Gian lận chứng khoán ở phố Wall

Thật ra, 15 triệu USD không phải là số tiền lớn so với vụ Ivan F. Boevsky mua bán tay trong thông tin mật kiếm được gần 200 triệu USD chỉ trong vài ngày hồi năm 1986. Mặc dù vậy, theo bà Linda C. Thomsen, một quan chức cao cấp của Ủy ban Giao dịch Chứng khoán Mỹ (SEC), vụ này đã gây một cú sốc lớn trong giới đầu tư chứng khoán Mỹ.

Năm năm qua, hàng trăm vụ tiết lộ trái phép thông tin nội bộ và hàng ngàn giao dịch mua bán chứng khoán và cổ phiếu trái luật đã được thực hiện. Đặc biệt có đến 4 ngân hàng đầu tư tài chính có uy tín ở phố Wall là UBS, Morgan Stanley, Bank of America và Bear Stearns trở thành nạn nhân của vụ xì-căng-đan lớn này.

Phạm pháp dây chuyền

Theo dõi và phát hiện vụ bê bối làm chấn động giới đầu tư chứng khoán Mỹ này, ngoài SEC còn có FBI (Cục Điều tra liên bang) và Văn phòng Công tố liên bang Mỹ ở Manhattan, New York. Cuộc điều tra kéo dài hơn 1 năm và hiện nay vẫn còn tiếp tục. 14 người đã bị khởi tố, trong đó có 4 người đã thừa nhận tội gian lận chứng khoán, âm mưu gian lận chứng khoán, đưa và nhận hối lộ.

Theo hồ sơ của SEC, tháng 11- 2001, tức sau sự kiện 11-9 chưa đầy hai tháng, Mitchel Guttenberg (41 tuổi, giám đốc điều hành bộ phận nghiên cứu chứng khoán của UBS) hẹn gặp Erik Franklin (39 tuổi, nguyên giám đốc một quỹ đầu tư cơ hội của Bear Stearns) ở nhà hàng Con Hàu để bàn chuyện trả 25.000 USD mà Guttenberg vay của Franklin. Guttenberg đề nghị trả nợ bằng một “loại tiền” có giá trị gấp nhiều lần tiền USD ở phố Wall: Thông tin nội bộ của UBS. Tại UBS, Guttenberg là một thành viên của ủy ban xét duyệt bản phân tích và đánh giá các loại chứng khoán và cổ phiếu trước khi nó được công bố cho nên có đủ tư cách để làm chuyện trái luật này. Franklin dựa vào bửu bối của UBS để thực hiện những cuộc mua bán chứng khoán và cổ phiếu chắc chắn có lời cho cá nhân mình và cho hai quỹ đầu tư cơ hội là Q Capital Investment Partners và Lyford Cay Capital mà y đang phụ trách. Franklin chia lại tiền lời cho Guttenberg.

Vậy là mỗi sáng sớm, Guttenberg báo những thông tin mật cho Franklin bằng tin nhắn SMS mã hóa trên điện thoại di động xài Sim trả trước. Cách này rất an toàn vì khó phát hiện. Franklin không chỉ hành động đơn độc mà còn rủ rê nhiều người khác làm ăn với mình.

Một ví dụ điển hình ghi nhận trong hồ sơ điều tra của SEC là vào ngày 22-10-2002, Guttenberg mớm cho Franklin biết trước tin UBS khuyến cáo các khách hàng của mình nên bán cổ phiếu của Công ty Marsh & McLennan vì sắp tụt giá. Lập tức Franklin toa rập với Mark E. Lenowitz, 43 tuổi - một đối tác của Franklin ở Công ty Q Capital - bán ra 96.000 cổ phiếu của công ty Marsh & McLennan. Trong vụ này Franklin lời 94.410 USD, còn Lenowitz lời 6.640 USD. Trong vòng hơn 5 năm, với những phi vụ tương tự, quỹ đầu tư cơ hội Lyford Cay Capital của Bear Stearns và cá nhân Franklin thu lợi bất chính 5 triệu USD.

