và sử dụng công nghệ hạt nhân an toàn vào mục đích hoà bình. Hiện Indonesia, Việt Nam, Malaysia và Philippines đang nghiên cứu tạo giống chuối kháng bệnh bằng cách sử dụng phóng xạ. Trong khi đó, Indonesia, Thái Lan và Malaysia nghiên cứu giống lan kháng côn trùng. Đặc biệt là gần đây Thái Lan đã cung cấp miễn phí cho Việt Nam các giống phong lan tốt. Viện Di truyền Nông nghiệp đã tiếp nhận và đang thử nghiệm trước khi đưa ra thị trường.

GS.TS Đống cho biết, thời gian trung bình để tạo ra một giống cây có những tính trạng mong muốn bằng phương pháp đột biến gien ngẫu nhiên là 10 năm. Nguyên nhân là chiếu xạ (nguồn bức xạ chủ yếu là Co-60) sẽ tạo ra vô vàn đột biến, và các nhà khoa học phải chọn lọc những đột biến có lợi, phù hợp với mong muốn. Thời gian cần để tạo ra giống mới bằng công nghệ chuyển đổi gien (GM) cũng không nhanh hơn, bởi các nhà khoa học phải bổ sung gien mới vào cây trồng rồi thử nghiệm để xem gien đó có tồn tại được và phát huy tính trạng mong muốn hay không. Ngoài ra, nhiều người phản đối cây trồng GM bởi lo ngại nó ảnh hưởng tới sức khoẻ và môi trường.

Ngoài dự án tạo giống đột biến ngẫu nhiên bằng bức xạ, các nước thành viên còn tham gia dự án Phân tích Kích hoạt neutron (NAA) phục vụ quan trắc ô nhiễm bụi khí. Có nhiều phương pháp NAA khác nhau được sử dụng. Trong hai năm qua, phương pháp Ko đã được thiết lập và sẽ được sử dụng rộng rãi tại các quốc gia FNCA. Phương pháp Ko-NAA phát triển tại Đà Lạt đã được giới thiệu với phòng thí nghiệm NAA ở Malaysia. Một dự án đáng kể khác là ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ trong y tế để điều trị ung thư cổ tử cung.

Giống chuối đột biến gien, kháng sâu bệnh đang được nghiên cứu ở Việt Nam.

Như vậy, một số kết quả hợp tác, trao đổi thông tin và nguồn lực nói trên chứng tỏ sử dụng năng lượng hạt nhân vào mục đích hoà bình đã và đang mang lại những lợi ích to lớn cho các nước thành viên FNCA nói riêng và thế giới nói chung. Tuy nhiên, để làm được điều đó, các nước và đặc biệt là Việt Nam cần quan tâm phát triển nguồn nhân lực hạt nhân. Theo Bộ trưởng KH&CN Hoàng Văn Phong, bộ đang chỉ đạo xây dựng kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho chương trình phát triển năng lượng nguyên tử dài hạn của quốc gia.

Ngoài các trung tâm đào tạo của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam tại Đà Lạt và Hà Nội, hiện nước ta có bốn trường - ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Khoa học tự nhiên Hà Nội, ĐH Khoa học tự nhiên thành phố HCM, và ĐH Đà Lạt - có khoa đào tạo về năng lượng hạt nhân. Để đáp ứng như cầu phát triển kinh tế-xã hội và đào tạo cán bộ hạt nhân, Việt Nam cần xây dựng các cơ sở đào tạo chuyên sâu cũng như xây dựng thêm một lò phản ứng nghiên cứu. Ông Vương Hữu Tấn, Viện trưởng Viện NLNT Việt Nam cho biết lò phản ứng nghiên cứu tại Đà Lạt có công suất nhỏ (500KW) nên hiện chỉ đáp ứng 1/3 nhu cầu của đất nước. Do vậy, viện đang tiến hành nghiên cứu tiền khả thi xây dựng lò phản ứng mới có công xuất lớn hơn.