Guttenberg cũng không chỉ làm ăn với Franklin mà còn tiết lộ thông tin mật cho nhiều chiến hữu khác, trong đó có David Tavdy, 38 tuổi, một tay mua bán chứng khoán cho công ty môi giới Andover (sau này bị công ty Assent mua lại). Tavdy dùng thông tin của Guttenberg để bán lại cho người khác là David Glass, chủ một công ty mua bán chứng khoán trong ngày, thu lợi bất chính 6 triệu USD. Việc làm này bị hai đồng nghiệp của Tavdy ở Assent biết được. Họ yêu cầu Tavdy và Glass hối lộ 150.000 USD nếu không muốn bị tố cáo. Hai người này đã phải trả làm nhiều kỳ, mỗi kỳ 30.000 USD.

Theo SEC, toàn bộ câu chuyện nói trên là một mớ bùng nhùng liên quan đến ít nhất 8 chuyên viên về chứng khoán, ba quỹ đầu tư cơ hội, hai người môi giới chứng khoán, thực hiện hàng ngàn vụ mua bán cổ phiếu một cách bất chính, thu lợi cả chục triệu USD nhờ một quan chức của UBS là Guttenberg rò rỉ thông tin mật. Tuy nhiên, SEC chỉ phát hiện ra cái mớ bùng nhùng này khi theo dõi những vụ mua bán cổ phiếu bất thường chung quanh một số vụ sáp nhập công ty. Nhân vật trung tâm trong vụ án này là nữ luật gia Randi Collotta, 30 tuổi, từng công tác ở phòng kiểm soát công ty đầu tư tài chính của Morgan Stanley.

Một bị cáo (bên trái) nguyên là nhân viên môi giới và mua bán chứng khoán của công ty chứng khoán Bank of America tại phiên tòa quận Manhattan hôm 1-3

Toa rập

Theo các nhà điều tra SEC, bà Randi tiết lộ cho chồng cũng là một luật gia tên Christopher Collotta, 34 tuổi, thông tin mật của những vụ sáp nhập công ty mà Morgan Stanley được thuê làm các khâu chuẩn bị thực hiện. Bà Randi cũng bán thông tin này cho Marc R. Jurman làm nghề môi giới chứng khoán vốn là bạn đồng môn của hai vợ chồng Collotta thời học trung học phổ thông. Trong vụ này riêng hai vợ chồng Collotta thu lợi gần 1 triệu USD. Jurman lại bán thông tin trên cho Robert Babcock, nhân viên của Bear Stearns và ông này bán lại cho Franklin. Mối quan hệ chằng chịt này đã giúp SEC và văn phòng công tố Mỹ ở New York phát hiện đường dây của Guttenberg ở UBS.

Vụ xì-căng-đan làm rúng động phố Wall này một lần nữa chứng minh rằng các nhà lập pháp Mỹ lo âu về sự bùng nổ các quỹ đầu tư cơ hội là đúng. Những người quản lý quỹ tư nhân này được chia lời trên số vốn đầu tư. Kiểu chia chác này đã khuyến khích các nhà quản lý cố moi những thông tin mật để đầu tư sao cho có lợi nhất, trước cho quỹ và sau đó cho bản thân. Việc có đến 4 người ở Bear Stearns dính líu đến vụ xì-căng-đan nói trên là một ví dụ điển hình.

Theo nguồn tin văn phòng công tố Mỹ ở Manhattan, với hai tội danh âm mưu gian lận và bốn tội danh gian lận chứng khoán, Guttenberg có thể lãnh 90 năm tù giam. Guttenberg đã bác bỏ mọi cáo buộc và hiện đang tại ngoại sau khi đóng 500.000 USD. Vợ chồng bà Collotta có thể lãnh 65 năm tù giam.